Dünya Kadınlar Günü’ne yakışan bir kitap

Neriman Ağaoğlu-Zerrin Saral’ın hazırladıkları Edebiyatımızda Kadın Yazarlar Sözlüğü*.
Önsöz’de iki imzalı sözlüğün içeriği, amacı, hangi eksikliği gidermek istediği belirtilmiş:
“Edebiyatımızda Kadın Yazarlar Sözlüğü Tanzimat’tan bugüne edebiyat alanında yazarak kamusal alana çıkan tüm kadın yazarları kapsama amacındadır. Bu nedenle, isimlerin edebi niteliklerini ve edebiyatta devamlılıklarını göz ardı ettik. Kendisini edebiyat alanında yazarak ifade eden kadınları, tarihsel süreçleri içinde açığa çıkarmayı amaç edindik. Tanzimat öncesi ise, sınırlı da olsa çalışmamızın kapsamındadır”.
Önsöz 2’yi de Erendiz Atasü yazmış.
Kadın edebiyatı konusundaki kavram karmaşasını netleştiriyor, çok sorulan soruları yanıtlıyor:
“Edebiyattan söz edilirken, ulusal ya da sınıfsal terimler kullanılmasını kimse yadırgamaz da iş ‘kadın edebiyatı’, ‘kadın yazar’ gibi terimlere gelince itiraz sesleri yükselir. Türk edebiyatı, Fransız edebiyatı, işçi edebiyatı, burjuva edebiyatı gibi isimlendirmelerin anlamlı sayılması doğal da, ‘kadın edebiyatı’ denince afallamak neden? Sakın, ‘kadın’ sözcüğünden, daha doğrusu, ataerkil kültürün iliklerimize dek işlemiş ve tam da o nedenle çoğumuzun farkına varamadığı kadın karşıtlığından ya da kadınla ilişkilendirilen her şeyi hemencecik ikinci sınıf sayan koşullandırmadan olmasın?!..
(...) Öyleyse ‘kadın edebiyatı’ nedir sorusu çıkmakta karşımıza. Kadın edebiyatı, kadınların çektikleri çileleri sıralamaktansa, ataerkil kültüre eleştiri getiren ve bir kadın gövdesinin hikâyesini, o gövdenin içinde yaşayan bilincin ve bilinçaltının duyarlığı ve söylemiyle dile getiren edebiyattır”.

* * *

KİTABIN düzenleme biçimini tanıtayım önce.
Alfabetik sözlükte yazarın adı soyadı, doğumu, ölümü, kısaca biyografisi veriliyor.
Eserleri, öykümüzdeki/romanımızdaki/şiirimizdeki yeri konusunda kısa tanıtıcı bilgiler var. Bazı maddelerde bu bilgileri kendileri yazmış yazarlar, bazı maddelerde de başkalarının yazdıklarından alıntılar yapmışlar.
Bu bilgilerde aldığı ödüller de veriliyor.
Eserleri bölümünden sonra, haklarında bilgi edinmek isteyenler için Kaynak bölümü var.
Bu önemli çalışmanın yararları neler?
Birinci işlevi, kitabını okuduğunuz bir yazarla ilgili bilgileri öğrendikten sonra, başka kitaplarının adlarını da burada bulabiliyorsunuz. Hazırlayanlar, adları geniş bir listede sunuyorlar, bu bir antoloji değil, sözlük olduğu için doğru bir yöntem. Bir yazıda bir kadın yazar adı okuyorsunuz, onun kitaplarını, kitapları üzerine eleştirel yargıları açıp bu sözlükten okuyabilirsiniz.
Okumaları temellendiren, kitap bulma sorununu çözen bir sözlük. Dahası, birçoklarınca görmezden gelinen veya azımsanan ‘kadın yazarlar’ın Türk edebiyatında ne kadar geniş bir alana sahip olduklarının da ispatı!

* * *

KADIN okurlarımın Dünya Kadınlar Günü’nü kutluyorum. Şiddetsiz, zulümsüz, kadının birey olmasına saygı gösteren günlerde buluşmak dileğiyle.

(*) Neriman Ağaoğlu-Zerrin Saral, Edebiyatımızda Kadın Yazarlar Sözlüğü, Phoenix Yayınları.