Cumhuriyet rejimi Avrupa uygarlığını ve zihniyetini Türkiye'ye getirmek istedi

Benim için bugün de öyle.

Sanılmasın ki, Avrupa'ya yönelmek, Avrupa'yı bilmek, oranın ünlü yazarlarını, düşünürlerini okuyarak bilgiçlik taslamaktı.

Açıkçası, Tanzimat'ta bazı kesimlerde görülen, iğreti bir taklitçilik amaçlanmamışıtı. Bir uygarlığın çeşitli aşamalarda, çeşitli türlerde sindirilmesiydi.

Onu özümseyerek, yeniden yaratmaktı.

AB ile ilgili tartışmalarda, nedense bizim sanat, kültür açısından Avrupa ile kültürel ilişkilerimiz bir türlü gündeme gelmiyor.

Atatürk, Türk ressamları Avrupa'ya gönderdi, onlar çeşitli atölyelerde değişik akımları, çağdaş teknikleri öğrendi. Türkiye'ye döndüklerinde Anadolu'ya gittiler, oranın güzelliklerini, insanını tuvallerine aktardılar.

Birçok müzikçimiz, orada öğrenimini sürdürdü, bilgilerini, müzik yeteneklerini artırdı, çok sesli müzik dünyasının ustalarını tanıdı. Dönen müzikçiler, kendi malzememizden, folklorumuzdan etkilenerek, onları kullanarak beste yaptılar.

Türk Beşleri'yle bugün hálá övünüyorsak, bunu o yıllardaki girişimlere borçluyuz.

Çok sesli halk türküleri, bu çabaların başarılı örneklerindendir.

* * *

CUMHURİYETİN 75. yılı dolayısıyla, tarih, sanat, yaşama biçimi, edebiyat, resim, kültür konuları üzerine yayınlanan kitapları okumayanların, sanat/kültür alanında Türkiye-Avrupa ilişkileri konusunda sağlıklı yargılara varacaklarını sanmıyorum.

Türkiye'nin cumhuriyet dönemini tanımayınca da, bugüne dair her yorum havada kalır, ne geçerliği vardır ne uygulanabilirliği.

Bu kitaplarda yer alan incelemelerin ortaya koyduğu, kültürümüzle Avrupa kültürünün dostluklarının çizelgesidir.

Tarih içinde kültürel bağlantıları, etkileri incelersek, kültür astigmatı hastalığından kurtuluruz.

Çok sonraları kullanılan vizyon kelimesi o zaman telaffuz edilmese de, Cumhuriyet bir vizyon rejimidir. Avrupa vizyonunu getirmiştir.

Köy Enstitüleri, köy çocuklarının görgülerinin, bilgilerinin sadece köy vizyonuyla sınırlı kalmaması için kuruldu.

Halk Evleri, birer mahalle kitaplığıydı.

Cumhuriyetin başlattığı Avrupa kültür yolculuğu zaman içinde kesintiye uğradığından, bugün bu yapay sorunlar yaşanıyor.

Avrupa uygarlığını, zihniyetini sindiremeden Amerika'ya koşanlarımızdan birçoğu okyanusta boğuldu, Yeni Dünya'ya donanımsız varanlar da beyin fesadına uğradılar.

* * *

TÜRKİYE, Tanzimat'tan beri Avrupa uygarlığının, zihniyetinin dolaşım alanındadır.