Çok gezen mi, çok okuyan mı,gezdiğini yazan mı bilir?

Böyle bir sorunun tam cevabı yok. Ama iyi yazarların gezi yazılarını okuyanların avantaj sağladığını söylemek gerek. Yasemin Dinç Kurt’un ‘Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Yurt Dışı Gezi Kitapları’, birçok usta yazarın lezzetli gezi yazılarını içeriyor. Ancak bu bir antoloji kitabı değil...

Gezi edebiyatını hangi sınıfa sokmalı? Bazı eleştirmenler onu has edebiyatın içine sokmuyorlar. Bana kalırsa o da edebiyat türleri içinde çekici bir tür. Yoksa dünya edebiyat tarihi boyunca kaleme alınmış onca kitabı nereye koyacağız?
Yüzyıllardır yazarların, gezginlerin, gezgin yazarların -onları ayrı bir sınıf mı saymalı- kitapları, sözünü ettikleri toprakların gezilmesi, görülmesi gereken yerlerini sunmasıyla klasik bir rehber görevini yerine getirmiş olur. Dahası oradan aktardıkları notlar, hem tarihe, hem sosyolojiye ışık tutar.
Örneğin Osmanlı İmparatorluğu’na gelen gezginlerin yazıları bugün bizim birçok değerlendirmemizde kaynak özelliği taşıyor.
Buradan Avrupa’ya veya başka yerlere gidenlerin yazdıkları da karşılaştırma duygusunu öne çıkarır. Avrupa ile bizim karşılaştırmamız yapılır.
Yazar, Önsöz’de gezi türü ve kitap hakkında bilgi vererek, gezi türünü Cumhuriyet dönemindeki yeri bakımından inceleyerek gezinin gelişmesini ve edebiyat dünyasındaki durumunu ortaya koymaya çalışıyor. Ama asıl önemli tarafı; bu türde basılan eserlerin küçük bir kaynakçasını oluşturuyor.
Kitap, beş bölümden oluşuyor:

1- Sovyetler Birliği ve Doğu Bloku Ülkelerini Konu Alan Gezi Kitapları,
2- ABD ve Amerika Kıtası’nı Konu Alan Gezi Kitapları,
3- İngiltere’yi Konu Alan Gezi Kitapları,
4- Almanya, Avusturya ve Fransa’yı Konu Alan Gezi Kitapları/Gezi Yazıları,
5- Diğer Ülkeleri Konu Alan Gezi Kitapları.

Nasıl bir gezi anlayışına sahipsiniz?

Albert Camus gibi yazarlar, geziyi bir bilim olarak görürlermiş. Löschburg, “Biri seyahati anlatırken, diğerleri de onunla birlikte yolculuğa çıkmış olurlar” der.
Batı’da, Doğu’da seyahat, gezi kelimelerinin zenginliğine dikkat çeken Metin Kayahan Özgül’ün değişik dillerdeki anlam zenginliğini sunan yazısından ayrıca yararlanabilirsiniz. Çünkü bu etimoloji açısından bakıldığında Batı’da seyahatin pek de sevilecek bir şey olmadığını gösteriyor.
Giriş’teki ‘Gezi Bir Edebi Tür müdür?’ bölümünü okuduğunuzda, Türk edebiyatında, edebiyat tarihinde geziye nasıl bakıldığının da tarihçesini bulacaksınız. Dinçkurt’un incelemesinde, sözlüklerde ve kitaplarda yer alan gezi tanımlamalarının gezi kitaplarına bakışınızı çeşitlendireceğini umuyorum.
Kitaptaki bilgiler ve ayrıntılı tasnifi yapılan kitaplar, sizin nasıl bir gezi anlayışına sahip olduğunuzun ya da hangi tür gezi kitaplarından zevk aldığınızın da sağlamasına imkân tanıyacak.
Her zaman bakma gereği duyacağınız, başvuru kitaplarından biri.