Çocuklar için üç klasik

Alessandro Manzoni - Nişanlılar
Anlatan Umberto Eco
Domingo Kitap

Jonathan Swift - Gulliver
Anlatan Jonathan Coe
Domingo Kitap

Sümer Destanı - Gılgamış
Anlatan Yiyun Li
Domingo Kitap

atil başladı, seviye belirleme veya diğer hayati önem taşıyan sınavlar bitti. Peki tatilde ve bu dinlenme süresinde çocuklarınıza ne okutacaksınız?
Onları akıllı telefonun tutsaklığından, bilgisayar ekranından, tabletten kurtarmalısınız. Bunların hiç olmamasını söylemiyorum, teknolojiyle yakın ilişkiden arta kalan vakitlerin ne kadar olduğunu sorgulamalısınız önce. Yani kitap okumak için, hayatı görmek ve yaşamak için daha fazla süre nasıl yaratacaksınız? Tabii ki iyi, nitelikli kitaplar okutarak.
Öyle temel kitaplar vardır ki, hayatı, insan olmanın özelliklerini öğretirler. Okuma zevki aşılarlar.
Bugün tanıtacağım üç ünlü kitabı üç ünlü yazar anlatmış. Kuşkum yok ki, bunları okuyan bir çocuk edebiyat zevkinin yanı sıra, düşünme, insanı ve hayatı tanıma konusunda da ömür boyu unutamayacağı bilgiler edinecek.

NİŞANLILAR

Manzoni’nin Nişanlılar kitabını Umberto Eco anlatmış, Marco Lorenzetti resimlemiş, Yelda Gürlek de dilimize çevirmiş. Arka kapakta, “Bu nikâh kıyılamaz” diye bir cümle var. Bu bile yeterince okuma merakı uyandırıyor aslında. Hemen altındaki açıklama da bu dizinin niteliğini açıklıyor: “Peki ya bugünün büyük yazarları, tüm zamanların en büyük hikâyelerini, sana yeniden anlatsa.” Yanıtım, çok iyi olur! Umberto Eco, yüzyıllar önce yaşanan ve anlatılan öyküyü yeniden anlatırken, sık sık bugüne göndermeler yapıyor, ince bir ironi ile bütün romancı ustalığını sergiliyor.
Don Rodrigo’nun haydutları, korkak rahip Don Abbondio’yu bir nikâhı kıymaması konusunda tehdit ederler. İşte olay bundan sonra başlar. Kitabın sunumundan bir bölümü okuyalım: “Bir varmış, bir yokmuş... Masal dinlemeye alışkın küçük okurlar hemen ‘Bir kral varmış!’ diyeceklerdir. Hayır efendim, o dediğiniz, harika bir masal olan Pinokyo’nun başlangıç cümlesidir, oysa bizim anlatacağımız neredeyse gerçek bir öykü. Neredeyse diyorum, çünkü onu anlatan kişi, yani yaklaşık iki yüz yıl önce yaşamış yakışıklı bir Milano soylusu olan Bay Alessandro, bu öyküyü günümüzden en az dört yüz yıl öncesine ait eski bir defterin yırtık pırtık sayfalarında bulduğunu iddia etmektedir. Bu da bize anlatılan olayların 1600’lü yıllarda yaşandığını düşündürmektedir.”

GULLIVER

Swift’in Gulliver’i nedir? Yeniden anlatan Jonathan Coe, size gerekli bilgiyi veriyor. Resimleyen: Sara Oddi, çeviri Duygu Akın. Gulliver, bundan üç yüz yıl önce yaşamış, mal alıp satan gemilerde doktorluk yapan biri. Swift’in çok okunan bir masal/romanı. Bir olaydan sonra, bir kıyıya sığınıyor, Liliput’lar ülkesi burası. İnsanlar çok küçük ama komşu imparatorlukla çok büyük meseleler yüzünden savaş halindeler. Sebep: Liliputlular haşlanmış yumurtanın sivri, Blefescu Adası halkı ise yuvarlak tarafından kırılarak yenmesi gerektiğini düşünüyor da ondan!
Anlatan Coe amacını şöyle özetliyor: “Pek çok başarılı öykü ve ebedi eser gibi, Gulliver’in Gezileri de cevap sunmak üzere yola çıkmış bir kitap değildi. Amacı sadece ilginç ve önemli sorular sormaktı.”

GILGAMIŞ

Sümer Destanı olan Gılgamış’ı, herkes bilir. Ama onun anlam uzantılarını kaçımız anlayabilmişizdir? Yiyun Li, bunu anlatırken, insanoğlunun bütün zihinsel, ruhsal anatomisini çıkarıyor. Metindeki parantezlerde, yüzyıllar ötesinden bugüne iz sürerek, bugünün insanına, yukarıdan bakmadan, yumuşak ama önemli mesajlar veriyor.
Uruk Kralı Gılgamış, can kardeşi Enkidu’nun ölümünden sonra ölümsüzlüğün peşine düşer. Elbette ölümsüzlüğün olmadığını anlar ama insana ait birtakım özelliklerle ölümsüzleşebileceğini kanıtlar. Bilgeliği kazanır. Yeniden anlatan Yiyun Li, kitabın sonunda şöyle yazıyor: “Bu öyküde benim için özellikle önemli şey, Gılgamış ile Enkidu arasındaki dostluk. Annesinin Gılgamış’a dediği gibi gerçek bir dost yüreğimizin yoldaşıdır.”

Doğan Hızlan’ın seçtikleri

Tanpınar’da Oyun
Seval Şahin
Kapı

Son Haçlılar
Nigel Cliff
Remzi

Bir Yeniçerinin Hatıraları
Konstantin Mihailoviç
Ayrıntı

Sorgulayan Denemeler
Bertrand Russell
Say