Çevirinin önemi ve çeviri ödülleri

Bizim, yabancı edebiyatı, düşünürleri tanımamızda da Hasan Âli Yücel zamanındaki Milli Eğitim Klasikleri’nin rolünü birçok kuşak bilir, kitaplıklarımızda beyaz kaplı kitapların birçoğu hâlâ durur.

Tercüme Dergisi de çeviri faaliyetinin önemli yayın organlarından biriydi.

Varlık Yayınevi de bir zamanlar ayrı bir çeviri dergisi çıkarıyordu. Bugün birçok yayınevi, edebiyattan düşünceye kadar uzanan çizgide çeviriler yayınlıyor. Yalnız roman, öykü değil, şiir çevirileri, hatta edebiyat dışı yayınlar da usta, iyi çevirmenler tarafından yapılıyor.

Telif kitaplar üzerine epeyce yazı okuyoruz. Aslında aynı oranda çeviri yayınlar üzerine kaleme alınan yazıları da görüyoruz. Ancak çok azında çevirinin niteliğine değiniliyor, kiminde ise çevirmen neredeyse yok sayılıyor. Yazarın dilinden, üslubundan övgüyle söz edilirken, onu aktaranın maharetinden ne yazık ki söz edilmiyor.

Çevirmenlerin ödüllendirilmesi, çalışmalarının daha çok kişi tarafından bilinmesi, tanınması açısından önemlidir. Ülkemizde belli başlı hangi çeviri ödülleri var?

***

BUNLARDAN ilki Tarabya Çeviri Ödülleri. Ödül, Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Almanya Dışişleri Bakanlığı arasında 2014 yılında yenilenen anlaşma ile veriliyor. Ödüllere Robert Bosch Vakfı, S. Fischer Vakfı, Goethe Enstitüsü ve Yunus Emre Enstitüsü de katkıda bulunuyor.

Ödül jürisi 5 kişiden oluşan 2016 Tarabya Çeviri Ödülleri kazananlarını belirleyecek Alman-Türk jüri toplantısı, 18 Ekim 2016 tarihinde Berlin’deki Almanya Dışişleri Bakanlığı Binasında saat 10’da gerçekleştirilecek.

Ödül bir yıl Türkçeden Almancaya, bir yıl da Almancadan Türkçeye olmak üzere dönüşümlü olarak veriliyor. Ödüllerin sıralanması: 1 Büyük Ödül, 1 Yeni Nesil Teşvik Ödülü, 1 Çalışma bursu şeklinde oluyor.

Önemli çeviri ödüllerine geçen yıl yeni bir ödül katıldı.

İKSV’nin düzenlediği Talât Sait Halman Çeviri Ödülü, ilk kez geçen yıl verildi.

Çevirmen, şair Halman’ın anısına düzenlenen bu ödül bu yıl da yapılacak.

Çeviri Derneği de her yıl çevirmenlere ödül vermektedir. 30 Eylül Dünya Çeviri Günü, bu yıl Türkiye’de “Çevirdiğiniz Şiirlerle Gelin!” başlığı ile kutlandı. Etkinlik Çeviri Derneği, Çevirmenler Meslek Birliği, Yayıncılar Telif Hakları ve Lisanslama Meslek Birliği’nin ortak organizasyonuyla gerçekleştirildi. Organizasyon komitesi adına Çeviri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Betül Parlak, Necmiye Aypay’ın ve tutuklu ve gözaltında olan diğer çevirmenlerin durumuna dikkat çeken bir konuşma yaptı. Ardından Türkiye Yayıncılar Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Metin Celâl Zeynioğlu, “Her Halde Yayınlama Özgürlüğü” başlıklı konuşmasıyla, sansür ve baskı mekanizmalarına dikkat çekerken tutuklu gazeteci, yazar ve çevirmenlerin sayısıyla ilgili bilgi verdi. Festivallerden ödüllerle dönen, Emre Kayiş’in yazıp yönettiği Suriyeli mülteci Yusuf’un, çeviri ile kültürler arası köprü kurmaya çalıştığı hayat deneyimine ilişkin Çevirmen/The Translator adlı filmi gösterildi ve katılımcıların arasında bulunan yönetmen Kayiş ile kısa bir söyleşi gerçekleştirildi.

Turgay Kurultay’ın “Çevirmen ve Dilbilimci: Necmiye Alpay” başlıklı konuşması ile devam eden etkinlikte kurultay, Alpay’ın bir aydın, çevirmen ve barış savunucusu olarak kimliğine yazdıklarından alıntılar yaparak dikkat çekti. Katılımcıların çoğu şiirlerini Dünya Çeviri Günü’nü kutlamak üzere Necmiye Alpay’a gönderildi.

Yayın hayatında 25 yılı geride bırakan Dünya Kitap Gazetesi de her yıl iki ödül veriyor ve bunlardan birisi “yılın çeviri kitap ödülü”. Her yıl edebiyatın değişik türlerine verilen ödüller arasında çeviri kitpların değerlendirilmesi de yapılıyor ve iyi çevirinin hakkını teslim eden ödüllerin başında geliyor.

***

ÇEVİRMENLER için verilen bu ödüllerin katılımlı olanlarına çevirmenlerin ilgi göstermesini diliyorum. Tabii okur ve yazarların da her zaman çevirmenin hakkını teslim etmesi gerektiğini de hatırlatmalıyım.