Cemal Reşid Rey efsanesi

Cemal Reşid Rey’in Anısına* albümüne kavuşunca, haftaya bir müzik şöleniyle başladım, daha da bitiremedim.
Albümde iki CD, bir DVD ve 62 sayfalık kitap var.
CD’ler “1956’dan günümüze arşiv kayıtları” adını taşıyor.
Besteci olarak yaşamı boyunca 8 opera, 13 operet ve revü, 7 sahne eseri, 15 senfonik eser, 10 konçerto, 7 orkestralı şan eseri, 7 oda müziği, 14 piyano solo, 4 koro, 13 piyano ve şan eser, 6 marş yapıt ortaya koymuş.
Albümü aldığınızda, bence, önce DVD’nizi koyun ve onu seyredin.
Besteci, yaşamını, müziğe başlangıç yıllarını, müziğindeki değişimleri, çeşitlenmeleri anlatıyor.
DVD’yi kim yapmış diye sorsam, çoğunuz mutlaka bu soruyu şöyle yanıtlardınız.
Elbette Halit Refiğ.
O, öğrencilerini yönlendirmiş, yönetmiş. Sonuç olarak ortaya eşsiz bir kaynak çıkmış. Bu vesileyle Halit Refiğ’i de sevgiyle anıyorum.
Kitaptaki yazısında Gülper Refiğ, o çekimden bir anı naklediyor: “Cemal Reşid Rey, Halit Refiğ’e dönerek ‘Kuzum ben burada neyle uğraşıyorum, siz de gelmiş benim dikkatimi dağıtıyorsunuz, reca ederim’.”
DVD’nin başlığı şu: “75 Yaşında Orkestra Başında”.
DVD’de bestecinin bizim müziğimizle ilgilenmeye başlaması bölümünü, birkaç kez seyredin.
Batı’da yetişmiş, çoksesli müziğin bir ustasının kendi ülkesinin sesine kulak vermesinin öyküsünü öğrenin.
* * *
BİR gün kütüphanede çalışan Fazıl Bey geliyor, besteciye; bizimle, bizim müziğimizle hiç ilgilenmiyorsunuz, diyor. Cemal Reşit Rey de aynı binada olan udi Sedat Bey’in yanına gidiyor, onu dinliyor. Sonra da Fazıl Bey, “Bunu sizden bekliyoruz” diyor. İşte o dönem “12 Anadolu Türküsü”nü yapıyor.
İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası’na kadar bu orkestranın serüvenini bu DVD’de anlatıyor.
Bir bestecinin, müzik anlayışındaki değişimi, aşamaları gene bu kayıtlardan öğreniyoruz.
Bestecinin yönettiği orkestra eşliğinde onun bestelerinin seslendiren adları analım:
Pierre Fournier, Bahar Biricik, Alexander Rahbary, Hikmet Şimşek, Alirio Diaz, Tadeusz Strugala, Suna Korad, Aydın Karlıbel, Marie Claire-Jamet, Andre Sonier, Henry Rafvelli, Ernesto Metz.
Yukarıdaki sanatçılardan Pierre Fournier’yi Saray Sineması’nda dinledim.
Hikmet Şimşek, Suna Korad da hâlâ müzik belleğimde yaşıyorlar.
* * *
CEMAL REŞİD REY’le 1970’lerde bir söyleşi için Serencebey’deki evine gittim, konuşmada çok zor hissedilir bir ironisi vardı.
Birkaç kez de Uluslararası İstanbul Müzik Festivali’nin konser aralarında eleştirel konuşmalarını dinledim.
Genç yaşta aramızdan ayrılan Vedat Kosal’ın bir anısı Cemal Reşid Rey efsanesinin müziğe bakışını en iyi anlatan örnek olacaktır kanaatindeyim:
“Nevi şahsına münhasır lisanıyla notayı doğru okuyamadığım bir derste: ‘Aaaa, şekerciğim, insan bunu anasının karnında bilir’ demişti”.
Albümün kitabında kimlerin yazısı var? Aydın Karlıbel, Gülper Refiğ, Evin İlyasoğlu.
Albüm kitabındaki fotoğraflar da titiz arşiv çalışmasının görsel yansımalarından... Zenginliğine hayran kalacaksınız.
Cemal Reşid Rey hakkında daha fazla bilgi edinmek isteyenler, Evin İlyasoğlu’nun Cemal Reşid Rey-Müzikten İbaret Bir Dünyada Gezintiler kitabını okumalılar.
* * *
LİLA Müzik Yapım’ın Martı Grubu’nun katkılarıyla çıkardığı Cemal Reşid Rey’in Anısına albümünü almanızı salık vereceğim. Cumhuriyet Türkiye’sinin çoksesli müzik yolculuğunda önemli bir köşetaşının yaşamını öğrenin, eserlerini dinleyin.
Çok güzel hazırlanmış, kaydıyla kitabıyla kaliteli bir yapım.

(*) Cemal Reşid Rey’in Anısına, 1956’dan günümüze arşiv kayıtları... Lila Müzik Arşiv Serisi