Çalışmak yorar mı?

Doğan HIZLAN

Bazı münasebetsiz yazılar vardır. Okuyucuda uyandırdığı ilk tepki, sırası mıydı, cümlesidir.

İşte bu yazı onlardan biri. Hafta içinde, çalışma gününde tembellikten, aylaklıktan, çalışmanın yoruculuğundan söz etmek, düpedüz tahrik.

Ben çalışmayı çok severim, tembellikle dinlenmeyi karıştıranlardanım. Tembellik, avarelik yorar beni, çünkü gerilimden uzaklaştırır, ben de ne hikmetse gerilimsiz yaşayamam. Herkes denizdeyken çalışmak bana olağanüstü zevk verir, çünkü bir manastırda ibadet eden keşiş gibi hissederim kendimi. Kışın herkes çalıştığından, yaptığımı küçümserim.

Çiçek çocukları, ‘‘Delilik çalışmaya giden yolun başlangıcıdır,’’ demişlerdi.

Gonçarov'un ünlü kahramanı Oblomov'un çağrısı, Sirenler'in sesi kadar dayanılmazdır.

***

COGİTO Dergisi, Çalışmak: yorar (Yapı Kredi Yayınları) adında özel bir sayı yapmış.

Bertrand Russell'ın Aylaklığa Övgü'sü benim sevdiğim kitaplardan biri.

Russell'ın anlattığı öykü, tembellik konusunda sağlam bir kriter koymamıza yardımcı olur:

‘‘Adamın biri seyahate çıkar, Napoli'ye uğrar, güneşe yayılıp yatmış tam on iki dilenci görür; içlerinden en tembeline kalkıp bir liret sadaka verir, on biri birden üstüne atlar liretin, o da on ikinciye verir. Doğru da yapar. Ama, Akdeniz güneşinden nasibini almamış ülkelerde aylaklık yapmak çok daha zordur.’’

Tembelliğin kılıfları da vardır. Bunların başında 'boş zaman uğraşları' ile 'hobiler' gelir.

Samuel Johnson, ‘‘Becerebilseydik hepimiz aylak olurduk’’, diyor.

Ne yani, bütün çalışanlar beceriksiz mi? Ben öyle biri miyim?

Bilgelerin de, görgü kurallarını katı bir disiplin içinde uygulayanların da, boş zamanları fazla olanlardan çıktığı tezi doğru mu?

Karl Kraus, tembelliği bir paradoksta özetlemiş:

‘‘Zamanı olmayan kişiler hor görülmeli. İşi olmayan insanlara acımalı. Ama işe zamanı olmayanlara gelince, işte onlara gıpta etmeli.’’

Orhan Duru'yu anarak burada 'Denge Uzmanı' görevini üstlenmek istiyorum. Kabul ettim, ben bir işkoliğim, avareliğe de hoşgörüyle bakamam.

Çeviri ve telif yazılardan oluşmuş bu özel sayıyı ben yüzeysel bir varaklamayla size sundum.

***

TAMAMINI okursanız, çalışmak ve boş zaman üzerine uzun uzun düşünebilirsiniz.

Sahi bu bilgelik yolculuğuna çıkacak zamana sahip misiniz, onu sormayı unuttum.