‘Bu film peşin parayla çekilmiştir’

Filmin adı Çileli Bülbüller. Başrollerde; Gönül Akkor, Berkant, Adnan Şenses ve Kadir Savun var.

1970 tarihli filmin yönetmeni Seyfi Havaeri.

Afişin en üst sol köşesinde bakın ne yazılmış:

‘Renkli Filmleri Yere Seren Yılın Rakipsiz Filmi’

Bülbüller yazısının üstünde bir başka not daha dikkatimi çekti:

‘Bu film peşin parayla çekilmiştir.’

Sözünü ettiğim bu afiş, dönemin ekonomik, ticari durumunu yansıtması açısından da bana ilgi çekici geldi.

Türker İnanoğlu’nun hazırladığı 5555 Afişle Türk Sineması’na (Kabalcı Yayınevi) nerdeyse sayfa sayfa baktım. 1920’lerden bugüne gelen bir arşiv.

Afiş bizi sinemaya, tiyatroya çeken vitrindir.

Ne var ki bu kitabın bir eksiğinin ikinci baskıda tamamlanmasını diliyorum: Bir sinema eleştirmeni, bir toplumbilimci, bir grafiker, dönemin özelliklerini de göz önüne alarak bu afişleri yorumlamalı.

Yalnız Türk sinemasının değil, bütün toplumsal yaşamımızın aşamalarını bu sayfalarda izlemek mümkün.

* * *

ŞARKILI filmler ya da başka deyişle şarkıcı filmlerinin başlangıç yıllarının oldukça gerilerde olduğunu da bu afişler bize gösteriyor.

Münir Nureddin Selçuk’un birçok filmini gördüm, bu kitap onları anımsattı bana. Birçok afişte ortak bir övgü cümlesi:

Büyük Türk Filmi

Sanatçıların seyircileri afişlerle salonlara çağırma dönemi çoktan geçti. Başrolde Müzeyyen Senar’ın oynadığı Ana Yüreği’nin afişinde şöyle bir davet cümlesi yer alıyor:

‘Canım dinleyicilerim ANA YÜREĞİ filmine sizleri muhakkak bekliyorum. Sevgilerimle. Müzeyyen Senar’

Bugün baktığımda seks filmleri furyasına da, onların afişlerine de gülüyorum. Belki amatörce yapılmış kahramanlık filmleri de aynı duyguyu uyandırıyor bende. Ama sinema tarihi de, edebiyat tarihi de eserlerin dönemlerindeki önemlerine göre değerlendirmeli. Yoksa öncülerin hakkını yemiş oluruz. Salon komedilerinin yumuşak çizgisine karşılık, asiliğin öne çıktığı, kabadayı filmlerinin o sert hatları da, filmin afişinde belli oluyor.

Tek bir sayfada, Yılmaz Güney’in Arkadaş’ının afişi. Yılmaz Güney olgusunun en yaygın olduğu yıllar.

Seks filmlerinden bazılarının adları, bol çağrışımlı.

Amigo, Anahtar Deliği, Anahtarı Bendedir, Ah Ne Ádem Dilli Badem.

Afişlerdeki yolculuğu sürdürdüğünüzde, Türk sinemasında çok önemli filmlerin yapıldığını, çok önemli yönetmenlerin bulunduğunu görsel yolla öğrenmek hoşunuza gidebilir. Benim gibi.

* * *

GÖRSELLİK çağında bilgi edinmenin yolu da böyle kitaplardan geçiyor.