Bilmediğim bir dilin şarkılarını dinledim

Arapça şarkılar neden beni etkiler? Müziğin sesi ile dili arasındaki bağlantıyı kuramadığımız zamanlar müziğine kapılıp gideriz.

Her zaman kelime kelime o şarkının, operanın sözünü anlar mıyız?

Fairuz, bana Şark’ın sesini getirdi.

Bizim kuşak Arap filmleriyle birçok ses sanatçısını tanıdı.

Abdülvahab ve Ümmü Gülsüm’ü seyrettik ve dinledik.

Sonraları Arapça şarkıların yerini Türk bestecilerin eserleri aldı.

Çok dinlediğimiz Carl Orff’un Carmina Burana’sının metnini kaç kişi bilir? Müzik dünyası rastlantılar ve keşifler dünyasıdır. Fairuz da 1947 yılında, daha 12 yaşında genç bir kızken, bir partide şarkı söylüyor, Lübnan Ulusal Konservatuvarı’ndan Muhammad Fleifel’ın dikkatini çekiyor.

Ümmü Gülsüm’ün ölümünden sonra Arap dünyası, yeni şarkıcısı olarak Fairuz’u bellemiştir.

Hastanede yatarken, hayranları hastane önünde dua ediyorlar, gece hastane önünde dualar edip, mumlar yakıyorlar, onu iyileşene kadar yalnız bırakmıyorlar.

Elbet halkının sevme nedenleri sadece sanatsal değil.

Lübnan İç Savaşı’nda (1975-1990) ülkesini konserler haricinde asla terk etmiyor. İşte Sesin Şairi, Ay’ın Komşusu olarak adlandırılan Fairuz’u birbirinden çeşitli çağrışımlar seli içinde dinliyorum.

* * *

BUGÜNDEN düne yolculuğumun kutsal durağı elbette Ümmü Gülsüm (1898,1904?-1975) olmalıydı.

Mısır’a ilk kez gittiğimde, daha CD’ler çıkmamıştı, onun kasetlerini aldım.

O ülkenin bütün duygularını ses yordamıyla duyumsamaya çalıştım.

Ona bütün dünya Şark Yıldızı diyor, Doğu Yıldızı uyuşmuyor, değil mi?

Ümmü Gülsüm’ü dinlerken, çocukluğumun, ilkgençliğimin sinemaları, oyuncuları bir araya gelip, aynı koroda çalıp söylüyorlar.

Devrim, darbe yapanlar bile sanata, sanatçıya karşı saygı göstermeyi unutmamalılar. Unuturlarsa toplum onlara hatırlatır.

Abdünnâsır’ın davranışını analım mı?

“Kral Faruk’un askeri bir darbe sonrası Abdünnâsır tarafından indirilmesinden sonra, Ümmü Gülsüm eski rejimin sembollerinden biri olarak yasaklılar arasına girer. Cuma konserleri sırasında başka hiçbir şeyin yapılmadığı coğrafyada, Ümmü Gülsüm’ün yasaklanması herkesi şaşırtır. Abdünnâsır, sebebini öğrendikten sonra; bu yasağı koyan kurmayına, azarlayarak o meşhur cümlesini kurar: “Nil’i de kuruttunuz mu? Piramitleri de kaldırdınız mı? Onlar da eski yönetimin simgeleriydi, derhal Ümmü Gülsüm’ün radyo konserlerini başlatın?”

Öldüğünde cenaze törenine 4 milyon kişi katılmış. Bu bile aslında ne kadar büyük bir etkiye sahip olduğunun göstergesi.

* * *

MÜZİK, bana bireysel tarihimle “Şark”ın sesini bir arada sundu.

Kaynaklar:

CD/The Legendary Fairuz/Hemisphere.

CD/Oum Kalsoum-Ifrah Ya Qualbi/Encore.

Mısır’ın Sesi/Virginia Danielson, Çev: Nilgün Doğrusöz, Cem Ünver/Bağlam Yayınları.