Bilenler, bilmeyenlere okutsun

1950 benim için sihirli bir tarihtir. Çünkü ilk aklıma gelen benim de mensup olduğum edebiyatın ‘50 Kuşağı’dır. Aylardır satır satır döne döne Derya Bengi’nin hazırladığı ve YKY etiketiyle yayımlanan ‘Şimdiki Zaman Beledir-50’li Yıllarda Türkiye: Sazlı Cazlı Sözlük’ kitabını okuyorum. Kitap boyunca o yılları tekrar tekrar yaşadığım için elimden düşüremedim. Birçok sosyal atılımın gerçek anlamda yaşandığı dönemdi aslında...

Kitaba dönelim...

Daha ilk sayfadaki Zeki Müren ile Cahide Sonku’nun renkli fotoğrafı neler neler çağrıştırıyor.

Şimdiki Zaman Beledir
50’li Yıllarda Türkiye: Sazlı Cazlı Sözlük
Derya Bengi
372 sayfa, 75 TL

Biri sinemanın, diğeri müziğin iki efsane adı. İkisini de yakından tanıdım, Cahide Sonku’nun gittiği yerlerde bulundum, Zeki Müren’le çeşitli vesilelerle sohbet ettim...

Kitabın adı 50’lerin popüler türküsü ‘Ha Bu Diyar’dan bir mısra; ‘Şimdiki zaman beledir’. Kitap 1950’li yılları bugünün merceğinden ziyade, dünün penceresinden izliyor, üstelik A’dan Z’ye...

Silvana Mangano’nun ‘Acı Pirinç’i, Nâzım Hikmet’in açlık grevi, alaturka mı alafranga mı tartışması, Elvis Presley ve daha nicesi...

Kitabın önemli yanını baştan belirtmeli: Sadece 1950’lerde ne olduğunu üstünden anlatıp geçmiyor. Neleri okuduğumuzu, neleri seyrettiğimizi, neleri beğendiğimizi, siyaset dünyasında neleri yaşadığımızı, özetle bizi sarmalayan yaşama biçimimizi ayrıntılarıyla sergiliyor.

Alaturka mı alafranga mı tartışmasını yeniden okuyunca bazı konularda Doğu/Batı rüzgârı arasında abes tartışmalardan vazgeçmediğimizi fark ettim.

Hem sözlükte yer alan hem de dönemin bir belgesi addedilebilecek Demir Özlü’nün ‘Amerika 1954’ kitabı size hem edebiyat lezzetini tattıracak hem de bilgi verecek. Mahmut Makal’ın ‘Bizim Köy’ kitabının yayımlandığı zamanı dün gibi hatırlıyorum. Henüz ortaokul öğrencisiydim. Nezihe Meriç’in ‘Bozbulanık’ adlı öykü kitabı da ‘Şimdiki Zaman Beledir’ kitabında yer alıyor.

Zehra Bilir’i sahnede dinledim, yerel halk kıyafetleriyle çıkardı. Celâl İnce’yi Taksim Belediye Gazinosu’nda çok dinledim. Ailemle birlikte çalgılı gazinolara çok gittim.

Elvis Presley’in uzunçalarlarını on plaklık otomatik pikaplarımda, doğum günlerimde çalardım.

6–7 Eylül barbarlığını unutmayalım.

Radyo günleriydi ama sinemanın da ayrı bir yeri vardı. İlk renkli Türk filmi ‘Halıcı Kız’ı seyrettim. Harika Çocuklar Suna Kan ve İdil Biret’i bugün de dinliyoruz. İnce Memed’in Cumhuriyet gazetesinde tefrika edildiği yıllardır 50’ler! Daha fazlasına gerek var mı?

Kitapta yer alan tüm maddeler hayatımızdan, Türkiye’nin önemli bir döneminden kesitler... Sadece 50’lerin renkli tarihi değil, bugünlere nasıl gelindiğinin belgesi.