Bastığımız halıların öyküsü

İki serginin açılışına katılmak için...
Biri Arkas Sanat Merkezi’ndeki Osmanlı Halı Sanatı sergisi, diğeri de Bubi’nin sergisi.
İlk serginin tam adı Arkas Koleksiyonu’nda Osmanlı Halı Sanatı 1834-1930.
Arkas Koleksiyonu’ndaki halılar sergisinden, halıcılığın bizdeki tarihini, kullanan kitleyi, sarayla halı sanayisinin ilişkilerini öğrenebilirsiniz.
Sözgelimi öyle halılar var ki, bir tanesi bu koleksiyonda ve bu sergide, diğeri yurtdışında bir koleksiyonda, üçüncüsünün nerede olduğu bilinmiyor.
Sergilenen halıların büyük bölümü 1834’te Feshane-i Hümayun’un kuruluşundan 1930’da son Kumkapı halı atölyesinin kapanışına kadar geçen dönemde üretilmiştir.
Sergilenen halıları gezerken, yapılan açıklamalardan sonra, uzmanların hazırladığı kataloğu okumalısınız.
Bazen bir not düşerim, artık öyle etkin kataloglar hazırlanıyor ki, sergiyi gezmeseniz bile o katalog sizin için yeterli bilgiyi verebiliyor. Son derece nitelikli ve titiz bir çalışmanın ürünü katalog. Ancak hiç kuşkusuz yakından görmenin, bazı ayrıntıları keşfetmekte yararını inkâr edemeyiz.
Bu tür sergiler, bugün üretilenleri anlamak, mukayese etmek için büyük önem taşıyor.
Halının kültürümüzdeki yerini tüm derinliğiyle gözler önüne sermesinin yanında, gerek gündelik hayatta sade vatandaşın, gerekse saray için ısmarlananların farklarını göreceksiniz.
Nuruosmaniye’de halıcıları gezerken bu tarihi bilmenin gereğini fark edeceksiniz.
Sergide çeşitli atölyelerde üretilen halıların birbirleri arasındaki farkı, normal halılar ile ipek halıların farkını, ustaların nerede farkını ortaya koyduğunu, yoğun emek harcanmış katalogdan öğrenebileceksiniz.
Bugün halı nasıl kullanılıyor?
Halıyı seçerken neye dikkat ediliyor?
Uzmanlara seçim konusunda danışmıyoruz, özellikle ev döşemelerinde kendi zevkimizin belki de zevksizliğimizin kurbanı oluyoruz.
Gerçi kaç kişi eskisi gibi geleneksel halı kullanıyor evinde o da ayrı bir tartışma konusu... Halı bugün nasıl bir döşeme unsuru olarak düşünülüyor?
Bilmiyorum! Bilmiyoruz... Acaba iç dekorasyon konusunda halıcılara danışan var mı, halıcı ustalarına soran var mı? Yoksa duvardan duvara döşemelerle mi mutluyuz? Tek dümdüz bir renk!
Sergide hangi ustaların halıları sergileniyor?
Apelyan, Zareh Penyamin, Avedis Tamisçiyan, Tosunyan, Avak Şirinoğlu.
Katalogtaki yazı başlıklarını yazdım, çünkü gerçekten sergiye gidenler de gidemeyecek olanlar da mutlaka edinmeliler...
Müjde Unustası’nın Sunuş yazısından sonra
M. Önder Çokay–Osmanlı Saray Halılarının Yapısal Gelişimi,
Önder Küçükerman-Osmanlı İmparatorluğu’nun Dokuma ve Halıcılık Mirasında ‘Feshane-i Amire’,
Sevim Arslan-Darüssınaa’dan Feshane-i Amire’ye Feshane Halıları,
M.Önder Çokay–Yirminci Yüzyılda Kumkapı Halıları,
Altuğ Önder–Feshane, Hereke ve Kumkapı Halılarının Tarihçesi,
başlıklı yazıları tarihçeye dair derinlikli bilgi veriyor.

* * *

HALI sergisini ayrıntılı biçimde yazacağım. Pazar günü bu yazının yayınlanmasının bir işlevi var. Kimi aileler, pazarları mobilya mağazalarını, fuarlarını gezerler. Vitrinlere bakar, bazı kararlar verirler.
Onlara, Avak Usta’nın bir sözünü aktarmak için bugün yazdım bu yazıyı: “Önce halıyı seçin diğerlerini ona göre seçin.”