Apollinaire aklanmalıdır

Avrupa Parlamentosu’nun, “dünya kültür mirası” listesine aldığı dünya edebiyatının önemli adlarından Guillaume Apollinaire’in “Genç Bir Don Juan’ın Maceraları” kitabı hakkında daha önce açılan ve birkaç kere ertelenen dava, 17 Aralık saat 11.00’de görülecek.
Kitabın başına gelenleri yazmaya köşemin boyutu müsait değil, önce aklanıyor sonra yeniden dava açılıyor. Her seferinde bilirkişiler değişiyor. Tabii bu bilirkişilerin eseri değerlendirmek, dahası ‘yargılayabilmek’ konusunda ne kadar otorite oldukları ayrı bir tartışma konusu...
Apollinaire’in Onbirbin Kazık adlı eserini dilimize çeviren Rahmi Akdaş para cezasına çarptırılmış ve Akdaş AİHM’ye başvurduktan sonra Türkiye mahkûm olmuştu.
Şimdi bizi galiba yeni bir mahkûmiyet bekliyor!
Her zaman söylerim, edebiyatçılar için, edebi eserler için gerekçe edebi ölçütlerle sınırlı olmalıdır.
Bir edebiyat yapıtını başka ölçütlerle değerlendirmek hatasına düşmemek gerekir. Üstelik, “Başbakanlık Çocukları Muzır Neşriyattan Koruma Kurulu”na sorulup “edebi eser” kabul etmeyerek dava açılmasına aklım hiç ermiyor.
Yayıncıyı da, bir okur olarak beni de üzen, bir büyük edebiyatçının eserinin edebi olduğuna dair ispatlama çabalarıdır.

* * *

TÜRKİYE YAYINCILAR BİRLİĞİ’nin konuyla ilgili gönderdiği metin, bu davanın uluslararası bir değer bilme niteliği taşıdığını gösteriyor. Beraat isteyen kuruluşların adını yazalım:
Fransız Yazarlar Birliği (SGDL), Fransız Yayıncılar Birliği (SNE), Fransız Çevirmenler Birliği (ATLF).
Mektupta Sel Yayıncılık Yayın Yönetmeni İrfan Sancı ve çevirmen İsmail Yerguz’un hapis istemiyle yargılanmalarına tepki gösteriyorlar.
Mektubun bir bölümünü yazıma aldım: “Guillaume Apollinaire tüm dünyada okullarda ve üniversitelerde okutulan ve yorumlanan bir yazar, evrensel edebi mirasın bir parçasıdır. Eserlerinin yayılmasına karşı alınacak her karar, demokrasinin temel değerlerine ve Türkiye’nin taraf olduğu insan haklarıyla ilgili uluslararası sözleşmelerde içerilen prensiplere aykırı olacaktır. Eseri nasıl değerlendirecek olursa olsun, bu esere erişimi engellenen, Türk okuru olacaktır. Genç Bir Don Juan’ın Maceraları bir yazarın kişiliğinin ifadesi olmanın yanı sıra bir dönemin tanıklığıdır ve bütün ahlaki kriterlerin ötesindedir.”
Bir edebiyat kitabını yasaklamanın, yayıncılık tarihi, hatta kültür ve adalet içindeki yeri yıllar boyunca eleştiri alacaktır. Eski örnekleri bir hatırlayacak olursak ne demek istediğim kolaylıkla anlaşılır...
Eylül sonunda Amerika’da, İngiltere’de yapılan yasak kitaplar haftası, bu konudaki yasaklamaların tarih içindeki örneklerini vermektedir. Ayrıca, o hafta boyunca okurlar birbirine bu yasak kitabı salık vererek bir kamuoyu oluşturmaktadırlar.

* * *

BİR okur olarak kitabın aklanmasını bekliyorum. Türkiye’nin adının bu ve benzeri utanç davalarıyla anılmasının her anlamda büyük ayıp olacağını da hatırlatmak isterim...
Dileğim böyle bir konuyu artık yazmak zorunda kalmayalım.