A’dan Z’ye Lozan
Siyaset tarihimizin sadece son aylarda değil, belki de imzalandığından beri gündemden düşmeyen, olumlu veya olumsuz anlamda hep konuşulan, her an taze tartışmalara yol açan Lozan Antlaşması, yeni bir albüm/kitapla okurun ilgisine sunuluyor.
Kitabın adını, özelliğini kapaktaki yazılarla tanıtalım: ‘Osmanlı-İsviçre-Türkiye/Bizim Lozan-Lausanne’. Editörlüğünü Bülent Özükan’ın yaptığı kitap, Türkçe ve Fransızca olarak iki dilde yayımlandı. Bilgi ve belge birlikteliği, kitabı önemli kılıyor. Yazıların yanı sıra fotoğraflar, dönemin gazetelerinden meşhur karikatürler, Lozan günlerinin atmosferini de okura hissettiriyor.
Lozan Antlaşması’na nasıl varıldı, siyasi tarihimizin engebeli yolculuğunda kimler vardı, kimler nasıl çalıştı? Başarı mıydı, değil miydi? Bu tarihin günlük verilerini kitaptan öğrendiğinizde, Lozan’ı daha gerçekçi bir platforma oturtmanız mümkün olur.
Kitapla birlikte dönemin siyasal belgeleri, antlaşma metinleri de birer kitapçık halinde veriliyor. Anlatılanın, yazılanın ardındaki gelişimi öğrenmek isteyenler bu kitapçıklardan yararlanabilirler. Bunlar arasında, 10 Ağustos 1920’de imzalanan Sevr Barış Antlaşması ve Meclis’e sunulan ve onaylanan antlaşma metni de var.
Kitapta yer alan ‘İsviçre-Türkiye ve Lozan’ yazısında, İnci De Boccard Özalp, kitabın oluşum sürecini ve amacını aktarmış. Bülent Özükan ise ‘Bizim Lozan-Osmanlı İmparatorluğu’nda sonun başlangıcı’ yazısında sizi Lozan sürecine hazırlıyor.
Zafer Toprak, ‘İki Farklı Lozan Antlaşması: İmparatorluğun Çöküş ve Ulus-Devletin Doğuş Simgeleri’ yazısında meselenin diğer bütün boyutlarını irdeliyor.
Reyhan Yıldız, ‘Amatör Diplomat Diplomasi Kurduna Karşı’da Lozan’ın insan unsuruna yoğunlaşıyor. Lozan’ın aktör ülkelerini tanıtıyor; İngiltere, Fransa, İtalya, Yunanistan’ın konumunu inceliyor ve Türkiye’nin durumunu değerlendiriyor. Verda Özer ‘Bu sınırlar hiç durmaz’ yazısında Lozan’ı “29 Ekim 1923 Türkiye Cumhuriyeti’nin doğum günüyse, ana rahmine düştüğü gün de 24 Temmuz 1923” sözleriyle tanımlıyor...
Bülent Özükan, yazısında önemli bir durum tespiti yapıyor: “Bu kadar güçlü bir imparatorluğu dağıtan Birinci Dünya Savaşı, elbette Osmanlı İmparatorluğu’nu da tasfiye edecekti. Büyük bir imparatorluk olan Çarlık Rusya’sının da yok olmasına yol açacaktı.”
Zafer Toprak, tek cümlede noktalıyor: “Osmanlı’yı çökerten Sevr’di, Cumhuriyet Türkiye’sini kuran ise Lozan oldu.” Bütünleyici bir anlayışı ortaya koyan, sadece kuru tarih veya resmi yazışmaları, alınan kararları sıralamayıp; Lozan’ın sürecini, toplantıların atmosferini, basına yansıyışlarını, karikatüristlerin kare kare belgeledikleri süreci ve uzman görüşleriyle neyin ne olduğunu da gösteren belgesel bir kitap.
