Kirletenler 2023’de ne kadar ceza ödeyecek

Hemen hemen her şeye gelen zamlar ve fiyat güncellemelerini tedirginlikle takip ediyoruz. Ancak gelen artışların keşke daha fazla olsa dediğimiz kirletenlerin ödeyeceği bedeller var.
Tabii sadece ceza sisteminin doğa ve çevreyi korumayacağı aşikar, teşvik ve ödül sistemleri ile herkesi sürece dahil ederek, eğitimlerle yeni farkındalıklarla süreci zorunluluk değil, bir kültür vizyonu haline getirmeyi başarmak gerekiyor.
*
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 2022 yılında çevreyi kirletenlere uygulanacak idari para cezalarını %122,93 oranında artırdı. Gelelim bu yıl için belirlenen bazı idari para cezalarına:
- Egzoz gazı emisyon ölçümü yaptırmayan ve filtresiz egzoz kullanan motorlu araç sahipleri 6 bin 275 lira ceza ödeyecek.
- Hava kirliliği önleme kurallarına uymaksızın faaliyete geçen, üretim sürecinde değişiklik yapan işletmelere 293 bin 188 lira ceza kesilecek. Bu tesislerde emisyon miktarları sınırları aşıyorsa ödenecek idari para cezası 586 bin 415 lira olacak.
- Evlerinde gürültü yapanlara 4 bin 836 lira verilecek. Bu ceza, ulaşım araçları için 14 bin 613 lira, iş yerleri ve atölyeler için 48 bin 828 lira, fabrika, şantiye ve eğlence gürültüsü için de 146 bin 576 lira olacak.
*
- Ve çöp atıp çevreyi kirletenler. Onlara verilen cezalar da artırıldı. 362 liradan, 3 bin 36 liraya yükseldi.
- Atık su arıtma tesisini kurmayanlara ve çalıştırmayanlara, 733 bin 36 lira, atıklarını önlem almadan toprağa verenlere ise 293 bin 188 lira ceza kesilecek.
- Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) sürecinde verdikleri taahhütnameye aykırı davrananlar da her bir ihlal için 122 bin 127 TL ödeyecek.
- Biyolojik çeşitliliği tahrip edenlere ve ilan edilen Özel Çevre Koruma Bölgeleri için tespit edilen koruma ve kullanma esaslarına aykırı davrananlara ve sulak alanlar için yönetmelikle belirlenen koruma ve kullanım usul ve esaslarına aykırı davrananlara 109 bin 593 TL ceza verilecek.
- Kanundaki koruma esaslarına aykırı olarak içme ve kullanma suyu koruma alanlarına, kaynağın kendisine ve bu kaynağı besleyen yer üstü ve yer altı sularına, sulama ve drenaj kanallarına atık boşaltanlara 586 bin 415 TL idari para cezası verilecek. Bu fiilin konutlarla ilgili olarak işlenmesi halinde her konut ve bağımsız bölüm için ceza miktarı 14 bin 613 TL olacak. Bu cezai sorumluluk, müstakil konutlarda konutu kullanana, diğer konutlarda ise yöneticiye aittir.
- İlgili mevzuatlardaki usul ve esaslara, yasaklara veya sınırlamalara aykırı atık toplayan, taşıyan, geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan, geri dönüşüm sağlayan, tekrar kullanan veya bertaraf edenlere 273 bin 267 TL’den 1 milyon 93 bin TL’ye kadar ceza verilecek. İthal edenler de 910 bin 891 TL ödeyecek.
*
Buradan “kirleten öder” diye düşünüyoruz. Ama düşünülenin aksine bu basit bir neden-sonuç sorusu değil AB’nin çevreye ilişkin yasalarının temelinde benimsenmiş basit ilkedir. OECD’nin tanımı: “Kirletenin çevrenin kabul edilebilir bir durumda olmasını sağlamak için kamu otoritelerince belirlenen kirliliği önleme ve kontrol önlemlerinin masraflarına katlanması” şeklindedir.
*
Umarız bu yıl çevre ve doğaya olan saygı artar. Bu cezalar yerine, çevre dostu üretim, tüketim alışkanlıklarının değişmesi, İklim Değişikliği, Yeşil Mutabakat ve Döngüsel Ekonomi gibi konularda hızla dönüşüme geçecek aksiyonları ele alıyor oluruz. Zira Anayasamızın 56. Maddesi “Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek devletin ve vatandaşların ödevidir” demektedir.