Bu kitapta bir sektörün özeti var

MEHMET TİRYAKİ; 60 yıllık otomotivci bir ailenin ferdi...
Türk otomotiv sanayisinin gelişimini en iyi bilenlerden, sektörün akil adamlarından...
Birçok dünya devine kendi markasıyla ürün satar, Türkiye’nin her yerinde, her kentinde bayisi olan bir grubun temsilcisi vardır.
Tiryaki, sivil toplum örgütlerinde birçok görevler aldı; en son Ege Bölgesi Sanayi Odası Meclis Başkanlığı görevini başarıyla tamamladı.
Şirketlerinin kuruluşunun 60’ıncı yılı nedeniyle ve gelecek nesillere belge olması amacıyla “Ege’de Otomotiv Tarihi” adlı bir kitap yazdı.
Kitapta aslında sektörü yaratan isimlerin, kurumların başarı öyküleri var, geçmişin anıları var.
Bu güzel eseri bir çırpıda okudum.
Gazeteciliğe ekonomi muhabiri olarak başladığım için kitapta sözü geçen birçok kişiyle, şirketle yaşadığım çok özel anılar var.
Türkiye’de sözlü tarihe hiç önem verilmedi. Hele Ege’nin sanayisini anlatan, başarı öykülerini geleceğe aktaran sınırlı sayıda kitap yazıldı.
Tiryaki’nin bu kitabı o yüzden çok önemli ve değerli...

Kitapta öyle fotoğraflar var ki...

İşte onlardan biri...
1971 yılında İngiltere Kraliçesi Elizabeth, İzmir’e geldiğinde BMC’yi ziyaret ediyor. Kraliçe, yeni çıkan modelin üretim hattının açılışını yapıyor. Bay Galia, Kraliçe’ye eşlik ediyor.
BMC ile ilgili sayfalarda firmanın dönüm noktalarını, 2007 yılına kadar özetleyen bir kronolojik sıralama yer alıyor. Özellikle kurucular ve firma yöneticilerinin anlatımlarının yer aldığı sayfalarda Reginald Galia’nın ve Melih Özakat’ın otomotiv sektörü için yaptıklarını kısaca özetleyen bir yazı da var. Bu yazıyı Ergun Özakat ve Alber Kohen’in anlatımları ile BMC’nin kuruluşunda etkili olmuş Mainetti Ailesi’ne ilişkin bir yazı takip ediyor.

Mini’yi yaratan bir İzmirli

BAZI modeller vardır, dünyada gerçekten de çok ses getirmiş, halkın sevgisini kazanmış, satış rekorları kırmış, firmalarını kurtarmış ve kült olma başarmıştır. İşte, o modellerden biri de Mini’dir. Peki Mini’yi ilk kimin tasarladığını biliyor musunuz? Yunan - İngiliz asıllı bir Türk... Ününü Mini’ye borçlu olan Alec Issigonis; 1906 İzmir doğumlu ve Türk vatandaşı... Büyükbabası Alexander Arnold Constantine Issigonis 1830 yılında Yunanistan’ın Paros adasından İzmir’e geliyor ve İngilizlerin yapımını üstlendiği İzmir - Aydın demiryolu yapımında çalışıyor. Alec Issigonis 18 Kasım 1906 yılında İzmir’de doğuyor ve 16 yaşına kadar burada yaşıyor.
16 yaşından sonra mühendislik eğitimi için İngiltere’ye Londra Politeknik Üniversitesi’ne gidiyor. Eğitimini tamamladıktan sonra Morris Motor Company’de çalışmaya başlıyor. 2. Dünya Savaşı’ndan sonra azalan petrol ve dolayısıyla tüm dünyayı etkileyen enerji sıkıntısı firmaların ufak araçlar üretmesine sebep oluyor. Morris firması da Alec Issigonis’ten ufak bir otomobil tasarlamasını istiyor ve Issigonis kendisinin ilk tasarımı olan Morris Minor’ü tasarlıyor.
Otomobil başta İngiltere olmak üzere tüm dünyada satış rekorları kırıyor ve bir anda halkın en çok rağbet ettiği otomobil oluyor. Bunun üzerine İngiltere kraliçesi II. Elizabeth, Issigonis’e “Sir” unvanı veriyor. Issigonis’in tasarım felsefesi “lüks sürücünün dikkatini dağıtır” olduğu için bu tasarım da böyle bir yapıya sahip... Kolay kullanımı, pratikliği ve hakimiyeti ile bir zamanlar ülkemizdeki engelli sürücülerin de en favori aracı olmuştu.
Otomobil 1959 yılından itibaren Mini adıyla sokaklarda dolaşmaya başlıyor.
Mini’nin şef tasarımcısı Gert Hildebrand, Mini’nin doğuşunda Issigonis’in İzmir’de geçirdiği yılların büyük etkisi olduğunu söylemiş.

Küçük atölyeden modern tesislere

Kemal Baysak, Celal Bayar’a Terbay’da üretilen parçalar hakkında bilgi veriyor. Kemal Bey, kardeşleri ve eniştesi Cemal Tercan ile 60’lardan sonra şirketlerini daha da büyüttüler. Küçük bir atölyeden bugünün modern tesislerini kurmak elbette çok kolay olmadı. Otomotiv sektörünün öyküsünü en iyi bilenlerden biri de Terbay’lardır.

Güçlü yönetim kurulları

İzmir, Türk ekonomisine de siyasetine de çok önemli isimler yetiştirdi. İşte bunu anlatan fotoğraflardan biri...
Ersin Faralyalı, Ali Nail Kubalı, Kemal Baysak, Uğur Yüce, Ahmet Çetinbudaklar, Yusuf Uz, Mustafa Özman, Ömer Beşe, Murat Demirer, İrfan Acar, Hüseyin Pekcan’ın da aralarında olduğu Cevdet Nazlı’nın sahibi olduğu Cena Otomotiv’in yönetim kurulu...
İsimlere baktığınızda her birinin farklı alanlarda deneyimi, birikimi olduğunu görüyorsunuz.
Yani bir yönetim kurulundan çok daha ötesi...