Petrol fiyatları daha ne kadar yükselecek?

Son bir aydır uluslararası piyasalarda petrol fiyatının 35 dolardan 42 dolar seviyesine kadar yükseldiğini izledik. Bugün ise gazetelerde petrol fiyatının 50 dolara kadar çıkıp çıkamayacağı yönünde sıkıntılar ve endişeler olduğu yönünde haberler izliyoruz. Acaba petrol fiyatı gerçekten 50 dolar seviyesine kadar yükselebilir mi? İşte bu sorunun yanıtı hem dünya hem de Türkiye ekonomisi açısından hayati öneme sahip.

Öncelikle Türk basınının petrol meselesini tartışıyorken yaptığı bir veri kaymasına dikkat çekmek gerekiyor. Dünyada petrol fiyatları iki ana kaynaktan takip ediliyor. Londra Emtia Borsası ve New York Emtia Borsası. Avrupa ve Asya piyasalarında Brent türü hampetrol (göbek adı Kuzey denizi petrolü) işlem görüyor. Bu petrol Türkiye’nin de kullandığı ana kaynak. ABD piyasalarında ise ABD hafif ham petrolü (Batı Teksas petrolü) işlem görüyor. Bu iki petrol türü arasında piyasalarda yaklaşık 3 dolarlık bir fark var.

Basında izlediğiniz haberlerde bizi doğrudan ilgilendirdiği için Brent petrolünün fiyatının yer alması gerekirken sadece ABD petrolünün fiyatının konu edildiğini görüyoruz. Bu da bir bilgi kirlenmesine yol açıyor. Gazeteci arkadaşlarımızın niye sadece ABD petrolü ile ilgilendiklerini bilmiyorum ama bizi ilgilendiren fiyat Brent petrolünün fiyatı.

Peki 45 ya da 50 dolar; petrol fiyatları daha yukarıya yükselebilir mi? Öncelikle Petrol fiyatının neden yükseldiğini anlamak lazım. Burada şu temel etkenleri görüyoruz:

1- 2.3 milyon varil günlük kapasitesi ile Irak’ın piyasada olmaması

2- Suudi Arabistan ve Afrika ülkelerinde petrol üreticisi şirketlere yönelik terörist saldırılar

3- Dördüncü büyük üretici ülke olan Rusya’nın ikinci büyük petrol şirketi Yukos’un siyasi nedenlerle çöküşü

4- Biraz daha minör bir neden olmakla birlikte Çin’in devasa petrol talebi

5- Yükselişi fırsat bilen spekülatörlerin petrolde bir yatırım aracı olarak pozisyon almaya başlaması

Ama bu sıkıntıların bir yıl önce de var olduğunu hatırlarsak son bir ay içinde petrolün neden yükseldiğini anlamak için başka alanlara bakmak gerek. Bu alanların en önemlisi ABD seçimleri.

ABD Başkanı Bush, seçimi kazanmak için güvenlik endişelerini sonuna kadar kullanmaya kararlı olduğunu her eylemi ile ortaya koyuyor. Endişenin en net hissedilebileceği ve en etkili olacağı alan ise enerji sektörü. Yani Bush’un korku politikasının etkisi burada da kendini gösteriyor. Şu ana kadar bu politika işe yaradı. Petrol fiyatları hızla yükseldi. ABD hükümetinin dümen suyunda gezinen OPEC’in Başkanı da “elimizden bir şey gelmez” açıklaması ile Bush politikalarına destek vermek için gerekeni yaptı.

Şimdi ise önümüzde fiyatların kısa bir süre daha buralarda dalgalanacağı ardından da gerileyeceği bir süreç var. Neden mi? Çünkü bu taktikten gereken fayda sağlandı. ABD de artık bu yüksek fiyatları kaldıramaz hale geldi ve seçimlere de sadece iki ay kaldı.
İnanmayanlar uluslararası piyasalarda Eylül ayı vadeli kontratlara baksın. Son bir haftadır vadeli fiyat spot fiyatın altında seyrediyor. Üstelik dün de vadeli fiyat 1.5 dolar kadar gerildi. Madem vadeli fiyat spot fiyatın ön göstergesi o zaman düşüşün ilk işaretini almış bulunuyoruz demektir.