ABD şirketleri, Türkiye'yi nasıl görüyor? (I)

Bu hafta ise iki yazıyla, Türkiye-ABD ilişkilerinin ekonomik boyutunu irdelemeye çalışacağım. Elimde Türkiye'de yapılmış bir saha çalışması var.

O çalışmanın bulgularını sizlerle paylaşacağım.

***

Türkiye'de yatırımları olan 70 ABD'li şirketin kurmuş olduğu The American Business Forum in Turkey (ABFT) - Amerikan Şirketler Derneği (AŞD) adında bir kuruluş var. (www.abft.net)

Amerikan Şirketler Derneği (AŞD), Ocak 2007'de GfK adlı araştırma şirketine bir saha çalışması yaptırmış. Çalışmanın amacı, Türkiye'de iş yapan ABD'li şirketlerin "Türkiye'deki iş ve yatırım ortamını nasıl gördüklerini" irdelemek. GfK, bu amaçla 51 yöneticiyle yüz yüze görüşme yapmış ve aldığı sonuçları bir raporla yayınlamış.

Ben bugün raporun güçlü ve sorunlu alanlar olarak kategorize edebileceğimiz genel bir özetini vereceğim, yarın ise Amerikalı işadamlarının Türk adalet sistemi ile ilgili içler acıtan kanaatlerini nakledeceğim.

***

ABD'li işadamları, Türkiye'nin güçlü alanlarını şöyle görüyorlar.

1) Pazar potansiyeli güçlü. (% 96.1)

2) Makroekonomik göstergeler birkaç yıl daha dengeli seyredecek. (% 55)

3) Yetkililer bu dengeyi koruyacak çapta. (% 59)

4) Enflasyon denetim altında. (% 77)

5) Yükseköğrenim kalitesi yeterli. (% 73)

6) Çalışanların analitik düşünce ve problem çözme yetenekleri yüksek. (% 78)

7) Çalışanlar bir ABD şirketinde çalışmaktan memnunlar. (% 92)

8) Kendi şirketleri Türkiye'de yatırım yaparak doğru hareket etmiş.(% 84)

9) Kendi şirketleri, ileride Türkiye'de daha fazla yatırım yapacak. (% 88)

10) Başka şirketlerin Türkiye'ye yatırım yapmasını tavsiye ediyorlar. (% 88)

***

ABD'li işadamları, Türkiye'nin sorunlu alanlarını ise şöyle görüyorlar:

1) Adalet sistemi yetersiz. (% 85)

(Bu konu çok önemli. ABD'li işadamlarının kötü kanaatlerini yarın detaylandıracağım.)

2) Entelektüel mülkiyet hakları yeteri kadar korunmuyor. (% 77)

3) Hükümetin kararları nasıl verdiği konusunda şeffaflık yok. (% 67)

4) Karar verme mekanizmalarında uluslararası prosedürlere uygun standartlar ve zamanlama yok. (% 75)

5) Çevre koruma yasaları yetersiz. (% 51)

6) Çevre koruma yasaları her şirkete eşit uygulanmıyor. (% 55)

7) AB Uyum Yasaları yeteri kadar hızlı çalışmıyor. (% 57)

8) Kur seviyeleri, olmaları gereken yerde değil. (% 69)

***

İki ülke arasında hem politik, hem de ekonomik ilişkiler çok önemli. Ama ekonomik ilişkilerin bir üstünlüğü var. Doğru kuruldukları zaman kök salıp kalıcı oluyorlar ve başta politik olmak üzere ülkelerin bütün ilişkilerini derinden etkiliyorlar.

***

Toplam ihracatımız içinde ABD'nin payı % 8'lerde, toplam ithalat içinde % 5'lerde gezerken, Türkiye'deki yabancı sermaye yatırımlarının ancak kabaca % 8'ini ABD oluştururken bu ilişkinin köklü olduğunu söylemek henüz çok zor!