Herkes Meryem herkes tükenmiş

Meryem Uzerli’nin bölüm başı 25 bin euro talep etmesi dışında makul istekleri var.
Sezon boyunca en fazla 20 bölüm çekmek, haftada dört gün, günde 9 saat çalışmak (zaten iş kanununa göre normal çalışma limiti haftada 45 saat).
Uzerli’nin talepleri ilk bakışta diva şartnamelerini andırıyor. Oysa sinema filmi uzunluğunda bölümleri çekmek için tozlu setlerde sabahlayan herkesin bu kadar esnek olmasa da insani şartlara ihtiyacı var. En son ‘Deniz Yıldızı’ dizisine günde 14 saatini vermekten tükenen Güneş Emir, sözleşmesini tek taraflı feshetti. Yapım şirketi 100 bin dolarlık cezai şart davası açtı ama mahkeme talebi reddetti. Bize yansıyan, kamera önündeki yıldızların ‘tükenmişliği’. İşten ayrılma, isyan edip seti terk etme lüksü olanların haberlerini okuyoruz. Halbuki Meryem Uzerli, Hürrem kostümünü giymeden ütüsünü hazır eden asistan, saç maşasını ısıtıp bekleyen kuaför, sarayı sabahın ilk ışıklarıyla aydınlatan ışıkçılar, her bölümün ardından montaj odasındaki kanepede uyuklayan post prodüksiyoncuların çoğunun bu berbat koşullara rağmen çekip gitme lüksü yok.
Çünkü işverenleri olan yapım şirketleri tarafından sigortasız çalıştırılıyorlar (geçen yıl dizilerde oynayan 846 oyuncudan yalnızca 8’i sigortalıydı). Bütün gün sırasını bekleyen, soğukta, 40 derece sıcakta, kumanyayla idare ederek bekleyen figüranlar, “Tükendim, gidiyorum!” diye rest çekemiyor.

ÇÖPLÜK YANINDA SET İKİ SAAT UYKU

Türkiye dizi setlerindeki çalışma şartlarıyla Hindistan ve Kore’yle yarışıyor. Hindistan’da kısa süre önce kalp krizinden hayatını kaybeden bir oyuncu, koşulların sorgulanmasına yol açtı. Bollywood’a transfer olan oyuncu Ronit Roy dizi setlerini şöyle anlatıyor: “Günde 14-16 saat çalışıyorduk. Setler tarif edilemez pislikteydi. Bir keresinde şehir çöplüğünün yanına kurulmuş platoda çalışmak zorunda kaldık, kokunun, yayılan hastalığın önüne geçilemiyordu. Yemekler karın doyurmaktan öte insanın yiyebileceği gibi değildi. Hijyenden eser yoktu.”
Kore’nin dizi yıldızı Han Ye Seul, haftada altı gün, zaman zaman günde sadece iki saat uykuyla çalıştıkları düzeni boykot etmek için 48 saat iş bıraktı. Ardından çıkan hararetli tartışma, yapım şirketlerinin, kanalların ve reyting sisteminin yeniden kurgulanması gerektiği sonucuna bağlandı.
Mehmet Ali Alabora başkanlığındaki Oyuncu Sendikası, bizde bu alanda çalışanların haklarını savunabilmeleri için çalışıyor. SGK’nın şubat ayında yayınladığı genelgeyle ‘Oyuncu, işveren tarafından sigortalanır’ hükmünün yerine getirilmesi, saatlerin iyileştirilmesi, fazla mesai şartlarına uyulması için çabalıyor.
Güneş Emir’in mahkemedeki zaferi elbette emsal teşkil etmeli. Meryem Uzerli şartları gibi yıldız draması süslü olmasa da, büyük oyuncular daha çok ses çıkarmalı. Kendi koşulları için olmasa da, onları güzel göstermek, aldıkları binlerce lirayı hak etmelerini sağlamak için çalışan set işçileri için yapmalılar bunu.
Amerika’da 105 bin üyeli Oyuncular Birliği’nin (SAG-AFTRA), yazarlar ve yönetmenler birliklerinin stüdyolar ve kanallar üzerinde müthiş bir gücü var. Geçen yıllarda yaşanan grevlerde bir anda o şaşaalı dizi sektörünün nasıl çöktüğünü, dizilerin patır patır erken finallerle, belirsiz aralarla ortadan kaybolduğunu izledik.
90 dakika dolacak diye uzun bakışmalardan, boş laflardan biz de tükendik. Saatlerce hüngür hüngür ağlayan kadın oyuncular, kaş çatmaktan yüzüne kramp giren jönler de yorgun düştü. Yeni sezonun eşiğinde herkesin durup bir hesap yapmasının vakti geldi.