“Silahlıçatışma” veya “siyasitartışma”

Körfez’indaraldığıbirnoktada, denizinüzerindekiasmaköprüdengeçmeyebaşladığımızda, “İngiltere’denayrıldık, Galler’egirmeküzereyiz”anonsuyapıldı.Britanya’nın (ya da BirleşikKrallık’ın) güneybatıköşesindeyeralanGaller, 20 bin kilometrekare. Nüfus 3 milyon.Galliler, İngilizlerlefarklıbir“etnisite”yi, “ırkiarkaplanı”ifadeediyorlar.Galliler, “Kelt”; İngilizlerise“Norman”sayılıyor

Galliler, kendileriniBritanyaadasınınyerleşik, yerliahalisisayıyorlar.İngilizlerin, Norman istilasıyla“sonradangelme”olduğunuhatırlatıyorlar.BizimgrubuniçindekiKürtdostlarımız, bıyıkaltındangülümseyerekgözgözegeliyorlar, grubunTürkleriile.
Onlarkendileriniburada“Galli”gibihissederken, gerikalanTürkbizlere de sanki“İngilizlik”düşüyor.

İngilizler, Ada’yamuazzambirnüfusüstünlüğüvefarkıile hakim olunca, bazıGalliler, denizinötetarafınagöçmüşler.Fransa’nınkuzeybatısahilindeki Bretagne (Brötanya) bölgesineyerleşmişler.Dahadoğrusubölgeyeadınıvermişler.Britanya’nınbirazdeformeedilmişhali.Dolayısıyla, Galliler, “GerçekBritanyalılarbiziz. İngilizlerdeğil” diyorlar.BirleşikKrallık’ınGallileriileFransa’nınBretonlarıbirbirlerinidilolarakanlayabiliyorlar.

İngiltereileGaller’Iayıranköprüyügeçip, biryirmidakikayolaldıktansonraGaller’inmerkezi Cardiff şehrineulaşılıyor.Her yer, her yerdekibütünilanlar, tabelalar, levhalar“çiftdilli”; İngilizceve Gal dilinde.

Gal dili, Keltdilailesine, İngilizceise Germen dilailesinemensup.İkidilarasındagerçektenhiçbirilgiyok.Galler’inİngilizcesi“Wales”, kendianadilindeise“Cymru”diyeyazılıyor, “kumru”diyetelaffuzediliyor.

Gallerhükümetbinasınagirmekiçinelimetutuşturangirişbelgesinebakıyorum;. “Bu belgeyibinaiçindeüzerinizdebulundurun”uyarısı, İngilizceolarak“Please keep this pass with you at all times whilst in the building” yazarken, Gal dilindekarşılığışöyle: “A fyddechcystal a gwneudynsiwr bod y pas hwngennychdrwy’ramser pan fyddwchynyradeliad”

İkidilarasında en ufakbirbenzerlikgözeçarpmıyor.Nüfusunyüzde 20’si Gal dilinikonuşuyor.Bu sayı, “anadildeeğitim”ilegiderekartıyorveartacak.

Galler’deöğrenim 4 yaşındabaşlıyor. İlk öğretim 11 yaşınakadar. 11-16 yaşarasıortaöğretim. Gal dilindeöğrenim 4 yaşındabaşlıyorve 16 yaşınınsonunadeksürüyor.Tümdersler Gal dilinde, İngilizceise 7 yaşındanitibarenöğretilmeyebaşlanıyorvezorunluders.11 yaşındansonra, yaniortaöğretimde, istenirse“yabancıdil”öğrenilebiliyor.Bu “seçmeliders”; ama“yabancıdil”denkasıt, İspanyolca, Fransızca, Almanca, vs.Gallerdevletokullarında durum öyle.Özelokullarda, şayetöğretimdiliİngilizceise, Gal dili, ilkokuldanbaşlayarak“zorunluders”.

Galler’inyabanaatılmayacakölçüdegüçlübirkimlikduygusutaşıdığıseziliyor.Ancak, bu“yerindenyönetim”, birtür“özerklik”veya“federal yapı” talebininötesinepekgeçmiyor. “Ayrılıkçı” yani“Galler’inbağımsızlığı”ndanyanabirsiyasiparti de varamaonunyetkilileri bile, Galler’inBirleşikKrallık’tanayrılmatalebinin her zamannüfusunyüzde 7’si ile en fazlayüzde 12’si arasındaseyrettiğinisöylüyorlar. Birbaşkailginç not, “ayrılık”yanlısıparti, BirleşikKrallık’danayrılmaktanyanaamaAvrupaBirliğiiçindekalmaktanyana.

Şayetİskoçya, referendum sonucu (oradabağımsızlıkyanlısıpartiiktidarda) BirleşikKrallık’tansonraayrılırsa, Galler, İskoçya’yıizler mi?20 yılsonraGallerneyebenzeyecek?

Bu sorularıncevaplarıyok.Ancak, ayrılmafikrininpek de güçleneceğisanılmıyor.

Galler, 1999’dan itibaren“yetkidevri”sayesindeyasayapmayetkisinesahip, kendiulusalmeclisiolan, BirleşikKrallıkiçinde“özerk”birtoprakparçası. GallerParlamentosu, eğitim, sağlık, ekonomikkalkınmaveturizmalanlarındayasaçıkartmayetkisinde.Vergi, dışpolitika, güvenlikve polis hizmetlerinde, Westminster’ayaniLondra’dakiBirleşikKrallıkparlamentosununyasalarıgeçiyor.

Galler’inanakonusu, yerindenyönetimyetkilerininartırılmasıvegenişletilmesi.

BirleşikKrallık’ınher parçasındaİskoçya, KuzeyİrlandaveGaller’de, herbirindefarklı“yetkidevri”deneyiminidinlerken, herkesinkafasında“bizdeolabilir mi?”sorusuuyanıyor, kimisininkafasından“nedenolmasın?”sorusu da geçiyor.

Anglo-Saksonortamı, demokrasivegeleneğiilebizimkisiarasındaelbettedağlarhattakapanmayacakgenişliktebiraralıkmevcut.BirleşikKrallık’ınunsurları, Britanyalılaryaniİngilizler, Galliler (örneğintarihinünlüBüyükBritanyaBaşbakanı David Lloyd-George Galliidi), İskoçlar, Ortadoğu’nunsınırlarınıKürtsorununuherkesinbaşınabelaedecekşekildeçizdileramademokrasivehukukanlayışlarınıbölgeyeyerleştirmediler.

Bir an içinGaller’denTürkiye’nin“gerçekleri”nedönersek, son ikigününikiönemliçıkışınınbiriGenelkurmayBaşkanıOrgeneralNecdetÖzel’den, diğeriBrezilya’dandönüşyolundaBaşbakanTayyipErdoğan’dangeldi.

NecdetÖzel, “Kandil’ihallederizamaüçşartıvar” dedi:
1. Devletkararı;
2. ABD’ninonayı;
3. Türktoplumununverilecekkayıplarıgözealmasıgerekiyor.

“Türkçetercümesi”şu: Kandil’esilahlıgüçkullanarakegemenolmamızveoradanPKK’yıtemizlememizgerçekçideğil.

BaşbakanTayyipErdoğanise, PKK vedolayısıyla BDP içindefarklıeğilimlerinmevcudiyetinegöndermeyaparak, “silahlarınsusması”nıatılacakadımlariçin“önşart”olarakvurguladı. “Operasyonlarındurması”nı da PKK’nın“silahlarınısusturması”nabağlıyor.

Olumsuzanlamyükleyerekokumakisterseniz, buaçıklamayıöyleokuyabilirsiniz.BDP yönetimi, polemikçialışkanlıklarıile, düşünmeyibir an askıyaalıpöyleyapabilir.Yapmasadahaisabetliolur.“LeylaZanauslubu”nunşu an içinanlamlıolmasıgerekenyer tam da bu.

Ama, OrgeneralÖzelileTayyipErdoğan’ınMeksika-Brezilya-Senegal açıklamalarınıbiraradavedikkatleinceleyerekokursanız, Kürtsorununailişkintartışmanın“silahlıçatışma” alanından“siyasitartışma”alanınataşınmasınagayretolarak da okuyabilirsiniz.

Galler’denbakarak, öyleokuyoruz…