Irak’ta ve Kürdistan’da yeni fotoğraf

Irak’ta seçim oldu. Ne olup ne bitiyor, günlerdir bizim basında tek yazı okumadım. Sebepleri malum. Ama (Irak seçim) sonuçları, yakın geleceğimiz bakımından da ülkemizi yakından ilgilendiriyor. Kürdistan’da ortaya çıkan 'güçler dengesi' özellikle.
Türkiye ile Kürdistan Bölge Yönetimi arasında inşa edilmiş bulunan ve Mesut Barzani’nin 30 Mart seçimleri öncesinde yanına Şivan Perver’i de alarak Diyarbakır’da Tayyip Erdoğan’a konuk olduğu ziyaret ile iyice pekişmiş bulunan 'sıkı ittifak ilişkisi', esas olarak, Mesut ve Neçirvan Barzani yönetimindeki KDP ile kurulan zemin üzerinde yükseliyor.
Mayası Kürt petrolü ve doğalgazı olan bu ilişki, bir tür AKP-KDP ilişkisine de dönüşmüş görüntüsü veriyor. AKP yönetimindeki Türkiye, Rojava (yani 'Batı', yani Suriye Kürdistanı) sınırlarında hendek kazmaya başladığında, Irak Kürdistanı ile Rojava arasında da KDP’nin kararı olduğu iddia edilen bir uygulamayla hendek kazılmaya başlanıyor.
AKP-KDP bağlantısının, Türkiye’de PKK-HDP-BDP hattını, Suriye’de ise PYD’yi ve PYD’nin ağır bastığı bir tür Abdullah Öcalan’ın 'demokratik özerklik' projesinin yürürlüğe konduğu 'üç kantonlu Kürt yönetimi'ni marjinalize etmek hesabı güttüğü de bir sır değil. (Hasan Cemal, T24’te 18 Nisan’da 'Rojava’daki devrim heyecanıyla Erdoğan ve Barzani’ye hendek tepkisi iç içe' başlığı ile başlayan ve 'Rojava Yazıları' genel başlığı altında, sonuncusu 27 Nisan’da yayımlanan, yerinden tam 10 yazı yazdı. Kürt sorununda ne noktada olduğumuzu Türkiye-Irak-Suriye boyutuyla 'üç buutlu' izlemek isteyenler için sahadan eşsiz bir malzeme sundu.)
En son 19 Mayıs günü Erbil ve birkaç Kürdistan şehrinde yapılan geniş çaplı ve PKK müttefiki kuruluş ve kurumları hedef alan tutuklama dalgası da Türkiye’deki 'KCK operasyonları'nın 'ikiz kardeşi' gibi algılanıyor ve kimi iddialara göre, Erbil’deki yönetimin Ankara ile 'eşgüdümü'nün bir sonucu.
Irak seçim sonuçlarının, birçok nedenle, doğru değerlendirilmesi gerekiyor; zira seçimler umulmadık biçimde Celal Talabani’nin örgütü Kürdistan Yurtseverler Birliği’nin güçlenmesine, Barzani’nin KDP’sinin ise 'görece' gerilemesine işaret etti. KYB, 21 Eylül 2013’teki Kürdistan parlamento seçimlerinde Gorran’a (Değişim) terk ettiği 'Kürdistan ikinciliği'ni Irak seçimleriyle geri aldı.
Daha önceki Irak seçimlerinin aksine, KDP ile KYB, 'Kürdistan İttifakı' adı altında birleşik bir listeyle değil, ayrı ayrı girdikleri için Irak seçim sonuçları aynı zamanda 'Kürtlerarası yeni dengeler' bakımından da fikir veriyor.
Ayrı listelerle seçime girmiş olan Kürt partileri, Kürdistan Bölge Yönetimi dışında, Kerkük, Hanekin (Diyala), Musul ilinin bir bölümü gibi, Kürtlerin Kürdistan’a dahil edilmesinde ısrarlı oldukları 'ihtilaflı bölgeler'e ilişkin de esaslı ipuçları verdi.
Önce, Irak parlamentosundaki yeni sandalye dağılımı bakımından genel sonuçlar: Maliki’nin listesi 92; Muqtada Sadr’ın listesi 34; Ammar el-Hekim’in listesi 29; Meclis Başkanı Nuceyfi’nin Sünni listesi 23, KDP 25, KYB 21, eski başbakanlardan Şii İyad Allavi’nin laik ve karma listesi 21, eski Baasçı, Arap milliyetçisi Salih el-Mutlaq listesi 10, Gorran 9, Şii Fazilet 6, eski başbakanlardan İbrahim el-Caferi 6, Kürt Müslüman Kardeşleri Yekgirtu 6, Kürt İslamcı Komal 4.
Şii sandalye sayısı 183, Sünni sandalye sayısı 70. Kürtlerin toplamı ise 62.
Kürtler birlik içinde davranırlarsa, 'anahtar' konumundalar. Kürtlerin Kürdistan Bölge Yönetimi ve seçime katıldıkları daha geniş alandaki dağılım ise şöyle: Erbil- KDP 7, KYB 4, Gorran 2, Komal 2; Süleymaniye- KDP 2, KYB 6, Gorran 7, Yekgirtu 2, Komal 1; Dohuk- KDP 8, KYB 1, Yekgirtu 2; Kerkük- KDP 2, KYB 6, Türkmen Cephesi 2, Araplar 2, Hıristiyanlar 1; Musul- KDP 6, KYB 2; Hanekin’in yer aldığı Diyala- KYB 2, gerisi Araplar. Halepçe ise KYB.
Bu sonuçlara göre KDP 31 sandalyenin 6’sını kaybederek 25’e gerilerken KYB 14’ten 21’e, Gorran ise 8’den 9’a tırmanmış durumda.
Talabani’nin KYB’si bu seçim sonuçlarıyla "Ben de varım ve hep olacağım" demiş oldu. Bunun sonucunda, Celal Talabani’nin oğlu Kubat Talabani, Erbil’deki Kürt hükümetinin başbakan yardımcılığına getirildi.
Tayyip Erdoğan ile ters düşmüş olan Nuri el-Maliki seçimden birinci çıktı ama hükümeti kuracak sayıya ulaşmış değil. Irak usulü pazarlıklar ile en az 5 ay sürecek bir süre öngörülüyor. Bu zaman zarfında, ipler Maliki’nin elinde.
Kürdistan’da ise KYB’nin eli güçlenmiş durumda. Sadece KDP ile ittifaka dayanarak, Kürdistan ve Kürt politikası gütmek –buna petrol ve doğalgaz projeleri de dahil- mümkün olmayacak.
Ayrıca, kendisiyle sürekli temasta olduğum için biliyorum, Celal Talabani, cumhurbaşkanlığına değil ama ülkesine çok yakında geri dönüyor.
Irak, Kürdistan ve iç boyutu da dahil Kürt politikası hesapları, Irak seçim sonuçlarına göre yeniden yapılmak durumunda...