Yeni yılda beynimizi nasıl koruyalım?

 Yeni yıla yepyeni bir insan olarak girmek ve bu sene hedeflerini başarmak isteyenlere İzmir Tınaztepe Üniversitesi Nöroloji Ana Bilim Dalı Başkanı Dr. Egemen Vardarlı, beynimizi nasıl koruyabileceğimizi anlattı.
Günümüzde beyin sağlığımızı en fazla tehdit eden düşman Alzheimer hastalığıdır. Genellikle 65 yaş ve üzerinde başlayan bu hastalık, 80-85 yaş grubundaki bireylerin yaklaşık uüzde 40’ını etkilemektedir. Henüz tedavisi bulunmayan bu hastalık kişi ve bakım veren ailelerinin yaşam kalitesini şiddetli şekilde bozmaktadır. Hastalığa yakalandıktan sonra yapılacaklar sınırlı şekilde yarar sağlamaktadır. Nörolog, fizyoterapist, psikiyatrist, bazen diyetisyen tedavi ekibinde yer almakta ve zorlu bir mücadeleye girmektedir. Peki bu hastalığa yakalanma olasılığımız azaltabilir miyiz? Cevap; evet riskimizi azaltmak için yapabileceklerimiz var.
* Sigarayı bırakmak. Alkolden kaçınmak. Her sigara içen demans mı oluyor? Tabii ki olmuyor fakat içilen sigara riskini yüzde 30-50 oranında artırdığı düşünülmektedir. İçilen sigara miktarının artması demansa yakalanma ihtimalini artırır.
* Yoğun alkol kullanımı da tek başına demans sebebi olmaktadır. Alkol bağımlılığı tedavisi zordur fakat mümkündür.
* Yüksek tansiyondan korunmak, varsa uygun şekilde tedavi almak. Özellikle orta yaşlardaki hipertansiyonun varlığı ileri yaşlarda demans gelişmesi için çok önemli bir risk faktörüdür. Sistolik tansiyonun 130 ve altında olmasına dikkat etmemiz gerekir.
* Fiziksel aktivite kaygınızı azaltır, uyku kalitenizi artırır, damar sağlığınızı korur. Özellikle orta yaşlarda düzenli egzersiz yapıyor olmak daha da koruyucu olmaktadır. Bu sayede demans riskiniz yaklaşık yüzde 30 oranında azaltabilirsiniz.
* Zihinsel olarak aktif olmak. Cam kenarındaki bir çiçek gibi izole olmak yerine hayatın içinde olmak, sosyal ortamlardan uzaklaşmamak, yabancı dil öğrenmek, sinema tiyatroya gitmek, dostlarla sohbet etmek, enstrüman çalmak, resim yapmak, bilgisayar oyunu oynamak, tavla okey kağıt oyunu oynamak vb sizi demanstan korur.
* Sağlıklı kilo değerine sahip olmak. Sağlıklı kiloya sahip olmak sadece kısa süren zorlu diyetler yapmak değildir. Sağlıklı kilonuzu sürdürecek beslenme alışkanlıkları ve düzenli egzersiz ile bunu sağlamanız gerekir.
* Kaliteli uyumak sizi demanstan korur. Beş saatten az uyumanız demans riskini iki kat artırmaktadır. Uyku hijyenine dikkat etmeniz önemlidir. Yatakta cep telefonu, tablet, bilgisayar kullanmamak, uyku öncesi kafeinden kaçınmak, otuz dakika içinde uyuyamazsanız yataktan kalkıp diğer odaya geçmeniz, uykunuz gelince yatağınıza dönmeniz uyku kalitenizi arttıracaktır.
* Kan şekerinin regüle edilmesi. Diyabet hastası bile olsanız kan şekerinizin uygun ilaç, diyet ve egzersiz ile kontrol altına alınması demans riskini azaltır.
* Eğitim eksikliği olan bireylerin demans riski daha fazladır. Aldığınız eğitim beyindeki nöronların gelişmiş bağlantılar kurarak daha sağlıklı çalışmalarını sağlar.
* İşitme azlığı varsa uygun kişilerde işitme cihazı mutlaka kullanılmalıdır. İşitme azlığı dışarıdan gelen uyaranların beyne ulaşmasını azaltır. Bu da hücrelerin aktive olup bağlantı kuramamasına sebep olur.
* Yoğun hava kirliliği olan bir bölgede stres ile yaşamak demans riskini artırmaktadır. Maalesef hava kirliliğinden tamamen kaçınmak her zaman bizim elimizde olmamaktadır.
* Depresyondan kaçınmak, gerekirse uygun şekilde tedavi olmak. Genç yaşlarda tekrarlayıcı depresyon geçiren kişilerin demans riski artmaktadır. Depresyon varsa uygun tedaviler almak sizi gelecekte oluşabilecek demanstan koruyacaktır. Halk arasında depresyon ilaçları demans yaratır fikri yanlıştır. Tam aksine tedavi edilmemiş depresyon demans riskini arttırmaktadır.