‘Alzheimer’den korunmak mümkün

Ortalama yaşam süresi uzayıp yaşlılıkta geçirilen süre belirginleştikçe yani 70’li yaşlar geçilip 80, 90’lara yaklaşıldıkça alzheimer sıklığı artıyor. Bu da yaşlanan herkesi az ya da çok korkutuyor. Peki, onu önlemek, en azından biraz daha geciktirmek mümkün mü?
Özel Tınaztepe Hastanesi Nöroloji Uzmanı Dr. Egemen Vardarlı ‘kısa ama öz’ alzheimer notu hazırladı. Bakın neler anlatıyor Dr. Vardarlı:
“Alzheimer hafıza, davranış, sosyal ve günlük işlerimizi bozan bir hastalık. Uzun ve yıpratıcı bir süreç içinde şiddetlenen, maalesef günümüzde tedavisi olmayan bir durum. Alzheimer hastalığında beynin özellikle hafıza bölgelerini tutan ve gittikçe yayılım gösteren plaklar olur. Hastalığı bu plaklar mı yapıyor yoksa bu plaklar hastalık sırasında mı oluşuyorlar henüz belli değildir. Hastalığın ilk belirtileri başlamadan yaklaşık 10 ile 20 yıl öncesinden beyin hasarlanması başlamaktadır. Bu dönemde kişinin hiç şikayeti yoktur ve tüm faaliyetleri normaldir. 65 yaş ve üzeri nüfusta görülme oranı yüzde 6-10 arası değişir. Kadın ve erkek cinsiyetinde tutuluş hemen aynı orandadır. Hastaların yüzde 90’dan fazlasında genetik geçiş olmadığı bilinmektedir. “

TEDAVİ YOLLARI
Maalesef günümüzde hastalığı tedavi etmek mümkün olmamaktadır. Kullanılan ilaçlar şikayetleri bir miktar azaltmakta ve kötüye gidişini biraz yavaşlatabilmektedir. Ayrıca bazı psikiyatrik bulgular da ilaçla yatıştırılabilmektedir. Hastanın bakımı çok zordur ve aileden tek kişinin üzerine yıkılmamalıdır, sonuçta er veya geç bu bakımı veren kişi tükenecektir. Bakım veren kişinin mutlaka destek görmesi ve haftanın 2 günü hastadan ayrılarak dinlendirilmesi gerekir.

HASTALIĞIN EVRELERİ
* Sessiz dönem (Klinik öncesi): Beyindeki hasarlanma başlamıştır fakat kişinin muayenesi tamamen normaldir. İlk bulgudan yaklaşık 10-20 yıl önceki dönemdir.
* Hafif evre: Hafıza problemleri başlar, daha önceden gittiği yerleri karıştırmaya başlar, günlük işlerini biraz daha uzun sürede yapar, para hesaplarında zorlanmaya başlar, doğru karar vermekte zorlanır, inisiyatif almaktan kaçınır, kaygı, sinirlilik ve depresyon gibi davranışlar ortaya çıkabilir.
* Orta evre: Hafıza daha da bozulur, dikkatini sürdüremez, durum artık çevre tarafından anlaşılmaya başlanmıştır, sağlıklı düşünemez olur, yeni şeyler öğrenemez, sinirlilik ve kaygı hali özellikle geceleri daha fazla olacak şekilde şiddetlenir, benzer hareketleri devamlı yapmaya başlar, hayal görme, şüphecilik, paranoya (paramı çaldılar, eve erkek aldılar gibi) artar, dürtü kontrolü bozulur, uygunsuz seksüel davranış ve olmadık yerde soyunma hali ortaya çıkabilir, uygun şekilde bir koltuğa oturmak için bile yardım gerekebilir. Etraftaki her şey onları korkutabilir, bu yüzden güvendiği ve tanıdığı insanları her an yanında istemeye başlar.
* Şiddetli evre (Son): Yakınlarını tanıyamaz ve iletişim kuramaz haldedir, kilo kaybı, beslenme bozukluğu, yutma güçlüğü, epilepsi nöbetleri, diş gıcırdatma, homurdanma, aşırı uyuma, idrar ve gaita kaçırma durumu ortaya çıkar.

NASIL KORUNULUR
Bizi kesin olarak hastalıktan koruyacak ilaç, aşı, gıda maddesi yoktur. Hastalığa yakalanma ihtimalimizi ise düşürmek mümkündür.
* Zihin faaliyetlerimizi canlı tutabilecek aktiviteleri artırmak (Kitap-gazete okumak, haberleri izlemek, bulmaca çözmek, seyahat etmek, yeni insanlarla tanışmak, sosyal gruplara üye olmak gibi),
* Düzenli egzersiz,
* Hipertansiyon, diyabet ve kolesterolü kontrol altında tutmak,
* Obesiteden korunmak,
* Depresyondan korunmak,
* Alüminyum, kurşun gibi toksik maddelerden ve herpes enfeksiyonlarından korunmak,
* Akdeniz tipi diyetle beslenmek (işlenmiş gıdaların az olduğu, deniz mahsulleri ile çeşitlenmiş, sebze meyve ağırlıklı, omega 3’ten zengin diyet)