İyi bal nasıl anlaşılır?

Ağustos ayının sonlarına geldiğimiz bu dönemde bölgeden bölgeye değişiklik gösterse de genel anlamda şifa kaynağı balın hasadının başladığını söyleyebiliriz. Arıların ürettiği bu altın renkli mucizevi sıvı, aslında yüzyıllardır birçok hastalığın iyileştirilmesinde kullanılıyor. Bunun yanı sıra arı ürünleriyle gerçekleştirilen apiterapi de geleneksel tıp yöntemlerinin vazgeçilmezleri arasında yer alıyor. Gelin bu şifa kaynağının bizlere olan yararlarını ve balın sahte mi yoksa gerçek mi olduğunu nasıl anlayacağınıza dair bilgileri birlikte inceleyelim.

APİTERAPİ TEDAVİSİNİN VAZGEÇİLMEZ ÜRÜNÜ

Arıların bizlere sunduğu ve faydaları saymakla bitmeyen balın hasadı, ağustos sonu itibarıyla başladı. Arıların uzun süreli emekleri sonucunda oluşan bu mucizevi altın renkli sıvı, aslında tabiatın bize sunduğu bir güç kaynağı. Ayrıca yüzyıllardır birçok hastalığın tedavisinde kullanılan bal, vitamin ve mineraller anlamında oldukça zengin bir besin. Geleneksel tıp yöntemlerinden biri olan apiterapi de yine arılar ve arı ürünleri kullanılarak gerçekleştiriliyor. Bal ayrıca apiterapi tedavisinin de vazgeçilmez bir ürünüdür. Balın sağlığımıza olan faydalarından bahsetmeden önce sizlere geçtiğimiz yıllarda Oxford Üniversitesi tarafından yapılan güncel bir araştırmadan bahsetmek istiyorum. Balın üst solunum yolu enfeksiyonlarına karşı nasıl etki ettiğini inceleyen bilim insanları, çalışma sonucunda balın üst solunum yolu enfeksiyonlarındaki ilk basamak tedavide kullanılan antibiyotiklerden daha etkili olduğunu tespit etti. Çalışmada ayrıca, bal ile tedavi olan kişilerin semptomlarının iki gün daha az sürdüğü görüldü. Bu araştırma bizlere aslında balın vücut direncini güçlendirdiğini, boğaz ağrısına iyi geldiğini ve öksürüğü azaltarak, birçok ilaca alternatif olabildiğini de bilimsel olarak kanıtlar nitelikte.

BALIN FAYDALARI NELERDİR?

Doğanın besleyici ve faydalı tatlandırıcısı olan balın içeriğinde su, karbonhidrat, proteinler, aminoasitler ile niasin, riboflavin ve pantotenik asit gibi vitaminlerin yanı sıra kalsiyum, bakır, demir, magnezyum, manganez, fosfor, potasyum ve çinko gibi mineraller bulunur. Nektar ve polen kaynaklarının niteliklerine göre değişmekle birlikte bal, B1, B2, C, B6, B5 ve B3 vitaminlerini de bolca içeriğinde barındırır. Antibakteriyel ve mantar önleyici özelliklere sahip olan bal, bu nedenle geleneksel ilaçlarda doğal bir antiseptik olarak kullanılır. Ayrıca güçlü bir antioksidandır. Günlük beslenme listesine mutlaka alınması gereken balın faydalarının bazılarını ise şu şekilde sıralayabiliriz:
*Bağışıklık sistemini güçlendirerek, vücudu enfeksiyonlara karşı korur.
*Soğuk algınlığına iyi gelir, öksürüğü azaltır ve boğaz iltihabı tedavisinde de etkilidir.
*Mide ve bağırsak florasının iyileşmesine yardımcı olur. Sindirimi kolaylaştırır.
*Beynin daha iyi çalışmasını sağlar ve hafızayı güçlendirir.
*Ağız ve diş sağlığını korur.
*Vücuda güç ve enerji verir.
*Uyku problemlerini gidermeye destek olur.
*Antioksidan özelliğiyle vücuttan toksinlerin atılmasına yardımcı olur.
*Cilde uygulandığı zaman cilt lekelerini azaltır ve cildin daha canlı görünmesine yardımcı olur.
*Saç bakım maskelerinde kullanıldığında ise saçlara sağlık katar.

İYİ BİR BAL NASIL OLUR?

Bal tüketmek isteyen hemen hemen herkesin en merak ettiği konulardan biri de iyi bir balın nasıl seçilmesi gerektiğidir. Çünkü aldığınız balın sahte olduğunu renginden, kokusundan ya da kıvamından anlayamazsınız. Bunu anlamanın tek yolu, gıda kontrol laboratuvarlarında gelişmiş analizler yaptırmaktır. Yapılan analiz raporunda ise balın prolin değeri, HMF(Hidroksimetil Furfural) değeri, diastaz sayısı, nem oranı, asitlik derecesi, balın su içeriği, iletkenliği, renk değeri ve şeker oranları incelenir. Bunlar arasında ise prolin ve HMF değerlerinin kaç olduğu çok önemlidir.

İYİ BİR BALDA PROLİN DEĞERİ KAÇ OLMALIDIR?

Prolin değeri balın gerçekliğinin, kalitesinin ve antioksidan aktivitelerinin belirlenmesinde kullanılan en önemli parametredir. Sadece balda bulunur ve bunu yapay yollarla dışarıdan sağlamak mümkün değildir. Bu değerin yüksekliğini iklim, deniz seviyesinden yükseklik ve en önemlisi bitki çeşitliliği belirler. Arı ne kadar çevre değiştirirse, prolin değeri o kadar artar. Prolin, protein sentezinde ve yapısında, metabolizmada (özellikle arginin, poliamin ve glutamatin sentezinde) ve beslenmenin yanı sıra yara iyileşmesinde, antioksidatif reaksiyonlarda ve bağışıklık sistemi üzerinde önemli rol oynar. Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği’ne göre baldaki prolin miktarı en az 300 mg/kg olmalıdır. Tedavi amaçlı kullanılan balın prolin değerinin ise 950 mg/kg üzeri olması önerilir.

HİDROKSİMETİL FURFURAL DEĞERİ NEDEN ÖNEMLİDİR?

HMF (Hidroksimetil Furfural), şekerli gıdaların, uygun olmayan sıcaklıklarda saklanması ve üretimleri sırasında uygulanan ısıl işlemden dolayı meydana gelmektedir. Uygun olmayan şartlarda depolanan ballarda HMF miktarı ciddi oranda artmaktadır. Işık, depo sıcaklığı ve nem, baldaki HMF miktarını etkileyen faktörler arasındadır. Örneğin bal, cam kavanoz gibi şeffaf bir ambalajdaysa, karanlık bir ortamda saklanmalıdır. Balda HMF değerine, Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği’nde 40 mg/kg’a kadar izin verilmektedir. Yapılan araştırmalar, HMF’nin yüksek dozda alınması durumunun üst solunum, göz, deri ve mukozayı tahriş edebileceğini söylemektedir. Bunun dışında genotoksik etkisi olan bu bileşen, DNA üzerinde baz ve şeker modifikasyonu, tek çift zincir kırıkları, DNA protein çapraz bağlanması gibi lezyonlara sebep olup, hasara yol açmaktadır. HMF üzerine yapılan başka bir çalışmada da fazla miktarda tüketimle beraber tümör oluşum riskini arttırdığı gözlenmiştir.