Uzak durun demek kolay ama uygulamak zor tabii. Semt pazarında, manavda, seyyar tezgahlarda elinize siyah bir naylon poşet tutuşturulması an meselesi.
Naylon poşetin pembesi, moru, turuncusu da hayırlı birşey değil fakat siyah olanlardan özellikle uzak durmak gerekiyor. Çünkü siyah olmalarının bir nedeni var.
Siyah poşetler pet şişe, kova ve tıbbi atık gibi maddelerin toplanarak tekrar işlenmesiyle üretiliyor. Atık maddelerin dönüştürülmesi sırasında şeffaflaştırma mümkün olmadığı için koyu tonlarda renklendirme yapılıyor.
Bu poşetlerin içinde barındırdığı mikroorganizmalar insan sağlığı açısından ciddi bir tehdit. Ancak şeffaf poşetlere göre daha ucuz olduğu için esnaf bunları tercih ediyor.
Türk gıda kodeksine göre, gıda maddelerinin atık plastik maddelerin hijyenik olmadan dönüştürülmesiyle elde edilen bu poşetlerin içinde taşınması ve muhafaza edilmesi aslında yasak. Buna karşılık Türkiye’de yılda 260 bin ton siyah poşet tüketiliyor.
Çukurova Üniversitesi Çevre Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi’nin yaptığı araştırmaya göre kanserojen madde içeren siyah poşetlerin, doğada çözülmesi 1000 yıldan fazla zaman alıyor.
Bir yıl içinde sadece ABD’de 12 milyon varil petrol, plastik poşet yapımı için kullanılıyor. Dört kişilik bir ailenin bir yılda kullandığı poşet sayısı ise tam 1460. Yani her gün bir kişi yaklaşık bir poşeti kullanıyor ve sonra da atıyor. Dünyada üretilen plastik poşetlerin sayısı ise yılda yaklaşık 500 milyar. Her bir dakika içinde 1 milyon plastik poşet tüketiliyor.
RUANDA’DA BİLE YASAK
Biz hergün çarşıda pazarda tonlarca siyah poşet tüketmeye devam edelim, bazı ülkeler kullanımını toptan yasaklıyor. Ve bu ülkelerin arasında sözümona bizden çok daha geride olanlar var. İşte dünyadaki uygulamalardan örnekler:
ABD’nin San Francisco kentinde, alışveriş merkezleri ve eczanelerde petrol bazlı poşet kullanmak yasak. Paris’te plastik poşet kullanımı bu yıl yasaklandı. Yasak, 2010 yılından itibaren tüm ülke genelinde uygulanacak. Plastik poşet Hindistan’ın Yeni Delhi ve Bombay başta olmak üzere 4 bölgesinde yasak. Tayvan’da poşetin yanı sıra tek kullanımlık plastik çatal bıçak ve kaplara da yasak uygulanıyor. İrlanda her plastik poşete 20 sent vergi alıyor. Kenya’da önümüzdeki yıl itibariyle siyah poşet kullanımı yasaklanacak. Güney Afrika’da ince plastik poşetleri kullanmak yasak. Daha rahat dönüştürülebilenlerin kullanımı ise serbest. Uganda’da da ince plastik poşetler yasak, kalınlara ise vergi getirilmiş. Ruanda’da her tür plastik poşetin kullanımı 2 yıldır yasak.
Türkiye’de de olumlu örnekler yok değil. Örneğin Büyükçekmece Belediyesi daha geçenlerde siyah naylon poşetlerin kullanımını ilçe genelinde yasakladı. Belediye Başkanı Dr. Hasan Akgün tarafından başlatılan yasak Türkiye’de bir ilk. Zabıta ekipleri sokak sokak dolaşıp pazarcılara ve esnafa bildiri dağıtıyor. Bu esnada elinde siyah poşet bulunanlara rastlanırsa, bu poşetler toplanıyor. Yasaktan 10 gün sonra hala kullanmakta ısrar eden esnaf olursa ceza kesilecek. Büyükçekmece esnafı siyah poşetlerin bu kadar zararlı olduğunu bilmediklerini ve bir daha kullanmayacaklarını söylemiş.
KALİTELİSİ NASIL ANLAŞILIR
Her siyah poşetten (örneğin özel üretilen çöp poşetleri) korkmayın. Poşetin kaliteli olup olmadığını kokusundan ve dokunulduğunda çıkardığı sesten anlayabilirsiniz. Kaliteli poşet kırıştırırken ses çıkarıyor. Kalitesiz poşetlerde bu sesi duymak mümkün değil, ayrıca kötü bir kokusu var. Kaliteli poşet ise kokusuz oluyor.