Tarihe inen metro

Ayşen GÜR

İstanbul 5343 kilometrekarelik dev bir vilayet. Ama eskiden İstanbul deyince, surların içindeki dar bir alan anlaşılırdı. Çocukken büyüklerin ‘‘İstanbul'a inmekten’’ bahsettiğini duyar, şaşardım: İstanbul'da değil miydik zaten?

Yeraltı metrosunun Taksim-4. Levent hattı, bu anlamda İstanbul'un dışında yapıldı. Şu anda yapılan Taksim-Yenikapı hattı ise, şehrin gerçek kalbinden, iki imparatorluğun başkentinden geçiyor.

Bu nedenle, 22 Mart 2000'de Hürriyet İstanbul'a ‘‘Tarihin İçinden Geçen Metro’’ manşetini atmış, inşaat esnasında hattın üstündeki ve altındaki tarihin yokolmasından duyulan endişeyi ilk defa dile getirmiştik.

Arkeologlar, Laleli'den Sultanahmet'a kadar uzanan alanın tarih boyunca doldurulmuş dev bir höyük olduğunu söylüyorlardı. Metronun Vezneciler'deki istasyonu bu höyüğü derinlere doğru yaracaktı. Yerin altında ise geçmiş uygarlıklardan kalma kalıntıların bulunduğuna kesin gözüyle bakılıyordu.

Tarihi kentlerdeki metro kazılarında bu sorunla karşılaşıldığını ve inşaat esnasında bile planların bu yüzden değiştirilebildiğini hatırlatmıştık.

Bizde değişiklik Vezneciler istasyonunda yapılıyor. Çünkü burada yapılan sismik araştırmada, ilk 20 metrede kalıntılar olduğu tespit edilmiş. Arkeologlara göre bu mesafedeki kalıntılar son Bizans, ilk Osmanlı döneminden kalma. İstasyon şimdi bu kalıntılara zarar vermeyecek şekilde yapılacak.

Metronun kendisi yerin 40 metre altından geçiyor. Kazı esnasında gömülü tarihe bir zarar vermemek için zor bir yöntem uygulanıyor; geniş platformlar açılacağı yerde, yüzeyden 40 metre derinliğe kadar dar bacalar ve dik merdivenlerle iniliyor. Bu, 2300 yıllık bir kentte yaşamanın bedeli.