SGK’dan akülü tekerlekli sandalye alımı

Tekerlekli sandalye bedensel engelli bir bireyin yaşamında çok büyük yer tutan kişisel bir eşya. Ancak, kas hastaları gibi ellerini kullanamayan engellilerin manuel bir tekerlekli sandalyeyi yardımsız kullanabilmeleri imkânsız. Bu kişilere, Sağlık Uygulama Tebliği’ne göre, SGK tarafından standart akülü tekerlekli sandalye ödemesi yapılabiliyor. Ellerini kullanabilen engelli bireylere ise akülü sandalye verilmiyor.

SGK’dan standart akülü tekerlekli sandalye alabilmek için, öncelikle, kişinin ayakta durmak ve/veya yürümek için alt ekstremitelerini kullanamayacak bir hastalığı veya engellilik durumunun bulunması gerekiyor. Bunun yanı sıra, engelli bireyin;

- El, ön kol ve kolun tek taraflı fonksiyonuna mani olan haller

- Kalp yetmezliği veya koroner arter hastalıkları

- Kronik obstrüktif akciğer hastalıkları

gibi nedenlerle tekerlekli sandalyeyi hareket ettiremiyor ya da hareket ettirmesinin sağlığını tehlikeye atıyor olması şartları aranıyor.

Bu şartları taşıyan engelli bireylerin SGK ödemesinden yararlanabilmek için öncelikle rapor çıkartmak üzere fizik tedavi, ortopedi, beyin cerrahisi ya da nöroloji uzmanına müracaatları gerekiyor. Raporda; “Ellerini kullanamayacak durumdadır. Zihinsel olarak akülü tekerlekli sandalye kullanacak durumdadır. Yürüyememektedir ve ayakta duramamaktadır.” ifadelerinin yer alması ve mutlaka bir psikiyatristin imzasının bulunması şart.

SGK’dan akülü tekerlekli sandalye alımı için rapor çıkarıldıktan sonra aynı hekime reçete yazdırılması, rapor ve reçete tarihleri arasındaki sürenin ise on günü geçmemesi gerekiyor. Bu işlemlerin tamamlanmasının ardından SGK’ya gidilerek rapor ve reçetenin uygunluğu kontrol ettiriliyor. Kontrol sırasında daha önce akülü tekerlekli sandalye alınıp alınmadığı sistemden sorgulanıyor. 2012 öncesinde alınan sandalyeler sistemde görülmediğinden, daha önce sandalye alınmadığına dair imza atılıyor. Sistemde engelli bireyin daha önce sandalye aldığı ancak beş yıllık kullanım süresinin tamamlanmış bulunduğu görülüyorsa ya da sistemde görülmese de birey aldığını beyan ediyorsa, o sandalyenin SGK’ya teslim edilip hurda raporu alınması şartı aranıyor. Bu rapor alındıktan sonra engelli bireye “müstehaklık onayı” yani “akülü sandalye alabilir ve depo mevcudiyetinde yoktur” belgesi veriliyor.

Müstehaklık Belgesi alındıktan sonra istenilen marka sandalyeyi almak için on beş günlük süre bulunuyor. Alınacak sandalye için SGK’dan alınabilecek en yüksek geri ödeme tutarı 2500 TL.  Akülü tekerlekli sandalye alınacak firmanın SGK ile anlaşmalı olması şart. Aksi takdirde geri ödeme yapılması mümkün olmuyor.

İşlemlerin tamamlanabilmesi için alınan aracın, firma temsilcisi eşliğinde SGK teknik ekibine gösterilmesi gerekiyor. Teknik ekip aracın uygunluğunu, garanti belgesini, faturasını ve ödeme belgelerini inceliyor; uygun görürse onay veriyor. Onaylanan evraklar SGK İl Müdürlükleri’ne teslim ediliyor. Ödeme yaklaşık bir-bir buçuk ay içinde sigortalı adına Ziraat Bankası’na yatırılıyor. Sigortalı kişi kimliği ile bu ödeneği bankadan alabiliyor.

Akülü tekerlekli sandalye SGK’ya iadesi zorunlu malzemeler arasında yer alıyor. Yani,  herhangi bir sebeple engelli bireyin araca ihtiyacının kalmaması ya da kullanıcının vefat etmesi durumlarında sandalyenin SGK’ya geri verilmesi gerekiyor. Yakın zamana değin, eğer depoda iade edilmiş akülü tekerlekli sandalyeler var ise SGK yeni hak sahibine bu sandalyelerden veriyordu. Bu da engelli bireyin hiç kullanamayacağı, arızalı, hatta tamiri mümkün olmayan bir sandalyeyi istemeden alması anlamına geliyordu. Ancak, SGK’dan alınan bilgiye göre, bu uygulamaya son verilmiş bulunuluyor. Depodan ikinci el akülü tekerlekli sandalye almış ve sandalyeleri arızalı durumda olanların sandalyelerini SGK’nın ilgili birimine götürerek teknik inceleme yaptırmaları gerekiyor. Sandalyelerinin arızalı olduğuna dair teknik rapor alan engelliler beş yıl dolmadan yeni bir akülü tekerlekli sandalye alma hakkını elde edebiliyorlar. 

SGK’dan akülü tekerlekli sandalye alamayan engelli bireyler belediyelere ya da derneklere müracaat edebilirler. Umarım, yakın bir gelecekte tüm bedensel engellilerin akülü tekerlekli sandalye alabilmelerine imkân veren bir sağlık sistemine sahip olabiliriz. İşte o zaman, biraz olsun özgürleştirebilmiş oluruz onları…      

Engellerimizi hissettirmeyecek engelsiz bir yaşam dileği ile…

Not: Bu yazının hazırlanmasında SAHİMSEN Engelliler Komisyon Başkanı Ayşe Sarı’ dan alınan bilgilerden yararlanılmıştır.