Şehir planlamaları yapılırken engelliler göz ardı edilmesin

“Engellilerin toplumdaki varlıklarını kabul etmek ve onların hayatlarını kolay bir şekilde devam ettirebilmelerini sağlamak hükümetlerin ve yerel yönetimlerin görevleridir,” diyor Görme Engelliler Sınıf Öğretmeni Burak Tekşen. Engellilerin bir kısmının eğitilerek mevcut ortama uyum göstermelerinin sağlanabileceğini, ancak eğitim almayanların durumunun çok daha zor olduğunu vurguluyor. “Yerel yönetimlerin ve ilgili kuruluşların bu konuda alacakları önlemler engellilerin hayatlarını kolaylaştıracak; karşılarına çıkabilecek tehlikelerden zarar görmeden, başkasına muhtaç olmadan, diledikleri hayatı özgürce yaşamalarını sağlayacaktır,” diyen Tekşen, söz konusu önlemlerin ayrıca engellilerin topluma faydalı, üretken ve bağımsız bireyler haline gelmelerine olanak vereceğini savunuyor.

Burak Tekşen, şehir planlamaları yapılırken engellilerin göz ardı edilmemelerini istiyor. Bu amaçla, görme engellilerin karşılaştığı en önemli sorunlara bazı tedbirler ve çözüm yolları öneriyor. Ben de, Engelliler Haftası’nın son gününde, bu değerli öğretmenimizin görüşlerini sizlerle paylaşmak istiyorum:

1. Ağaçların, elektrik direklerinin, trafik levhalarının dikilmesine görme engellilerin ve ortopedik engellilerin yürümelerine engel olmayacak şekilde belirli bir standart getirilmelidir.
2. Bunlar yol tarafındaki kaldırım kenarına aynı aralıklarla ve aynı hizada dikilmelidir. Öyle ki, görme engelli bir kişi hangi kaldırıma çıkarsa çıksın karşısına gelecek olan bu engellerin hep aynı olduğunu bilmeli ve ona göre hareket etmelidir. Şayet kaldırımın ortasına dikilmesi gerekiyorsa, kaldırımın yol tarafındaki kenarında bir kişinin ya da tekerlekli bir sandalyenin geçebileceği kadar boşluk bırakılmalıdır. Bebek arabası taşıyanların da aynı sıkıntıyı yaşadıkları unutulmamalıdır.
1. Ağaçların alt dalları görme engellinin kafasına çarpmayacak şekilde budanmalıdır.
2. Ağaç gövdelerinin etrafı geniş çemberlerle çevrilmelidir.
3. Trafik levhaları görme engellilerin kafasına çarpmayacak yükseklikte dikilmelidir.
4. Araçların çıkışını engellemek için kaldırım kenarlarına dikilen beton mantarlar çok alçak olduğundan görme engellilerin takılıp düşmelerine sebep olmaktadır. Şayet dikilmeleri gerekiyorsa, daha sık (bir tekerlekli sandalye sığacak) aralıklarla ve mümkün mertebe yol kenarına yakın dikilmelidir. 
4. Esnafın kaldırımlarda mallarını sergilemesine kesinlikle izin verilmemeli ve bunu önleyici tedbirler alınmalıdır.
5. Araçların kaldırımlara park etmelerini önleyici tedbirler alınmalıdır.
6. Su birikintilerini engellemek ve yürüyüşü kolaylaştırmak için kaldırımlardaki çukurlar ve bozukluklar giderilmelidir. Kaldırım yüzeyinin düz olmasına dikkat edilmelidir.
7. Kaldırımlarda bodrum kat girişi ya da merdiven boşluğu bulunmamalıdır. Zorunlu hallerde, bunların bulunduğu kısımların etrafı demir parmaklıklarla çevrilmelidir.
8. Dış kenarı boş veya derin kaldırım olan (ya da kaldırımın olmadığı) yollarda, bu kenara duvar ya da parmaklık yapılmalıdır.
9. Kaldırım olmayan yerlerde şayet araçların yollara park etmesi zorunlu ise kesinlikle ters park ettirilmemelidir. Görme engelliler araçların ters park edilmesinden dolayı özellikle kamyon, kamyonet gibi yüksek araçları bastonlarıyla fark edemediklerinden kafalarını çarpmaktadırlar.
10. Bütün trafik ışıklarına sesli sinyalizasyon takılmalıdır. Özellikle trafiğin yoğun, nüfusun kalabalık olduğu yerlerde ses sinyalizasyonu mutlaka bulundurulmalıdır.
11. Yol, kaldırım, kanalizasyon, telefon ve elektrik gibi yapım çalışmalarında mutlaka görme engellilerin fark edebileceği şekilde barikatlar yapılmalı, yapım çalışması biter bitmez çukurların üzeri kapatılıp düzeltilmelidir. Bu gibi yerlerde engellilere yardımcı olunması için uyarıcı levhalar bulunmalıdır.
12. Geniş kaldırımlarda görme engellilerin takip ederek yürüyebileceği farklı zeminler olmalıdır. Ayrıca yaya geçitlerinin ve alt/üst geçit girişlerinin zemini farklı döşenmelidir. Bu zemin görme engelliyi alt/üst geçit merdivenlerine götürebilmelidir.
13. Belediye otobüslerinde:
1. Durma düğmeleri bedensel engelliler, kısa boylular ve çocuklar için mutlaka aşağılarda ve oturma yerlerine yakın yerlerde olmalıdır.
2. Otobüs ve minibüslerdeki koltukların dizilişinde tek ya da en fazla iki çeşit standart getirilmelidir.
3. Otobüsün hangi durağa geldiği ve sonraki durağın hangisi olduğu anonsla duyurulmalıdır.
4. Giriş kapılarına sesli sinyalizasyon konulması görme engellinin otobüse kolay binmesini ve inmesini sağlayacaktır.
14. Otobüs duraklarının zemini, görme engellilerin bastonlarıyla ve ayaklarıyla hissedebilecekleri şekilde, kaldırımdan farklı olmalıdır.
15. Tren, tramvay ve metroda görme engellinin, bineceği kapıyı kolayca bulabilmesi için kapılara sesli sinyalizasyon yapılmalıdır. Ya da aracın belirli bir yerde durması sağlanarak açılan kapıya kadar olan kısımda zemin farklı olmalıdır.
16. Metroda sarı çizgi bastonla tanınabilecek şekilde tırtırlı ve 55-60 cm genişliğinde tutulmalıdır.
17. Vapurlarda yolcuların inip-binme yerlerinin her iki tarafına sesli sinyalizasyon konulmalıdır.
18. Trafik görevlileri, yol ve kaldırım yapım ve onarımında çalışanlar, vapur, metro, tren, belediye otobüsü çalışanları ile konuyla ilgili diğer kişilerin sık aralıklarla engellilerle ilgili eğitim seminerlerine katılmaları sağlanmalıdır.
19. En önemlisi, toplumun engellilere karşı davranışları konusunda bilgilendirme programları hazırlanmalı ve televizyon, gazete ve broşürler aracılığıyla yayınlanmalıdır. Yukarıdaki uygulamaların birçoğu ancak bu şekilde başarıya ulaşabilir.

Bu tedbirlerin alınmasında Kara Yolları Müdürlüğü, Deniz Yollları İşletmeleri ve Demiryolları İşletmeleri, Valilikler, Kaymakamlıklar, Belediyeler ve Trafik Müdürlükleri gibi kurumlara çok önemli görevler düşüyor. Ancak biz vatandaşların hem bu kurumlara hem de engellilere yardımcı olabilmek adına yapabileceğimiz şeyler var. Örneğin, araçlarımızı engellilerin geçiş yolunu engelleyici şekilde park etmekten vazgeçerek başlayabiliriz işe...

Engellerimizi hissettirmeyecek engelsiz bir yaşam dileği ile…