Nasıl oy vereceğiz

24 Haziran Pazar günü cumhurbaşkanımızı ve milletvekillerimizi seçmek için oy vereceğiz. Oy vermek her vatandaşın hem hakkı hem de yükümlülüğü. Engellilerin seçim günlerinde yaşadıkları fiziksel sorunlar son yıllarda sıklıkla gündeme geldi. Bu sayede, engellilerin oylarını fiziksel engellerle karşılaşmadan kullanabilmeleri için çeşitli önlemler alındı. Bugün kısaca bunları hatırlatmak istiyorum.

Engellilerin oy verme usulleri Yüksek Seçim Kurulu’nun Sandık Kurullarının Oluşumu ile Görev ve Yetkileri hususundaki 135 sayılı genelgesi ile belirlenmiş durumda. Seçmen listesinde engelli olduğunuza dair ibare olduğu sürece, oyunuzu hiçbir engelle karşılaşmadan rahatlıkla verebileceksiniz. Hatta bu seçimlerde seyyar sandık uygulaması da hayata geçiyor. Yani, sandık oy verilecek binaya gidemeyecek durumda olduğunu süresi içinde beyan eden engelli seçmenin evine geliyor.

Diyelim ki sandığa gidebilecek durumdasınız ve seyyar sandık talebinde bulunmadınız. Engelli seçmenlerin kayıtlı olduğu sandık seçmen listelerine ait sandıkların rahatlıkla ve kolaylıkla oy kullanabileceğiniz uygun bir yerlere konulduğunu göreceksiniz. Bu da genellikle binanın giriş katında bir oda oluyor. Seçim mekânı olarak kullanılan okulların bir kısmında ana girişte merdiven görebilirsiniz; genellikle rampalı veya düzayak başka bir giriş bulunur. Göremezseniz görevlilere sorun.

Oy vereceğiniz sandığa ulaştığınızda uzun bir kuyrukla karşılaşırsanız, gözünüz korkmasın. 135 sayılı genelge uyarınca gebeler, hastalar ve engelliler sıra ile bekletilmeden oylarını verirler. Bu seçmenlere yardım eden seçmenlerin de öncelikle oy kullanmalarına izin verilebildiği gibi yaşlıların da oylarını sıra bekletilmeden kullanmalarına izin verilebilir.

Görme engelliler, felçliler, elleri eksik olanlar veya bu gibi bedeni engelleri açıkça belli olanlar o seçim çevresi seçmeni olan ve o sırada sandık çevresinde bulunan akrabalarından birinin yardımı ile oylarını kullanabilirler. Seçim çevresi bulunduğunuz il ya da bölgedir. Mesela, Kütahya’da oy kullanıyorsanız, Manisa’da kayıtlı yeğeniniz size yardımcı olamaz. Ya da İstanbul’da Bakırköy’de oy kullanıyorsanız, Kadıköy’de oy veren kardeşiniz size yardımcı olamaz. Yanınızda bir akrabanız yoksa orada bulunan herhangi bir seçmenden yardım alabilirsiniz. Bir seçmen birden fazla engelliye yardım edemez. Sandık kurulu başkan veya üyelerinden ise yardım alamazsınız çünkü bu görevliler engelli seçmenlere yardım etmek amacıyla oy verme kabinine giremez, oy kullanma sırasında yardım edemez. Oyunuzu kullandıktan sonra imzanınızı vermeyi de unutmayınız.

Bir de seyyar sandık uygulamasına kısaca bakalım. Talepte bulunduysanız, seyyar sandık kurulu ve müşahitler sizi evinizde ziyaret edecektir. Seyyar sandık kurulu da diğer sandık kurulları gibi sandık başkanı ve üç ila altı üyeden oluşur. Bu görevliler sizin hastalığınızı veya rahatsızlığınızı dikkate alarak oy kullanma sırasında gerekli önlemleri almakla yükümlüdür. Yanınızda maske takılması, galoş giyilmesi gibi gereksinimleriniz varsa belirtmekten çekinmeyiniz. Kurul oyunuzun gizliliğini sağlamak amacıyla seyyar oy kabini uygun bir yere yerleştirecek ve oyunuzu rahat kullanmanızı sağlayacak tedbirleri alacaktır.

Vereceğiniz oy hakkında hiçbir kimse size müdahale, telkin veya tavsiyede bulunamaz. Fiziksel olarak oy kullanamayacak durumda iseniz oyunuzun gizliliğini ihlâl etmeyecek şekilde bir yakınınızın yardımı ile oy kullanabilirsiniz. Ancak seyyar sandık kurulu başkan veya üyeleri ile adreste hazır bulunanlar, oy verme sırasında size yardım etmek amacıyla seyyar oy kabinine oyun gizliliğini ihlâl edecek şekilde müdahale edemez.

Ziyaretinize gelen seyyar sandık kurulu sabit bir sandık kurulu ile ilişkilendirilmiştir. Seyyar sandıkta toplanan oylar sandığın mührü açılmadan sabit sandık kuruluna teslim edilecek, oy sayımı sabit sandık ile birlikte yapılacaktır. Bu nedenle oyunuzu mutlaka sandığa atınız, görevlilerin eline vermeyiniz.

Yüksek Seçim Kurulu listelerinde engelli seçmen olarak kayıtlı değilseniz, oyunuzu kullanacağınız mekânı önceden araştırmanızı tavsiye ederim. Sandığınız giriş katına denk gelmiş olabilir. Fakat daha üst katlardaysa, seçim günü üst katlara erişmenizi sağlayacak bir destekle gitmeniz gerekecektir. Zira sayım ve döküm işlemleri bitinceye kadar sandıkların oy verme yerinden çıkarılması yasaktır. Sandık kurulunun bu konuda inisiyatif kullanma hakkı yoktur.

Son bir hatırlatma da oy kullanacağız mekâna ulaşmakla ilgili. Birçok il ve ilçe belediyesi engelsiz ulaşım araçlarına sahip. Seçimden birkaç gün öncesine kadar kayıt yaptırdığınız takdirde sizi sandığınıza ulaştıracaklardır.

Engellerimizi hissettirmeyecek engelsiz bir yaşam dileği ile…

Not: Bu yazı Yüksek Seçim Kurulu’nun Sandık Kurullarının Oluşumu ile Görev ve Yetkileri hususundaki 135 ve 135-II sayılı genelgeleri ve Oy ve Ötesi Sandık Başı Eğitimi dökümanlarından faydalanarak hazırlanmıştır.