“Mimarım Engelinin Farkındayım”

Bir önceki yazıma duyarlı bir mimarı, Yrd. Doç. Dr. Aslı Sungur Ergenoğlu’nu, konu etmiş ve kendisinin evrensel tasarımın yerleşmesi yolunda verdiği çabadan söz etmiştim. Bugün de, Sayın Ergenoğlu ile ortak fikirlere sahip bir başka mimarın, Y. Mimar Mehpare Evrenol’un görüşlerini paylaşmak istiyorum sizlerle.

Evrenol Architects Kurucusu Y. Mimar Mehpare Evrenol, geçtiğimiz günlerde, engelli olan bireylerin yaşam alanlarını genişletmek ve bu konu ile ilgili farkındalık yaratmak amacıyla “Mimarım Engelinin Farkındayım” isimli bir hareket başlattı. Sayın Evrenol, engeliyle yaşayan bireyin yetersiz ve çoğu zaman yanlış üretilmiş mekânlarda büyük zorluklarla karşılaştığı bir fiziki çevrede yaşadığımızın farkında. Hem kentsel hem de bina ölçeğinde yaşam alanlarını dönüştürebilme olanağına sahip bir mesleğin mensupları olarak, kendilerine bu konuda büyük iş düştüğüne inanıyor. Yönetmeliklerin de üzerine çıkacak projeler üretilebilmesi için daha büyük bir titizlikle çalışılması gerektiğini düşünen Mehpare Evrenol, meslektaşlarının dikkatini mimarlığın geniş olanaklarına çekiyor ve onları bu konuda farkındalık yaratmaya davet ediyor.

Mehpare Hanım ile kısa bir süre önce tanıştım. Bana ilettiği mesajda;

“Maalesef insanoğlu ancak gündelik hayatlarını doğrudan ilgilendiren sağlık problemleri baş göstermeye başladığında etrafını kuşatan koşulların artık değiştiğinin farkına varıyor. Bu bir uyanış ise, ben de bu uyanışı eşimin rahatsızlığı döneminde yaşadım. Süregiden normal yaşantımızdan çıkıp bambaşka öncelikler bizim gündeliğimiz olunca, gerek sosyal gerekse fiziki yaşantımızdaki engeller gözle görünür bir problem haline geldi.

Yaşamımdaki bu kırılma noktası bende hem insani olarak hem de mesleki olarak engelli yaşamı nasıl kolaylaştırabilirimin arayışı olarak şekillendi. Mimarlık gibi, yaşam alanlarını tasarlayan, organize eden çok zengin bir enstrümana sahip olduğum için şanslı addediyorum kendimi. Artık binlerce insanın yaşadığı alanları tasarlarken, “normal” olarak bilinen nitel ve nicel büyüklüklerin, kentsel ya da bina ölçeğindeki çözümlerin yeterli olmadığının çok farkındayım. Bu doğrultuda kendi ofisimin mimari proje üretiminde titizlikle engelleri ortadan kaldırmaya dönük adımları ivedilikle atmayı bir borç biliyorum. Bu kavrayışla “Mimarım Engelinin Farkındayım” ismiyle anılacak bir hareket başlatmak ve meslektaşlarımı bu konuda farkındalığa davet etmek niyetindeyim.”

diyordu.

Mehpare Evrenol ile birkaç kez görüştük. Onun yaşam hikâyesi de benimki gibi biraz hüzünlü. Aynı zamanda iş ortağı olan sevgili eşi Alp Evrenol’u 2012 yılında, Multiple-system atrophy (MSA) sonucunda, kaybetmiş. Bir dizi nörodejeneratif bozukluklar anlamına gelen MSA, üzerinde çok az çalışma yapılmış bir beyin hastalığı. Multiple-system atrophy denmesinin sebebi bu hastalığın hem hareket sistemini hem de otonom sinir sistemini etkiliyor oluşu. Otonom sinir sistemi kan basıncımızı, kalp hızımızı, sindirim, boşaltım organlarımız gibi iç organlarımızı kontrol eden sinir sistemi. Multiple-system atrophy’de parkinson hastalığına benzer bulgulara ek olarak otonom sinir sisteminin işlevlerinde de ilerleyici bozulma oluyor.

MSA semptomları Parkinson hastalığına benzer olduğu için, yakın zamana kadar teşhisi oldukça zor bir hastalıktı. Ancak artık, birbiriyle bağlantılı 3 düzensizlik sayesinde, daha kolay teşhis edilebiliyor. Bu düzensizlikler ise; denge, koordinasyon ve konuşma bozukluğu.

Alp Evrenol’un hastalığına, ancak, ilk belirtilerin görülmesinden altı yıl sonra teşhis konabilmiş. Teşhisten bir yıl sonra da yaşamını yitirmiş Alp Bey. O bir yıl içinde çok zor günler geçirmişler. Mehpare Evrenol işte o zor günlerde fark etmiş engelli bireylere nerede ise hiç yaşam hakkı verilmiyor olduğunu. Eşini kaybetmiş olmanın getirdiği büyük acının ardından, kendini biraz topladıktan sonra “Mimarım Engelinin Farkındayım” hareketini başlatmaya karar vermiş. İstiyor ki, meslektaşları bu farkındalığa başlarına kendi yaşadıklarına benzer bir şey gelmeden ulaşsınlar.

“Mimarlık matematiksel büyüklüklerden değil, yaşamın içinden türetilmelidir. Mesleğimizin şu andan itibaren gelecek kuşaklara bırakacağı en değerli miras, engelli bireyin hakkını koruyan, sosyalleşmeyi herkes için eşitlikçi kılan anlayışı olmalıdır.” diyen Sayın Evrenol’a başlattığı anlamlı hareket için tüm engelliler adına teşekkür ediyorum. Umarım, kendisini takip eden meslektaşlarının sayısı giderek artar ve biz engellilerin önündeki engeller de giderek azalır.

İki ay sonra bir seçim bekliyor bizleri. Bakalım engelliler nasıl oy verebilecekler bu seçimde. Zira, engelli raporu ve engelli kimlik kartı sahibi kızımın bile engelli olduğu belirilmiş değildi seçmen listesinde. Bu konunun tek gerçekçi çözümü, sanırım, oy verilecek tüm mekânların herkes için erişilebilir olması. Umarım, yakın bir gelecekte, Sevgili Mimarlarımız Aslı Sungur Ergenoğlu ve Mehpare Evrenol’un çabaları bu çözümü sağlar.

Seçimden söz etmişken, bu konuda sizlerle paylaşmak istediğim bir şey daha var. 29 Mart yerel seçimleri yaklaşırken. seçimlerin öncesinde ve seçimlerde yaşanacak aksaklıkları engellemek ve atılan oylara sahip çıkmak için “http://sandikbasindayiz.org/” adlı site kurulmuş bulunuyor. Bağımsız Seçim Gönülleri'nin kurduğu site, seçimlerin adil ve şeffaf olması için çalışan bağımsız bir gönüllü girişimi olduğunu ve gönüllülerin hiçbir siyasi partiyi temsil etmediğini veya herhangi bir siyasi oluşumun üyesi olmadığını duyurdu. Bağımsız Seçim Gönüllüleri, kamuoyunu seçim süreci hakkında bilgilendireceklerini ve her seçmenin oy kullanmasını desteklediklerini açıkladı. Seçim günü, sandık başında oluşabilecek ihlallerin tespitine katkıda bulunarak, gerekli işlemlerin yapılması için çalışacak olan seçim gönülleri, 18 yaşını doldurmuş, seçme ve seçilme hakkı ve seçmen kütüğünde kaydı bulunan, aktif olarak çalışan, çalışmayan, üniversite öğrencisi veya emekli her vatandaşı gönüllü olarak çalışmaya çağırıyor. Bu çağrıyı, seçimlerin adil ortamlarda yapılmasına katkı vermenin de seçimlere katılmak kadar önemli bir vatandaşlık görevi olduğuna inandığım için paylaşmak istedim sizlerle.

Engellerimizi hissettirmeyecek, engelsiz bir yaşam dileği ile...