“Görme engellilerin toplumdan beklentileri”

Geçtiğimiz günlerde, Türkiye Beyazay Derneği İzmir Şube Başkanı Salih Arıkan, görme engellilerin toplumdan beklentileri ile ilgili bilgilendirme yazısı yayınladı. Ben de bugünkü köşemi bu yazıya ayırarak, konunun daha geniş kitlelere ulaşmasına katkıda bulunmak istiyorum.

Salih Arıkan söz konusu yazısında körlüğün doğuştan ya da sonradan oluşabildiğine; akraba evlilikleri, anne karnında yetersiz beslenme, hamilelik döneminde yanlış ilaç kullanımı ve zararlı alışkanlıkların körlüğe sebep olabildiğine değiniyor. Görmeyen çocukların kabartma yazıyla okuyup yazabildiklerini, sesli ekran okuyucu programlarla bilgisayar kullanabildiklerini, gerekli eğitimlerden geçirildikten sonra birçok alanda çalışabildiklerini söylüyor. Farklı fakültelerden mezun olan ve farklı alanlarda çalışan birçok arkadaşlarının bulunduğunu; fırsat eşitliliği sağlanması durumunda görme engellilerin de başarılı olabileceklerini dile getiriyor. Sonra da görmeyenlerin bizlerden neler beklediklerini sıralıyor:

“Öncelikle, ‘sizin için ne yapabiliriz’ anlayışı çok doğru değildir. Daha çok, ‘birlikte ne yapabiliriz’ anlayışı benimsenmelidir. Bu da karşılıklı eşit ilişkilerle olur. Bulunduğunuz ildeki engelli dernekleriyle tanışarak farklı bakış açıları edinebilirsiniz. O zaman, ‘ne yapabilirim’den sıyrılıp daha çok zenginleştiğinizi göreceksiniz.

Bizler, düzenlemeler yapılırken bizim için ayrı düşünülmesini değil tüm düzenlemelerde bizlerin de unutulmadan çalışmalar yapılmasının gereğine inanıyoruz. Yine de bir şey istemek gerekirse, arabanız varsa lütfen yolun tam ortasına park etmeyin. Kaldırımları işgal etmeyin. Varsa bir dükkânınız, masalarınızı gelişi güzel kaldırımlara koymayın.

Binanızda bir engelli varsa ve rampa ve asansör gibi onun hayatını kolaylaştıracak bir düzenleme istiyorsa, siz onun yanında olun ve karşı çıkmayın. Bir görmeyen yolda gidiyorsa arkasından itelemeyin, o çünkü bir el arabası değil; yardım isteyip istemediğini kendisine sorun. Caddeye yakın bir yerdeyse ve karşıdan karşıya geçme konusunda bir isteği varsa yardımcı olabilirsiniz. Otobüs durağında hangi otobüsün gelip gelmediği konusunda yardım isterse yardımcı olun. Yalnız, otobüsünüz geldiğinde lütfen ayrılmak zorunda olduğunuzu sesli olarak söyleyin. Çünkü arkadaşımız siz haber vermeden gittiğinizden sonra da siz haber vereceksiniz diye bir müddet daha beklemek zorunda kalabilir.

Bizler için sesli kitap üreten birçok kütüphane bulunmaktadır. Onlar için evinizden çıkmadan kitap seslendirebilirsiniz, ya da kitap tarayabilirsiniz. Görme engellilerle arkadaş olarak onların yaşadığı sorunlara yakından şahit olabilirsiniz. Farklı platformlarda bu sorunlara dikkat çekerek bizler adına lobicilik yapabilirsiniz. Sakın görmeyenleri tanımadan ve onlarla vakit geçirmeden sosyal sorumluluk projelerine katılmayın. Çok şaşırdığım saçma sapan birçok iş ortaya konuldu ve ben bu işlere çok gülüyorum.

Sesli programlarla bilgisayar kullanma konusunda kendini geliştiremeyen görmeyen arkadaşlarla birlikte kitap okuyabilirsiniz. Bulunduğunuz ildeki dernekler yoluyla bir görme engelli arkadaş edinebilir ve gerçekten ihtiyaç duyuyorsa ona yardımcı olabilirsiniz. Çünkü her kör iyi eğitim alamayabilir ve gerçekten yardıma ihtiyacı olabilir. Diğer azınlık toplumlar gibi körlerin de hepsinin bir standartta olmadığını bilelim; bireysel farklılıkları unutmayalım.
Özellikle, onları aciz görmeyelim; ayrımcılığın engelliler için çok önemli olduğunu hep aklımızda tutalım. Çünkü benim ne yaptığım kadar senin bana inanıp inanmadığın da önemlidir.”

Sayın Salih Arıkan’a verdiği bilgiler için teşekkür ederiz. Toplumdan tüm engel gruplarının ortak beklentileri olduğu gibi, her engel grubunun farklı beklentileri de var. Bu beklentilerin neler olduğu konusunda da ancak o engele sahip olan bir kişi aydınlatabilir bizi. İşte bu yüzden, Salih Arıkan’ın verdiği bilgiler çok değerli.

İnsan insana benzemez; hepimizin farklılıkları var. Ama sonuçta insanız hepimiz; engelli ya da engelsiz… Bu yüzden birbirimizin beklentilerine karşılık vermeliyiz. İnsan olmak da bu değil mi aslında?..

Engellerimizi hissettirmeyecek engelsiz bir yaşam dileği ile…