Engelliler için Eşitlik

Size Sabancı Üniversitesi’nde bir grup öğrencinin aldıkları proje dersi kapsamında dünyadaki hak temelli engelli örgütlerini araştırdıklarından söz etmiştim. Ders; öğrencilerin çeşitli alanlarda yürütülen projelere fiilen katılarak bir projeyi teklif aşamasından başlayarak sonuç raporuna kadar adım adım yürütmeyi, bir proje esnasında karşılarına çıkabilecek sorunları çözebilmeyi, çalışmalarını sunmayı ve elde ettikleri verilerden sonuç çıkarmayı öğrenmelerini amaçlıyor.

Her projenin elbette bir çıktı hedefi var. “Dünyada Engelli Hakları Örgütleri” başlıklı projede görev alan on beş öğrencinin hedefi bizleri bilgilendirmek üzere hak temelli örgütler hakkında bilgi toplamaktı. Bugünden başlayarak, fırsat buldukça, sizlerle bu çalışmaları paylaşacağım. İlk konuklarım Sabancı Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi öğrencileri İpek Demirköprü ve Bengisu Özdemir.

İpek ve Bengisu, 1952 yılında İngiltere’de kurulan Scope isimli örgütü araştırdılar. Engelliler için Eşitlik (Equality for Disabled People) sloganıyla yola çıkan örgüt, engelliliğe toplumsal açıdan yaklaşarak eşitliği savunuyor. Bir başka deyişle, engelin bireyden değil çevresel ve toplumsal etkenlerden kaynaklandığı fikrini temel alıyor. Örgüt kendini her ne kadar hâlâ hayır kurumu olarak adlandırsa da faaliyetleri alışılagelmiş hayır işlerinden ziyade hak temelli sivil toplum kuruluşlarının faaliyet tanımına daha uygun. Gönüllülük temelinin yanı sıra maaşlı çalışanlara da sahip olan Scope’un en önemli özelliği engelli bireylerin, yakınlarının ve uzmanların bir araya gelerek fikir alışverişinde bulunabildikleri bir ortam sağlaması. Örgüt işlettiği online platformda ve ayrıca telefon üzerinden haftanın 7 günü 24 saat her konuda rehberlik ve danışmanlık hizmeti veriyor.

İpek ve Bengisu, araştırmaları esnasında “engelli” kelimesine karşı tutumlarının değişmiş olduğunu ve projeden önce sahip olmadıkları bakış açılarına sahip olduklarını fark ettiklerini söylediler. Kendi ifadeleriyle “Proje boyunca incelediğimiz makaleler ve kaynaklar sayesinde engelli hakları konusunda kısıtlı olan bilgi havuzumuzu genişleterek asıl yapılması gerekenin onların bağımsız bir hayat sürmesini engelleyen çevresel faktörleri ortadan kaldırmak olduğunu fark ettik. Okuduklarımızın bize yeni ve farklı pencereler açarak empati yeteneğimizi de geliştirdiğini düşünüyoruz. Bu tarzdaki organizasyonların eşitlikçi bir ortam yaratmakta ne kadar aktif rol alabildiklerini ve herkesin yardımıyla bu dünyayı engelliler için çok daha yaşanılabilir, keyifli ve kolektif bir hale getirmekte önemli bir rol oynadıklarını öğrendik.”

Örgüt ile çeşitli kanallardan irtibata geçmeye çalışmalarına rağmen yanıt alamamak ise gençlerimizi üzmüş: “Vaadi 7/24 telefon üzerinden destek vermek olan bir organizasyonun, birden fazla kanaldan ulaşmaya çalışmamıza rağmen bize geri dönmemesi aklımızda soru işaretlerine yol açtı ve onların erişilebilirliği hakkında düşündürdü.” diyerek ifade ediyorlar görüşlerini.

Örgütün internet sitesini ve sosyal medya hesaplarını incelerken engelli bireylerin hikayelerini kendi ağızlarından okumak ve onların yaşadıklarına ortak olmak İpek ve Bengisu’yu en heyecanlandıran ve aslında şaşırtan şey olmuş: “Şaşırmamızın sebebi ise, çoğu engelin ve bunun yarattığı zorluğun farkında olduğumuzu sanmamıza rağmen oldukça yanlış anladığımız kısımların da bulunduğunu; bazen, yardım edip ortak oluyoruz zannederken durumu daha da zorlaştırdığımızı durumlar gördük. Projenin sonunda bizi en çok geliştirdiğini düşündüğümüz nokta da bu oldu.”

İpek ve Bengisu grup çalışması sayesinde de yeni bir ufuk kazanmışlar: “Yapamayacağımızı düşündüğümüz bir işin üzerinden birlikle çok rahatça kalkılabileceğini, anlayış ve birbirimizi dinlemenin çözümü beraberinde getirdiğini tecrübe etmiş olduk.” Aslında bu söyledikleri hepimizin hayatının her aşamasında geçerli. Umarım hepimiz bunu öğreniriz…

Engellerimizi hissettirmeyecek engelsiz bir yaşam dileği ile…