Sakın borudan gaz çalmayın, çok tehlikeli
Rusya ile Ukrayna arasındaki gaz kavgasının anahtar sözcüklerinden biri şuydu: Çalmak. Parada anlaşamadığı için gazı kesilen Ukrayna, Türkiye ve Avrupa’ya giden transit borudan gaz çalarsa...
Bu ihtimal alarm verilmesine yol açtı. Peki borudan gaz nasıl çalınır? Gayet basit. Valfı açar, gazı alırsınız. Tabii eğer devletin resmi gaz şirketiyseniz. Şahıslar için gaz çalmak dünyanın en tehlikeli hırsızlığı. Petrol boru hattından yakıt çalmak ise daha kolay. Boruya deliği açar, musluğunu takar kendi malın gibi kullanırsın. Ancak dikkat edilecek bir husus var; boruya zarar vermemek için musluk açarken mutlaka lastik çekiç kullanmak gerekiyor.
Kondulara elektrik çekmek uzmanlık alanımıza giriyor da, boru hattından doğalgaz çalma vakamız var mı, bilmiyorum. Dünyanın en tehlikeli hırsızlığı olsa da, böyle bir fenomen mevcut. Mesela Çin’de aynı petrol boru hattından olduğu gibi gaz hatlarından da hırsızlık yapılıyor.![/images/100/0x0/55eaef16f018fbb8f8a01135]()
Borudan yakıt hırsızlığı alanında Ukrayna, devleti ve milletiyle işin uzmanı.
Malum, geçen haftaki doğalgaz krizi sırasında, Moskova tarafından gazı kısıtlanan Ukrayna’nın transit gazı çalacağından çok endişe edildi. Neyse ki sonunda anlaşmaya vardılar.
Rusya doğalgaz piyasasına hükmediyor, ancak bir başka ülke transit borudan gaz çaldığı takdirde, Moskova’nın yapabileceği bir şey yok. Valfı açan gazı alıyor. Ukrayna, Rusya’dan alım yaptığı için, Gazprom’un boru hattına girebilecek altyapıya sahip. Moskova ise komşusunu, "Parasını ödediğin gazdan daha fazlasını çekiyorsun" diyerek hırsızlıkla suçlamaktan ileri gidemiyor. 2001 yılında Rus Gazprom şirketi, fazladan çekilen 1 milyar m3 gazın parasını tahsil edebilmek için dava açtı. Ukrayna ise gazı aldığını kabullenmekle birlikte, "çalmadığını", çekilen miktarın hesaba dahil olduğunu iddia etti.
PETROL HATTINDA 150 MUSLUK
Borudan yakıt çalmak için devletin resmi kurumu olmak gerekmiyor. Bireysel bazda hortumculuk da mümkün. 2004’ün ilk birkaç ayı içinde Ukrayna polisi, ülkenin petrol dağıtım şebekesinde tam 150 delik tespit etmişti. Delik dediysek, her birine musluk takılmış delikler. Kilometrelerce borunun her noktasına muhafız dikme imkanı olmadığı için, hatlarda kontrol dışı her bölge bu işe müsait. Önce hatta matkapla giriliyor, delinmesine ramak kala lastik çekiç devreye giriyor. Boruyu zedelemeden deliği açıyor, musluğu yerleştiriyor, bir tanker getirip hortumu musluğa takıyorlar. Bütün işlem 20 dakika kadar sürüyor.
Bu işlemin gaz versiyonu da mümkün. Ancak tabii ki gazın sevkıyatı, petrol kadar basit değil. Sayfadaki fotoğrafta, Çin işi çalıntı gaz sevkıyatının nasıl yapıldığını görüyorsunuz. Üç tekerlekli bisikletin arkasında şişme nesneyle. Üstelik her an patlama tehlikesi bulunan bu iş çocuklara yaptırılıyor. Çin’in orta kesimlerindeki Pucheng kenti ahalisi, bölgedeki doğalgaz sahasına dadanmış, gaz çalmak artık rutine binmiş.
Ancak bırakın gazı bu yöntemle çalmayı, bedava doğalgaz kullanmak için saatle oynamak bile tehlikeli bir eylem. ABD’de bu yolla doğalgaz hırsızlığının cezası beş yıla kadar hapis, ayrıca 5 bin dolar para cezası da kesiliyor.
BORU MÜFETTİŞİ ROBOTLAR
Amerika kıtasında petrol ve doğalgaz boru hatlarından hırsızlığa pek rastlanmıyor. Çünkü donanımın büyük bölümü yerin en az bir buçuk metre altında. Bununla birlikte yerin üstünde boylu boyunca uzanan kontrolsüz hatlar da mevcut. Ancak bu bölgeler, "pig" adı verilen ve hat boyunca teftiş görevi yapan robotlar tarafından gözlem altında tutuluyor.
Geçmiş dönemlerde ABD’de inanılmaz derecede sofistike yöntemlerle gerçekleştirilen hırsızlık vakaları meydana geldi. 1980’li yıllarda California’da bir çete, yerin altındaki boru hattına paralel bir boru hattı tesisatı döşeyerek, tam üç yıl boyunca 40 bin ton ham petrolü hortumladı. Petrol şirketi, boru hattındaki basıncın neden sürekli olarak düştüğünü ancak bu sürenin sonunda, ikinci boru hattını ortaya çıkarınca keşfedebildi.
Ancak boru hattı hırsızlıkları hiçbir ülkede Nijerya’daki boyuta ulaşamıyor. Dünyanın 11’inci büyük ihracatçısı olan ve günde 2,4 milyon varil petrol çıkaran Nijerya’da çalınan ham petrolün miktarı günde 100 bin varili bulabiliyor. Ülkenin bir numaralı petrol şirketi olan Shell, çalınan miktar 20 bin varile düştüğü zaman seviniyor.
Üstelik Nijerya’da çeteler tarafından yürütülen petrol hırsızlığı çok da kanlı geçiyor. Daha geçen 1 Ocak’ta Nijer Deltası’ndaki boru hattında bir çeteyi iş üstünde yakalayan Nijerya ordusu olaya müdahale ederek 12 hırsızı öldürdü ve dört tanker dolusu çalıntı petrolü kurtardı.
Ama, o günlük kurtardı. Uzaydan uyduyla bile gözetlenen petrol boru hattındaki hırsızlıkların bitmesini kimse beklemiyor. Çünkü büyük bir petrol zenginliğinin üzerinde oturmalarına rağmen açlık ve sefalet içinde yaşayan Nijer Deltası’nın 20 milyonluk ahalisinin petrolü çalmaktan başka çaresi bulunmuyor.
Kondulara elektrik çekmek uzmanlık alanımıza giriyor da, boru hattından doğalgaz çalma vakamız var mı, bilmiyorum. Dünyanın en tehlikeli hırsızlığı olsa da, böyle bir fenomen mevcut. Mesela Çin’de aynı petrol boru hattından olduğu gibi gaz hatlarından da hırsızlık yapılıyor.
Borudan yakıt hırsızlığı alanında Ukrayna, devleti ve milletiyle işin uzmanı.
Malum, geçen haftaki doğalgaz krizi sırasında, Moskova tarafından gazı kısıtlanan Ukrayna’nın transit gazı çalacağından çok endişe edildi. Neyse ki sonunda anlaşmaya vardılar.
Rusya doğalgaz piyasasına hükmediyor, ancak bir başka ülke transit borudan gaz çaldığı takdirde, Moskova’nın yapabileceği bir şey yok. Valfı açan gazı alıyor. Ukrayna, Rusya’dan alım yaptığı için, Gazprom’un boru hattına girebilecek altyapıya sahip. Moskova ise komşusunu, "Parasını ödediğin gazdan daha fazlasını çekiyorsun" diyerek hırsızlıkla suçlamaktan ileri gidemiyor. 2001 yılında Rus Gazprom şirketi, fazladan çekilen 1 milyar m3 gazın parasını tahsil edebilmek için dava açtı. Ukrayna ise gazı aldığını kabullenmekle birlikte, "çalmadığını", çekilen miktarın hesaba dahil olduğunu iddia etti.
PETROL HATTINDA 150 MUSLUK
Borudan yakıt çalmak için devletin resmi kurumu olmak gerekmiyor. Bireysel bazda hortumculuk da mümkün. 2004’ün ilk birkaç ayı içinde Ukrayna polisi, ülkenin petrol dağıtım şebekesinde tam 150 delik tespit etmişti. Delik dediysek, her birine musluk takılmış delikler. Kilometrelerce borunun her noktasına muhafız dikme imkanı olmadığı için, hatlarda kontrol dışı her bölge bu işe müsait. Önce hatta matkapla giriliyor, delinmesine ramak kala lastik çekiç devreye giriyor. Boruyu zedelemeden deliği açıyor, musluğu yerleştiriyor, bir tanker getirip hortumu musluğa takıyorlar. Bütün işlem 20 dakika kadar sürüyor.
Bu işlemin gaz versiyonu da mümkün. Ancak tabii ki gazın sevkıyatı, petrol kadar basit değil. Sayfadaki fotoğrafta, Çin işi çalıntı gaz sevkıyatının nasıl yapıldığını görüyorsunuz. Üç tekerlekli bisikletin arkasında şişme nesneyle. Üstelik her an patlama tehlikesi bulunan bu iş çocuklara yaptırılıyor. Çin’in orta kesimlerindeki Pucheng kenti ahalisi, bölgedeki doğalgaz sahasına dadanmış, gaz çalmak artık rutine binmiş.
Ancak bırakın gazı bu yöntemle çalmayı, bedava doğalgaz kullanmak için saatle oynamak bile tehlikeli bir eylem. ABD’de bu yolla doğalgaz hırsızlığının cezası beş yıla kadar hapis, ayrıca 5 bin dolar para cezası da kesiliyor.
BORU MÜFETTİŞİ ROBOTLAR
Amerika kıtasında petrol ve doğalgaz boru hatlarından hırsızlığa pek rastlanmıyor. Çünkü donanımın büyük bölümü yerin en az bir buçuk metre altında. Bununla birlikte yerin üstünde boylu boyunca uzanan kontrolsüz hatlar da mevcut. Ancak bu bölgeler, "pig" adı verilen ve hat boyunca teftiş görevi yapan robotlar tarafından gözlem altında tutuluyor.
Geçmiş dönemlerde ABD’de inanılmaz derecede sofistike yöntemlerle gerçekleştirilen hırsızlık vakaları meydana geldi. 1980’li yıllarda California’da bir çete, yerin altındaki boru hattına paralel bir boru hattı tesisatı döşeyerek, tam üç yıl boyunca 40 bin ton ham petrolü hortumladı. Petrol şirketi, boru hattındaki basıncın neden sürekli olarak düştüğünü ancak bu sürenin sonunda, ikinci boru hattını ortaya çıkarınca keşfedebildi.
Ancak boru hattı hırsızlıkları hiçbir ülkede Nijerya’daki boyuta ulaşamıyor. Dünyanın 11’inci büyük ihracatçısı olan ve günde 2,4 milyon varil petrol çıkaran Nijerya’da çalınan ham petrolün miktarı günde 100 bin varili bulabiliyor. Ülkenin bir numaralı petrol şirketi olan Shell, çalınan miktar 20 bin varile düştüğü zaman seviniyor.
Üstelik Nijerya’da çeteler tarafından yürütülen petrol hırsızlığı çok da kanlı geçiyor. Daha geçen 1 Ocak’ta Nijer Deltası’ndaki boru hattında bir çeteyi iş üstünde yakalayan Nijerya ordusu olaya müdahale ederek 12 hırsızı öldürdü ve dört tanker dolusu çalıntı petrolü kurtardı.
Ama, o günlük kurtardı. Uzaydan uyduyla bile gözetlenen petrol boru hattındaki hırsızlıkların bitmesini kimse beklemiyor. Çünkü büyük bir petrol zenginliğinin üzerinde oturmalarına rağmen açlık ve sefalet içinde yaşayan Nijer Deltası’nın 20 milyonluk ahalisinin petrolü çalmaktan başka çaresi bulunmuyor.
