Biyoloji dünyasının Da Vinci Şifresi

Bulunan her yeni türe bir ad verip, hayvanı uluslararası çapta bilim dergilerinde lanse eden entomologlar, isim darlığı yüzünden, pop ve rock kültüründen apartma isimleri birtakım eklerle Latince kılıfına sokmaya başlamışlar. Latince taklidi bazı örümcek, karınca ve güve isimlerindeki şifreyi çözmek o kadar zor değil. Ama, hayatına Playboy girmemiş bir entomolog nasıl deşifre etsin, Carmenelectra Shechisme güve fosilinin adını?

Bir bilim dergisinde yayınlanmış, börtü böceğin inanılmaz marifetleriyle ilgili bir yazıydı. Gelecek mevsimin hava koşullarını önceden sezip ona göre yuva yapmalar, yiyecek stoklamalar derken, italik yazılmış Latince böcek adlarını da atlayarak giderken, karınca isimlerinden birinde durakaldım; Pheidole Harrisonfordi.

Latince sıfır ama, bu isimde de bir aşinalık var. İkinci kelimeyi ikiye ayırınca şifre çözüldü. Harrison Ford. Peki Harrison Ford’un bir karınca ile nasıl bir ilgisi olabilir? Indiana Jones serisinde akrep, yılan ve türlü haşaratla fazla içli dışlı olduğu için herhalde. Bu bir tahmin ama, bir entomolog keşfettiği yeni karınca türüne bu ismi vermiş işte.

Meğerse entomologlar, keşfettikleri ve keşfedecekleri milyonlarca yeni tür böcek ve sineğe, hayvanların hacimlerinin 10 katı cüsseye sahip Latince isim bulmakta zorlandıkları için işi iyice espriye vurmuşlar. Kendilerine göre bir mantık silsilesi içinde, pop ve rock kültüründen, sanat ve edebiyattan tanıdık isimleri Latince kisvesi altında paketlemeye başlamışlar.

Yani Latince’dir diye atladığımız uzun italik sözcükler arasında kolaylıkla deşifre edebileceğimiz kodlar bulunabilir.

Bilim adamlarının hafif ve uçarı yönünü yansıtan bu uyduruk isimler ciddi bir şekilde uluslararası tescile giriyor. Zooloji terminolojisini belirleyen International Commission on Zoological Nomenclature (ICZN) adlı kurulun onayından geçtikten sonra ebedileşiyor.

METALLICA VE GRATEFUL DEAD

Örneğin yeni bulunan bir güve fosiline Carmenelectra Shechisme adı verilmiş. İkinci kelime İngilizce’de ‘she kiss me’, yani ‘beni öptü’ diye okunuyor. Güve fosiliyle Playboy güzeli Carmen Electra arasındaki bağlantıyı deşifre etmek pek mümkün değil. Kimbilir belki de böcekbilimcinin fantezisi.

Sonra Metallica’ya atfen Metallichneumon Neurospatarchus adlı eşekarısıyla karşılaşıyoruz. Buradaki şifreyi çözmek için Latince bilmek gerekiyor, çünkü ikinci kelime ‘neurospatarchus’, grubun ‘Master of Puppets’ albümünün Latince karşılığı. Rock dünyasından bir isim daha var; Dicrotendipes Thanatogratus. Bu bir çeşit titrersinek ve Latince adının İngilizce karşılığı ‘The Grateful Dead’.

Yıldız Savaşları’nın meşhur Darth Vader’ı da adını bir mayta vermiş; Darthvaderum. Ayrıca bir de Draculoides Bramstokeri örümceği var. Latince taklidi şifre çok basit. Dracula ve eserin yazarı Bram Stoker.

Tabii bu isimler İngiliz pop kültürüyle fazla teması olmayan, böceklerin dünyasında yaşayan bilim adamları için Latince’den daha karmaşık göndermeler içeriyor. Bunların bazıları da hayli müstehcen. Örneğin ‘foadia’ böceği adını, baş harfleri ‘f.o.a.d.’ olan, gençlerin kullandığı çok ağır dozda bir küfürden alıyor.

Şu örümcek ismi de beyzbolu bilmeyen biri için küfür gibi bir şey: Mastagophora Dizzydeani Eberhard. Dizzy Dean ünlü bir beyzbolcuymuş.

Sadece böceklerin değil, çok daha iri hayvanların dünyasında da kült isimler var. Örneğin uzun kuyruklu bir pterozora ‘Arthurdactylus Conan-doylei’ adı verilmiş. Yani Kayıp Dünya ve Sherlock Holmes’un yazarı Arthur Conan-Doyle’un adı. Küçük otoburları yiyerek beslenen bir dinozorun adı da ‘Bambiraptor.’ Disney karakterlerini tanımayan bir paleontolog bu şifreyi çözsün bakalım.

SEN DE Mİ BRUTUS

Bazı dinozor isimlerindeki şifreyi kırmak için de J.R.R. Tolkien lugatını iyi bilmek lazım. Mesela, birinin adı Bubogonia Bombadili. İsim babası da Yüzüklerin Efendisi’ndeki hobbitlerden Tom Bombadil.

Dire Straits’in solisti Mark Knopfler de bir dinozorun isim babası. Hayvanın adı henüz dört yıl önce konulmuş: Masiakasaurus Knopfleri.

Ama bana göre en favori isim, şu anda nasıl melun bir hayvan olduğunu çözemediğim bir çeşit su böceğine ait: Ytu Brutus... Yani, sen de mi Brutus!