Disleksi Diye Bir Şey Var

Cosby ailesini hatırlarsınız. Ailenin büyük oğlu Theo, birgün okuldan son derece keyifsiz bir şekilde gelir ve çantasını bıkmış bir şekilde yere atarak babası Dr. Heathcliff Huxtable' a "okuldan ve derslerden çok sıkıldığını" söyler. Daha sonra devreye okulun psikolojik danışmanlık servisi girer ve Theo' nun aslında disleksik olduğunu tespit ederler. Theo bu farklılığını sınıftaki arkadaşlarına anlatmak ister, tahtaya geçer ve bir bisiklet çizer.

Her çocuk bisikleti bir bütün olarak algılarken Theo gibi disleksi özelliği olan çocuklar çeşitli parçalar olarak algılamaktadır. Bu heyecanlı ve çok öğretici sunumunun ardından sınıf arkadaşları ve onun farklılığını farkederler.

Dizinin bu bölümü tamamen disleksiye ayrılmış, özellikle Amerika Birleşik Devletleri' nde ciddi anlamda farkındalık yaratmış. (Keşke bizim ekranlardaki dizilerde de böyle bilgilendirici anlatımlar olsa... ) Aynı zamanda 3-9 Kasım da disleksi farkındalığı için çeşitli etkinliklerin yapıldığı bir kesit.

Disleksinin nedir?

Dünya Nöroloji Federasyonu "geleneksel eğitim ortamında, yeterli zekaya ve sosyokültürel fırsata sahip olmasına rağmen, öğrenme güçlüğü ile kendini gösteren bozukluk" olarak disleksiyi tanımlamakta.

Bu tanımın püf noktası geleneksel eğitim ortamı... Geleneksel eğitim yapısını baz alarak öğrenci değerlendirildiğinde an az %20' sinin farklılıkları nedeniyle başarısız olarak etiketlendiğini görüyoruz.

Artık yeni çağın eğitimi sınıf başarısı odaklı değil, bireysel farklılıklara dayanan eğitim olmalı. Pek çok Avrupa ülkesi -örneğin Portekiz- her çocuğa özel eğitim ve öğretim planları hazırlayarak klasik yaklaşımı bırakmış, farklı gelişim gösteren çocukların standart gelişim gösteren çocuklarla bir arada olmasını sağlamış durumda. (Keşke bizim okullarımızda da böyle farklılıklara saygı duyan bir eğitim felsefesi hakim olsa...)

Disleksinin 10 Belirtisi

• Sağ-sol, üst-alt gibi kavramları sık sık karıştırma.
• b harfini d olarak yazma veya p harfini d olarak yazma.
• Sosyal uyum gçülüğ çekme, arkadaşlarıyla sık sık kavga etme.
• Aynı işleve sahip varklı objeleri karıştırma: Halı yerine kilim, battaniye yerine yorgan vb gibi...
• Okurken hece veya harf atlama, harf veya ses yutma.
• Yazarken kelimeleri eksik yazma.
• Sanki bir ayna görüntüsüymüş gibi, harfleri tam tersi şekliyle kullanarak sağdan sola yazı yazma.
• Noktalama işaretlerini doğru kullanmada güçlük.
• Okuduğunu anlamada güçlük
• Matematik işlemlerini zihinde yapabildiği halde deftere veya tahtaya yazmada güçlük.

Bu belirtilere aynı zamanda sık sık eşyalarını kaybetme, el becerilerinde gerilik, kısa süreli dikkat ve çabuk dağılan konsantrasyon eklenebilir.

Disleksi varsa ne yapmalı?

Bir çocukta disleksi varsa; öncelikle en doğru ve sağlıklı tanıyı alacak bir kuruma veya uzmana başvurulmalı.

Tanı alındıktan sonra okulun rehberlik servisiyle birlikte bireysel eğitim planlarını eğitimcilerle birlikte yapmak üzere harekete geçilmeli.

Disleksi üzerine uzmanlaşmış özel eğitimcilerle bireysel çalışmalar yapılmalı.

Sınıf öğretmeni çocuğa özel eğitim yöntemleri kullanarak öğrenciyi en üst performans düzeyinde okula motive etmeye çalışmalı.

Çocuğun yetenekleri keşfedip desteklenmeli.

Disleksi öyle bir şey ki, zekayı gizleyen bir tül perde gibi... Klasik olacak ama Einstein' ın, Leonardo da Vinci' nin, Tom Cruise' un disleksi özelliğinin olduğunu ve zamanında "bir işe yaramaz" olarak sınıftan atıldıklarını unutmamak gerekir.

Geleneksel eğitim ortamları hatırlatmasına geri dönüyorum. Bireysel farklılıklara dayalı eğitim modeli uygulanmadıkça, zaten harcanmakta olan insan kaynağımıza kıyım daha beter devam eder. Öğretmen yetiştiren üniversitelerin vizyoner ve entellektüel zenginliği yüksek öğretmenler yetiştirmesi ve yerli dizilerin insanların gerçek sorunlarını işleyen bilgilendirici içeriklerle ekranda görünmesi pek çok sorunu çözecektir.

Asıl çözüm ise farklılıklara yönelik hoşgörü ve saygı anlayışını yaymak için devlet eliyle oluşturulmuş politikalar olacaktır.

Özetle, disleksi deyip geçmemeli. Dikkat edilmezse çok canlar yakıyor.