2 Nisan otizm farkındalık günü

Otizmin özellikleri nelerdir?

- Erkek çocuklarda kız çocuklardan 3 - 4 kat fazla rastlanır.
- Otizmlilerin IQ' ları genelde orta ve ağır derecede zihinsel engel düzeyindedir.
- Asperger sendromu denilen sendromda otizmli bireyin IQ' su ortalamanın üstünde olabilir ve otizm belirtileri kendini gösterir.
-1980'lerin başında 5000 çocuktan 1'i nde görülen otizm artık öyle yaygın hale geldi ki, bu oran 88 çocuktan 1'e düştü.

Otizmin nedenleri nelerdir?

Bilimin ortaya koyduğu pek çok sebep var. Kimi uzman beslenme ve artan genetiği değiştirilmiş gıdaları ve gıdalara eklenen katkı maddelerinin üzerinde dururken, kimi uzman ağır metallerin beyinde yarattığı hasar üzerinde duruyor. Bazı araştırmalar hava yolu taşımacılığından yoğunluğundan kaynaklanan uçak yakıtı bazlı hava kirliliğine işaret ediyor.

Otizmin nedenlerine ilişkin ilk araştırmalara bakıldığında anne-çocuk bağındaki zedelenme ve kopuş üzerinde duruyorken, günümüzde daha çok nöro-biyolojik sebepler üzerinde duruluyor. Oldukça meşakkatli bir yolculuk olan otizm, daha çok annelerin savaş verdiği zor bir mücadeleyken, annenin sebep olduğuna ilişkin bulgularla hareket edilmesi oldukça can yakıcı bir tanımlama bence. İyi ki bu bakış açısı kendini daha çağdaş yaklaşımlara bıraktı.

OTİZMİN ERKEN BELİRTİLERİ

1 Yaş: Göz kontağı kurmada seyreklik, diğer çocuklarla oyun oynama duyulan ilgisizlik, ismine tepki vermeme, bebeklerin çıkardığı anlamsız ama melodik seslerden daha farklı sesler çıkarma, "anne", "baba", "mama", "gel", "dede"… gibi kelimeleri oldukça geç söyleme söz konusudur. Ayrıca ısı, ışık, ses, nem, rüzgar gibi etkenlere karşı aşırı hassas olma, gece çok az uyuma veya sık sık uyanma gibi belirtiler kendini gösterebilir. Acıya karşı ya aşırı hassas veya son derece duyarsız olma ihtimalleri vardır.
2 Yaş: Göz kontağı kurmada çekilen güçlüğün yanına, nesneleri ve karşısındakinin bakışlarını takip edememe eklenmiştir. Diğer çocuklarla oyunlara katılmak istememesinin yanı sıra sıraya girme, söylenenleri anlamama, yüz ifadesini ve duyguları okuyamama gibi özellikler daha da belirgin hale gelir. El becerileri akranlarıyla paralel ilerler ancak el çırpma, el sallama, sürekli parmaklarını izleme, gözlerini parmak uçlarından ayırmama gibi farklı gelişmeler söz konusudur.
Sallanma, dönen nesnelere karşı aşırı ilgi gösterme, oyuncaklarını veya nesnelerini döndürme ihtiyacı hissetme gözlemlenebilir. Ayrıca sadece parmak ucunda yürümek ister ve sadece göz ucuyla kişi ve nesnelere bakar.

Ne yapılabilir?

1. Hemen bir çocuk psikiyatristine danışarak çocuğun kontrol edilmesi sağlanabilir. Erken teşhis çok önemli. Ardından erken özel eğitim ve spor, bol bol sosyal aktivite sayesinde otizm çok ileri boyutlara ulaşmadan gerekli önlemler alınır. Ayrıca ailelere özel eğitim merkezlerinde verilecek rehberlik hizmetiyle birlikte yol gösterilebilir.
2. Davranış yönetimi, duyu bütünleme ve spor ağırlıklı olarak yaklaşıldığında pek çok otizmli çocuğun, haliyle ailesinin yaşam kalitesi yükselecektir.
3. Daha çok profesyonel özel eğitimcinin yetişmesi, daha profesyonel çalışan rehabilitasyon merkezlerinin kurulması çok önemli. Bugün Türkiye' de çok sayıda özel eğitim ve rehabilitasyon merkezi var ama özel eğitimci sayısı çok az. Dışarıdan tamamlanan belli saatlik formasyonlarla edinilecek özel eğitim bakış açısından çok lisans eğitimini özel eğitimde tamamlamış profesyonellere çok ihtiyaç var.
12 yıl özel eğitimde çalışmış bir eğitimci olarak düşeceğim son not eğitimcilerle ilgili. Özellikle okul müdürlerinin "farklı" ve "engelli" çocuklara olan bakış açısının artık 2014 ayarında olması gerektiğini düşünüyorum, taş devrine ait değil. Bilirsiniz, ilk insanlar engelli ve farklı olanları yok etmek veya mağaranın dışına iterek kaderine terk eder. Bugün bu hikayenin aynısını ilk ve orta okulların bünyesinde bulunan özel eğitim sınıflarında görebilirsiniz.
Özel okullardan hiç bahsetmiyorum. Çünkü pek çoğu "farklı" çocuğu kabul etmiyor. Kabul etse de "normal" çocuk ailelerinden gelen baskıya göre hareket ederek çabucak havlu atıyorlar. Yani olan "farklılara" oluyor.

Biliyor musunuz?

Sokakta "engelli" çocuklar yararına satılanların hiçbiri amacına ulaşmıyor. Zaten çocuğunun sınıfındaki "farklı" çocuğu kabul etmeyen bir yetişkinin gidip para bağışında bulunması vicdanları yaralamaktan öte gitmez, öyle değil mi?

Amaca yönelik bir etkinlik haberi

Örneğin yeni kurulan Otizm Dernekleri Fedarasyonu' nun bugün, yani 2 Nisan 2014 günü düzenlediği bir konser var. Ne yapın ne edin, İstanbullular, bu konsere gidin. Çünkü otizmle mücadelede hayatını ortaya koymuş insanların birlik olduğu bir dayanışmaya tanık olacaksınız.

Janset sunacak; Aylin Aslım, Birsen Tezer, Ceylan Ertem, Çiğdem Erken, Fırat Tanış, Mabel Matiz ve Ogün Sanlısoy sahne alacak. Konser Garajistanbul' da. Biletleri Biletix' ten alabilirsiniz.
"Farklı olana saygı" ile başlayan ve otizm konusunda gerekli hassasiyetin toplumun her kesimine yayılması, özellikle eğitim dünyasında güçlü bir farkındalığa dönüşmesi dileğiyle…