Aydın Candabak: İkiyüzlü terbiye

Aydın CANDABAK

İNSANIMIZ çok terbiyeli. Öyle deriz hep. Büyüğün yanında bırakın içkiyi, sigara bile içmez.

Ayak ayak üstüne atmak mı, haşa...

Fikrini açıklamak ne haddine, hatır bile sorarken ezilir büzülür.

Büyüğün odasına girerken ceketler iliklenir, hele devletlu makamlara, iki büklüm, sürüne sürüne girmek, terbiyenin gereği olarak görülür.

Bütün bunları hasletten saydığımız için de, toplum olarak insanımızın bu üstün vasıflarıyla övünür de övünürüz.

*

Batılı'nın bu gibi değerleri yok.

Onlar maddeleşmişler azizim, tamamen maddeleşmişler.

Küçüğün büyüğe hürmeti, büyüğün küçüğe sevgisi hak getire.

Yaşına başına bakmadan gençler, büyüklerinin yanında sereserpe de oturuyor, biralarını da yudumluyorlar.

Büyükmüş, makammış umurlarında değil.

Dimdik dalıyorlar, gözüne gözüne bakıp konuşuyorlar, tartışıyorlar, ne diyeceklerse diyorlar.

*

Bizim terbiyeli insanlarımız...

Hani büyüklerinin yanında sigara içmeyen.

Fikrini söylemeyi dahi ayıp sayan insanlarımız, sokaklarda ne yapıyorlar dersiniz?

Otobüs veya vapur kuyruklarında...

Direksiyon başına geçip, trafiğe çıktığında...

Lokantada, barda, gazinoda...

Piknikte, plajda, havuzda...

Yani, o dar dünyanın dışına çıkıldığında, gerçek dünya ile yüzyüze gelindiğinde, o terbiyeli insanları görebiliyor musunuz?

Hayret, sanki terbiyeden eser kalmamış!

*

Çağdaş toplumlarda bakın kimlere terbiyesiz diyorlar?

Denize pet, naylon ve benzeri çöp atanlara.

Piknik yerini çöplüğe çevirene.

Yere tükürene.

Trafikte kurallara uymayanlara.

Havuzlara işeyenlere.

Sıra varken, iki öne geçmek için aklınca uyanıklık yapmaya çalışanlara.

*

Terbiyenin galiba ne olduğunu tam bilmiyoruz.

‘‘Saygı’’ zannediliyor.

Saygıyı da, tanıdık çevreye göstermek yetiyor.

O zaman da ‘‘ikiyüzlü’’ bir terbiye anlayışı oluşuyor.

Oysa terbiyenin sözlükteki karşılığı ‘‘eğitim’’dir.

Eğitim ise sadece ‘‘saygı’’ değil.

Ana kucağında başlıyor ve son nefesi verinceye kadar sürüyor.

Yaşamın her alanında...

Yaşanılan her anda...

Yaşanılan her mekanda...

Uygulamamız gereken kuralları öğreniyoruz.

Yani terbiye ediliyoruz.