Kiracının ödediği vergiyi mal sahibi iade alır

BEYANNAME veren tüm mülk sahipleri vergi ödemeyecek. Hatta vergi ödemek bir yana vergi iadesi alacak olan mülk sahipleri de olacak... Vergi iadesinin nedeni yıl içinde verginin zaten ödenmiş olması. Vergi iadesi imkânı, işyeri kira geliri elde edenler için söz konusu. Konut kiralamalarında yıl içinde kesinti-stopaj yoluyla vergilendirme olmadığından vergi iadesi imkânı da olamıyor. İşyerlerini mülk sahibinden kiralayan işletmeler her ay bir yandan mülk sahibine net kira öderken, diğer yandan Maliye’ye brüt kira üzerinden yüzde 20 oranında gelir vergisi stopajı öderler. Mülk sahipleri de kira gelirleri üzerinden verdikleri beyannamelerinde hesaplanan vergiden, kiracı işletmenin ödediği (yüzde 20 oranındaki) vergiyi mahsup ederler, düşerler. Eğer kiracı işletmenin ödediği (yüzde 20) vergi, beyannamede hesaplanan vergiden yüksek çıkarsa, aradaki farkı mülk sahipleri Maliye’den vergi iadesi olarak alabilirler. Tablodan; farklı tutardaki kira gelirleri için ne kadar vergi iadesi alınabileceği veya ne kadar vergi ödeneceği görülebilir. 

6 BİN TL KİRAYA 3.845 LİRA İADE

Aylık 6 bin lira, yıllık 72 bin lira net kira geliri elde eden mülk sahibi 3 bin 845 lira vergi iadesi alacak. Aslında mülk sahibi beyannamesinde ilk başta 14 bin 155 liralık vergi hesaplamışken, yıl içinde kiracının ödediği 18 bin liralık gelir vergisi stopajından dolayı, aradaki farkı (3 bin 845 lira) mülk sahibi vergi iadesi olarak Maliye’den alma hakkına kavuşuyor. Hesaplamalarda; mülk sahibinin götürü gider yöntemini tercih ettiğini varsaydık, gerçek gideri tercih edenlerde gerçek giderin büyüklüğüne göre hesaplamalar da değişecektir. Ayrıca; özel okul-hastane, özel sigorta masrafları olanlar ve bağış ve yardım yapanlar kira gelirlerinden bu harcamalarını da (yasada belirtilen oranlar çerçevesinde) düşerek daha az vergi hesaplayabilirler.

NET-BRÜT KİRA FARKI 

Kiracısıyla sözleşme imzalarken mülk sahipleri, net kira bedelini sözleşmeye yazarlar genelde... Üzerinden brütleştirme yapılarak yüzde 20 oranındaki vergi hesaplanır. Mülk sahibinin banka hesabına net kira bedeli gelirken, kiracı işyerleri ayrıca muhtasar beyanname ile Maliye’ye vergi öder. Örneğin mülk sahibine aylık ödenen net 10 bin lira kiranın, brütü 12 bin 500 lira olarak hesaplanır. (10.000/ 0,80=12.500) Brüt kira olan 12 bin 500 liranın yüzde 20’si olan 2 bin 500 lira da Maliye’ye ödenir. Kiraya verilen gayrimenkulün hem konut hem de işyeri olarak kullanılması halinde; kiralanan yerin tamamı veya bir kısmı işyeri olarak kullanıldığı sürece, kira bedelinin tamamı üzerinden gelir vergisi stopajı hesaplanıp ödenmesi gerekiyor.

YILLIK ALT SINIR NET 56 BİN LİRA

- 2022’de yıl boyunca; net 56 bin lira, brüt 70 bin liradan fazla işyeri kira geliri elde edenlerin beyanname vermeleri gerekiyor. Basit usuldeki bir mükellefe kiraya verilen işyerleri (veya vergi kesintisi zorunluluğu olmayanlarca kiralanan işyerlerinde) beyanname verme sınırı 2022 işyeri kira gelirleri için 3 bin 800 lira.Geçen yıl hem işyeri, hem de konut kirası elde edenler, konut kira vergisinin hesabında beyannamelerinden 9 bin 500 liralık konut kira istisnasını düşebilir.

KİRA ALINMIYORSA NE OLACAK?

- Konut ve işyerlerinin bedelsiz kullanımının vergisel kriterleri farklı... Anne, baba, dede, nine, kardeş veya çocuğunun, torununun kullanımına bırakılan konut için Maliye gelir beyanı istemiyor. İşyerini aynı kişilere kullandıranların ise emsal kira bedeli (emlak vergi değerinin yüzde 5’i) üzerinden mülk sahibinin vergi ödemesi gerekiyor. Konutunu veya işyerini; amca, dayı, teyze, hala, kuzen, yeğen gibi yakınlarının bedelsiz kullanımına tahsis edenlerin de emsal kira bedeli üzerinden vergi hesaplaması gerekiyor.

YARIN: GELİRİNDEN ‘İNDİRİLEBİLEN’ HARCAMA KALEMLERİ