Riskli yapılarla ilgili süreç nasıl işleyecek?

Kahramanmaraş merkezli büyük deprem faciasından sonra binaların risk tespiti için nasıl başvuru yapılacağı merak ediliyor

Bugün öncelikle bu konuda edindiğim bilgileri paylaşacağım. Ardından ücretlerle ilgili bilgiler içeren yazım gelecek. Binaların risk tespiti için tek bir daire sahibi dahi başvuru yapabiliyor. Başvuru için binadaki “mülk sahiplerinin çoğunluğu” gibi bir yüzde aranmıyor.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na bağlı, Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün internet sitesinde (https://altyapi.csb.gov.tr/riskli-yapi-sureci-i-104285) ayrıntılı bilgiler de mevcut.

Başvuru ve inceleme sonrasında “binanız riskli bulunmamışsa” sorun yok. Ancak eğer binanız riskli (depreme karşı dirençsiz) bulunduysa; binanın yıkılması ve sonraki süreç 10 maddede anlatılıyor. Aynı internet sitesinde “Riskli Yapıların Tespiti için Yetki Verilen Kurum ve Kuruluşların Listesi” başlığı var. Kentsel dönüşüm kapsamındaki diğer uygulamalara yönelik hazırlanmış kılavuzlar gibi çok sayıda dokümana da erişilebiliyor.

Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün internet sitesinde yer alan başvuru sürecini ise aşağıdaki tabloda gösterdim.

HANGİ ÜCRET SEVİYESİ İÇİN HANGİ AYDA NE KADAR İŞVEREN MALİYETİ OLUŞACAK?�

- Bazı işyerlerinde ücretler “brütten” hesaplanır, bazılarında “netten”… Bankalar ve büyük ölçekli birçok işletmede daha çok ücretler brütten hesaplandığından, çalışanların ocak ayında aldıkları net maaşlar, ilerleyen aylarda azalır. Vergi oranlarının (yüzde 15 ila yüzde 40) artması, çalışanların net maaşlarında azalmaya neden olur. 2023’te yıl boyunca hangi çalışanın hangi ayda ne kadar net maaş elde edeceğini tablo üzerinden örneklerle 31 Ocak’taki yazımızda ele almıştık…

Çalışanların büyük çoğunluğu ise “netten ücret hesaplanan” işyerlerinde çalışır, her ay aynı net maaşı yıl içinde azalmadan hesaplarında görürler. Diğer yandan net ücretlilerin her ay aynı net maaşı alabilmesi için artan vergi yükü işverenler tarafından üstlenilir. Bu nedenle işverenin ocak ayındaki işveren maliyeti ile sonraki aylarda işveren maliyeti aynı olmaz. Şubat veya sonraki aylarda işveren maliyeti artar. Farklı seviyede net ücrete sahip çalışanlar için işveren maliyetinin hangi ayda ne kadar değişeceği tablodan görülebilir.

ASGARİ ÜCRETLİNİN İSTİSNASI DİĞER ÇALIŞANLARA DA UYGULANACAK

- Geçen yıldan itibaren asgari ücretlinin maaşından gelir vergisi (GV) ve damga vergisi (DV) kesilmiyor, istisna uygulanıyor. Daha yüksek ücretlilerde bu istisnadan yararlanabiliyor, vergileri (asgari ücretlinin istisnası kadar) daha düşük hesaplanıyor. Dolayısıyla işveren maliyetinin içinde vergiler de bulunduğundan işverenler de (vergi istisnasından kaynaklı olarak) daha az işveren maliyeti yüklenmiş olacaklar.

Aylık 12 bin lira net ücret ödenen bir çalışan örneği üzerinden işveren maliyetinin kalemlerine göz atalım. Net ücreti aylık 12 bin lira olan bir çalışan için; işverenin üstleneceği maliyet ocak ayında 17.500,70 lira olarak hesaplandı. Net ücret 12 bin liraya ilave olarak; “SGK işçi payı” (yüzde 14) 2.085,19 lira, “işsizlik sigortası işçi payı” (yüzde 1) 148,94 lira, “gelir vergisi’” (İlk hesaplanan 1.899,01 – istisna 1.276,02=) 622,99 lira, “damga vergisi” 37,09 lira, “SGK işveren payı” (yüzde 20,5) 3.053,31 lira, “işsizlik sigortası işveren payı” (yüzde 2) 297,88 lira sonrası, toplam işveren maliyeti 18.245,41 lira olarak hesaplanır. SGK primini düzenli ödeyenlere tanınan yüzde 5 prim teşvikinden (744,71) sonra ise maliyet 17.500,70 lira olarak hesaplanır.

Net 12 bin lira maaş için ocak ayındaki 17 bin 500 liralık maliyetin yılın ilerleyen aylarında nasıl değişeceğini de açıklayalım… İlk beş ay boyunca maliyet değişmeden aynı kalacak. Haziran ayına gelindiğinde 18.021,48 liraya çıkacak, temmuz ve ağustos ayında 18.606,84 liraya çıkacak, eylülde 18.033,57 lira olarak, ekim ve kasımda 17.863,58 lira olarak hesaplanacak, yılın son ayı aralıkta ise 18.544,10 liralık işveren maliyeti oluşacak.