Hangi varlıkların mirasçıya geçiş garantisi yok?

Bir ölüm vakası olduğunda tabi ki mirasçılar ölen kişinin malvarlığını paylaşır. Nakit olsun, hisse senedi vb. menkul kıymet olsun, bina, arsa, tarla vb. taşınmaz olsun, tümü mirasçılara payları oranında intikal eder. Veraset ilamına-mirasçılık belgesine göre tüm taşınır taşınmaz varlıklar mirasçılara geçer. Ayrıca veraset intikal vergisi (VİV) beyannamesinin de vergi dairesine verilip istisnayı aşan değerler üzerinden, vergi ödenmesi de gerekiyor.

Peki, başlıktaki konu ne o zaman? Açıklayalım... Ölen kişinin yasal mirasçılarına bazı varlıkların geçişinin garantisi yok. Limited şirket ortaklık paylarından bahsediyoruz... Ölen kişinin; limited şirketteki ortaklık paylarının, mirasçılara geçişi her zaman mümkün olamıyor. 

Limited şirketin diğer ortakları, ölen kişinin mirasçıları ile şu veya bu sebepten çalışmak istemeyebiliyor, şirkete yeni ortak girişini mirasçı da olsa istemeyebiliyor. Yaşanmış olaylar da var... Mirasçılarsa ‘yasal mirasçıyım, hissedarlığım nasıl engellenebilir’ şeklinde tepki gösteriyorlar...

Tabii ki bu engelleme yasaya dayanarak yapılabiliyor. (Türk Ticaret Kanunu-TTK- Md. 596) Limited şirket (genel kurulu-diğer ortaklar), ölen ortağın paylarını edinen yeni ortakları (mirasçıları) onaylamayı reddedebilir. Reddetme hakkı; şirketin mirasçıların yeni pay edinmesini öğrenmesinden sonraki üç ay içinde kullanılabiliyor.    

Engelleme hakkı kullanılırken; mirasçılara payların gerçek değeri üzerinden devralınacağının da önerilmesi gerekiyor. Şirketin (diğer ortakların); miras bırakanın paylarını (kendisi veya ortağı ya da kendisi tarafından gösterilen üçüncü bir kişi hesabına) gerçek değeri üzerinden devralmayı, mirasçılara önermesi zorunlu tutuluyor. (TTK Md.596)

Şirket, üç ay içinde esas sermaye payının geçişini açıkça ve yazılı olarak reddetmemişse onay da verilmiş olarak kabul ediliyor.

Sonuç olarak; kendilerine limited şirket ortaklık payı intikal eden mirasçıların bu riski bilmelerinde yarar var. Ölen kişinin tüm malvarlığı bize geçti diye düşünürlerken, sonradan şirketteki ortaklık paylarını kaybetme şoku yaşayabilirler. Çünkü Türk Ticaret Kanunu, limited şirket ortaklarına, miras yoluyla gelecek yeni ortağı engelleme hakkı tanıyor.

MİRASÇILARIN VERGİ ÖDEVLERİ

Mirasın bir de vergi boyutu var tabii ki... Ölüm halinde, mirasçıların dört ay içinde “veraset ve intikal vergisi-”(VİV) beyannamesi vermeleri gerekiyor. Beyannamedeki hesaplama sonucu “veraset ve intikal vergisi” ödenir veya yalnızca beyanname vermekle yetinilir, vergi ödemesi çıkmaz.  (Ölüm Türkiye’de meydana gelmemişse ve mirasçıların Türkiye’de bulunmaması durumlarında, beyanname verme süreleri farklılık gösterebileceğinden bu durumlarda süreler ayrıca dikkate alınmalı.)

Hesaplamada; öncelikle istisnalar düşülüyor, istisnalardan sonra kalan tutar üzerinden vergi hesaplanıyor.

Evlatlıklar dâhil, füruğ (altsoy) ve eşten her birine isabet eden miras hisselerinde 2019 için istisna tutarı 250 bin 125 lira. (VİV Kanunu Genel Tebliği, Seri No: 50) Füruğ bulunmaması halinde eşe isabet eden miras hissesinde 2019 yılı için geçerli istisna tutarı ise 500 bin 557 lira.

Vergi oranları yüzde 1’den başlayıp, varlıkların değerinin artmasıyla birlikte yüzde 3, yüzde 5, yüzde 7 ve yüzde 10’a kadar yükseliyor.

Veraset yoluyla intikal eden varlıkların değeri, istisna haddinin altında kalsa dahi beyanname verilmesi gerekiyor. Ölen kişiden mirasçılara veraset yoluyla hiçbir mal intikal etmediği takdirde durumun bir dilekçe ile ilgili vergi dairesine bildirilmesi yeterli görülüyor, ayrıca beyanname verilmesi istenmiyor.