Coinler nasıl vergilendiriliyor?

Şirketler; alım satımını vergi mükellefi olarak yapıyor, resmi kayıtlarında gösteriyor ve kazancı üzerinden vergisini de ödüyor. Coinleri satan, vergi mükellefi de olmayan sade vatandaş olduğunda ise soru işaretleri oluşuyor: Bu coinleri şirketlere satan vatandaşların bizzat bir vergisel bir yükümlülüğü var mı? Şirketler açısından ise; “Coin satın aldığı kişi vergi mükellefi değilse bu coin alımını nasıl belgeleyecek?” Maliye bu konulara açıklık getirdi... Önce coinlerin şirkete hangi belge ile alınacağını açıklayalım: Coinleri satan kişinin mükellefiyet durumu önemli... Eğer satan kişi ticari kazanç sağlama amacıyla ve devamlılık arz etmeyecek şekilde bu satışı yapıyorsa; coin satın alan şirket, kendisi ‘gider pusulası’ düzenleyerek bu işlemi kayıtlarına alabilir. Coin satan alan şirketin; yaptığı ödemelerden (Gelir Vergisi Kanunu’nun 94’üncü maddesi kapsamında) stopaj yapma yükümlülüğü de bulunmuyor.

VATANDAŞ AÇISINDAN

Eğer oyun parası satan kişi ticari bir organizasyon dahilinde devamlı suretle bu coinlerin satışını yapıyorsa, bu kez vatandaş ticari kazanç elde etmiş sayılacağından, şirkete yapılan coin satışı için fatura düzenlenmesi gerekecek. (Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı, 17 Haziran 2022 tarih ve 281844 sayılı özelge) Coin satışını kazanç sağlama amacıyla ve devamlılık arz etmeyecek şekilde yapan kişinin kazancı ‘arızi kazanç’ sayılıyor. Bir takvim yılında elde edilen arızi kazançlar toplamının (2022 yılı için) 58 bin liralık kısmı da gelir vergisinden istisna. Arızi kazanç olarak elde edilen ve istisna sınırını (58 bin lira) aşan kazançların, yıllık beyanname ile ertesi yıl (2023) mart ayında beyan edilmesi, vergisinin ödenmesi gerekiyor.

DİJİTAL PARALARIN MİRASÇILARA GEÇİŞİ

Dijital paraların el değiştirmesi yalnız kazanç elde edenler için değil, bu varlıkları miras yoluyla elde edenler için de soru işareti oluşturuyor... Eğer bu varlıklar yurt içinde resmen faaliyet gösteren, temsilcisi bulunan şirketlerin yönetiminde ise mirasçı için de, bu varlıklar üzerinden vergi (Veraset ve İntikal Vergisi- VİV) alacak olan Maliye için de işlemler kolay olacaktır.
Nitekim Maliye’nin 23 Eylül 2020 tarihli özelgesinde de yurt içinde faaliyet gösteren şirketin ve mirasçının yapacağı vergisel işlemler şu şekilde açıklanıyor.

“Bitcoin varlığının toplam değerinin mirasçılar tarafından VİV beyannamesi ile beyan edilmesi ve tahakkuk edecek verginin ödenmesi halinde ilişik kesme belgesinin verilmesi gerektiği” belirtiliyor.

“Mirasçılarca beyanname verilmemesi durumunda ise daha sonra ödenecek vergiye mahsuben ilgili anonim şirket tarafından (yüzde beş) yüzde 5 oranında tevkifat yapıldıktan sonra kalan miktarın mirasçılara ödenmesi mümkündür” deniliyor. (Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı, E.33826 sayılı özelge)

YURTDIŞI VARLIKLARDA MİRASÇI DA MALİYE DE ZARARDA

Ölen kişiye ait kripto varlıklar; Türkiye’de işyeri ya da temsilcisi bulunmayan aracılar tarafından (kripto borsalar) yönetiliyorsa işte burada zorluklar başlıyor. Mirasçının bu varlıklardan daha önce haberi yoksa, (miras bırakanın ölümünden sonra) bu varlıklardan nasıl haberdar olunacak, haberdar olunsa bile miras bırakanın dijital varlıklarına erişilebilecek mi? Mirasçının erişemediği varlıklar üzerinden Maliye nasıl vergi alacak? Kripto borsalarda varlıkların ilk ediniminde yalnızca kimlik bilgisiyle işlem yapılıyor veya kripto para cüzdanlarına kimlik bilgisi verilmeden de sahip olunabiliniyor. Dolayısıyla miras bırakanın cüzdanının şifresini bilmeyen mirasçısının varlıklara erişimi yine mümkün görünmüyor... Ayrıca mirasçıların mahkemeye başvurarak tereke tespiti talebinde bulunması sonrasında da ülkede işyeri ya da temsilcisi olmayan kripto borsalardaki varlıklar için yine varlıklara erişimde zorluk yaşanacaktır. Gerek mirasçı için gerek Maliye için çokça tereddüt taşıyan dijital varlıklara erişim hususu, hem ulusal düzeyde, hem de uluslararası düzeyde mevzuat değişiklikleri- teknolojik değişimlerin mevzuata uyumlaştırılması ile ancak şeffaf hale gelecek ve varlıklar üzerinden kolay işlem yapılabilir hale gelecektir.