CEO’dan yönetim kuruluna bilgi akışında kritik yanılgı

Anonim şirketlerde; yönetim kurulu, şirketi yönetir. Yaptığı işlemlerden dolayı sorumluluk da yönetime aittir. Özellikle çok ortaklı anonim şirketlerde, farklı grup pay sahipleri, farklı yönetim kurulu üyeleri ile temsil edilirler. Ve tabi ki, her yönetim kurulunun da bir başkanı olur.

BAŞKAN DA İZİN ALMALI

1956 tarihli, (6762 sayılı) eski Türk Ticaret Kanunu (TTK) yarım asırdan fazla yürürlükte kalmıştı. 2012 Temmuz’dan sonra 6102 sayılı yeni TTK’nın yürürlüğe girdi. Yeni TTK’da kurul üyelerinin şirketten bilgi almasına yönelik özel düzenlemeler yer alıyor. Eski yasada bu hakların yer almamasından da kaynaklı olarak şirket uygulamalarında bilgi alma açısından bazı yanılgıların oluştuğunu görüyoruz. Yönetim kurulu başkanının, şirketten-çalışanlarından dilediği bilgiyi veya belgeyi dilediği zaman alabileceği hususundaki yanılgıdan bahsediyorum.

Aslında başkan da üyeler de, ‘toplantı dışında’ şirketten bilgi alırken izin almak zorunda. Dolayısıyla yasaya göre, bilgi alma açısından başkanın, diğer üyelerden bir üstünlüğü bulunmuyor. Evet; üyeler ancak başkanın izniyle ‘toplantı dışında’ bilgi alabilir, doğru. Ancak başkan da, toplantı dışında ancak kurulun izniyle bilgi alabilir. Dolayısıyla şirketin CEO’su, genel müdürü ya da diğer müdür ve çalışanları, “Başkan bizden bilgi istedi, vermek zorundayız, üye bizden bilgi istedi, veremeyiz” derlerse yanılırlar. Diğer yönetim kurulu üyeleri, nasıl başkandan izin aldıktan sonra şirketten bilgi alabilirse, başkan da ancak kuruldan izin alarak aynı şekilde bilgi alabilir.

YASAL DÜZENLEMEYE GİRDİ

2012’ye kadar geçerli olan eski TTK da; üyelerin toplantı dışında bilgi alma hakları yer almıyordu. Yeni TTK ile ‘üyelerin toplantı dışında da bilgi alma hakları düzenlendi. Üyelerin de, başkanın da toplantı dışında bilgi alma hakları izne bağlanarak yasa metninde yer aldı. Yönetim kurulu toplantıları sırasında zaten her üye şirketin tüm iş ve işlemleri hakkında bilgi isteyebilir, soru sorabilir, inceleme yapabilir. Bir üyenin istediği, herhangi bir defter, defter kaydı, sözleşme, yazışma veya belgenin yönetim kuruluna getirtilmesi, kurulca veya üyeler tarafından incelenmesi ve tartışılması ya da herhangi bir konu ile ilgili yöneticiden veya çalışandan bilgi alınması reddedilemez.

Reddedilmişse üye, şirketin merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesine başvurabilir. Mahkeme istemi dosya üzerinden inceleyip karara bağlayabilir, mahkemenin bu kararı kesindir. Yönetim kurulu toplantılarında, yönetim kurulunun bütün üyeleri gibi, şirket yönetimiyle görevlendirilen kişiler ve komiteler de bilgi vermekle yükümlüdür. Bir üyenin bu konudaki istemi de reddedilemez; soruları da cevapsız bırakılamaz. (TTK Md.392) Bu arada, yeni TTK ile tek ortaklı anonim şirket kurulabilmesine ve tek kişiden oluşan yönetim kurulu oluşturulabilmesine imkan tanındığını da ayrıca belirtmekte yarar var.

İNCELEMEYİ NEREDE YAPACAK?

Vergi Usul Kanunu’nda (VUK); öteden beri vergi incelemesi için ‘iş yerinde yapılır’ şeklinde yazıyordu. Artık yasada ‘dairede yapılır’ yazıyor. (VUK Md. 139) İncelemeye giren işletmelerden defter ve belgelerini daireye getirmesi yazılı olarak istenecek. İnceleme dairede yapılırken, iş yerinde tespit yapılması ve çalışmalarda bulunulması yine mümkün.

İncelemeye girenlerin talep etmesi ve iş yerinin müsait olması halinde inceleme iş yerinde de yine yapılabilecek. 7338 sayılı kanunla yapılan bu değişiklik 2022 Temmuz’dan itibaren yürürlüğe girecek. 26 ekimde Resmi Gazete’ de yayımlanan 7338 sayılı kanunla, vergi incelemesiyle ilgili bir değişiklik daha yapıldı.

Değişiklik öncesi uygulamaya göre; incelemeye başlanmadan önce inceleme elemanı tarafından hazırlanan incelemeye başlama tutanağının karşılıklı olarak imzalanması esastı. Değişikliğin yürürlüğe girmesinden sonra artık bu tutanak tutulmaksızın, inceleme konusunu içeren bir yazının mükellefe tebliği ile vergi incelemesine başlandığı kabul edilmiş olacak. Bu değişiklik de 2022 Temmuz’dan itibaren yürürlüğe girecek.