BES katkısı ödemek zorunda mıyım?

Sohbetin ilerleyen dakikalarında, Cüneyt Özdemir sanatçı konuğuna soruyor: “En çok hangi şarkıları istek alıyorsunuz, bize söyler misiniz? “

Cevaben “Zorunda mıyım?” diyor konuk sanatçı...

Gelen cevabın şaşkınlığıyla “Hayır canım zorunda değilsiniz, mümkünse…” diyerek afallıyor Cüneyt Özdemir.

Araba kullanırken; radyodan dinlemiştim bu eşine az rastlanacak diyaloğu...

Dilber Ay, “Zorunda mıyım adlı şarkıyı istiyorlar en çok” demek istemişken, Cüneyt Özdemir ise  “Zorunda mıyım” cevabını “Söylemiyorum işte, zorunda mıyım?” şeklinde algılamıştı...

Ki çok geçmeden Cüneyt Özdemir de durumu fark edip kendisi de kahkahayı patlatmıştı....

Üzerinden 4-5 yıl geçtikten sonra nereden mi hatırladım bu diyaloğu? Birçok işverenden aynı sözü işitiyorum ben de…

Üstelik şarkı sözü olarak da değil, kelimenin tam anlamıyla “zorunda mıyım?”  diyor işverenler. ‘Çalışanımın maaşından Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) katkısı ödemek zorunda mıyım?’ diyorlar...

”2017’den itibaren evet zorundasınız” diye cevaplıyorum ben de... 

Patronlar zorunlu olarak BES katkı payı kesmek zorundalar ama bu zorunluluğunun işverene bir maliyeti yok…

Çalışanlarının net ücret hak edişlerinden kesecekler. BES katkısını; çalışanın net maaşından kesip, emeklilik şirketinin hesabına yatıracaklar. Aracılık yapacaklar yani…

45 yaşın altındaki çalışanların maaşından kesilecek prim 49,41 liradan az olamayacak. Bireysel Emeklilik Sisteminin diğer koşullarına da işveren ve çalışan açısından birlikte göz atalım...


İŞVEREN AÇISINDAN BES
Ödeme Tutarı: Çalışanlardan en düşük 49,41 lira, en yüksek ise 321,16 lira maaşlardan kesilip işveren tarafından emeklilik şirketine ödenecek.  Yüzde üçlük kesinti, çalışanın sigorta primine esas kazancı (SPEK) üzerinden hesaplanacak. Brüt ücretin yüzde üçü de denilebilir. 

Güncel de, asgari ücretli için (1.647 liranın yüzde 3’ü) 49,41 liraya denk geliyor. 5.000 lira brüt ücretli için 150 liraya denk gelen kesinti, en fazla 322,16 lira olabilecek. (SPEK tavanı güncelde 10.705,50 lira olduğundan, ücretleri bu tutarın üzerinde olanlar için en fazla 321,16 lira kesilebilecek.)

Yüzde üç oranını iki katına kadar artırmaya, yüzde bire kadar azaltmaya veya katkı payına maktu limit getirmeye Bakanlar Kurulu yetkili.

Ödeme zamanı: İşverenler; BES kesinti tutarını, ücretinin ödeme gününü takip eden iş günü emeklilik şirketine aktaracak. Süresinde aktarmayan veya hiç prim aktarmayan işveren, çalışanın birikiminde oluşacak parasal kayıptan sorumlu hale geliyor.

Denetim ve yaptırım: İşverenler yükümlülükleri bakımından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından denetlenecek. İşverenin düzenlemelere uymaması halinde, her bir ihlal için 100 lira idari para cezası öngörülüyor. 

İşveren isterse ek katkı yapabilir: İşverenler isterse çalışanların BES sözleşmelerine kendileri bedelini ödeyerek de ek katkı yapabilirler. İşverenler çalışanın brüt maaşının yüzde 15’i ve yıllık olarak asgari ücretin brüt tutarına kadar yaptıkları BES katkı paylarını gider olarak da kaydedebiliyorlar. 


ÇALIŞAN AÇISINDAN BES
Daha yüksek prim ödenmesi: Çalışan, kendi isteğiyle maaşından yüzde 3’ü aşan oranda BES kesintisi yapılmasını da işvereninden isteyebilecek.  

Çalışanın cayma hakkı: İki ay içinde çalışanın BES’ten çıkma hakkı var. Çalışan, emeklilik planına dahil olduğunun kendisine bildirildiği tarihi müteakip iki ay içinde sözleşmeden cayabilir. Cayma halinde; ödenen katkı payları, varsa hesabında bulunan yatırım gelirleri ile birlikte on işgünü içinde çalışana iade edilecek.

İşyeri değişikliğinde yapılacaklar: Emeklilik sözleşmesi bulunan çalışanın işyerinin değişmesi halinde, yeni işyerinde bir emeklilik planı var ise çalışanın birikimi ve sistemde kazandığı emekliliğe esas süresi yeni işyerindeki emeklilik sözleşmesine aktarılacak. Yeni işyerinde emeklilik planının bulunmaması halinde çalışan, talep ederse önceki işyerinde düzenlenmiş sözleşme kapsamında katkı payı ödemeye devam edebilir, talep etmezse bu madde kapsamındaki emeklilik sözleşmesi sonlandırılır. Çalışan bu yöndeki talebini, işyeri değişikliğini izleyen ayın sonuna kadar emeklilik şirketine bildirmesi gerekecek. 

BES işletim masrafı: Emeklilik şirketlerince fon işletim gideri kesintisi dışında başka bir kesinti yapılamayacak.  

1.000 Lira ve yüzde 25 devlet desteği hakkı: Çalışan adına bireysel emeklilik hesabına ödenen katkı paylarına yüzde 25 Devlet katkısı sağlanıyor. Çalışanın cayma hakkını kullanmaması halinde, sisteme girişte bir defaya mahsus olmak üzere, Devlet katkısı hak etme ve ödeme koşuluna tabi olmak kaydıyla, bin Türk lirası tutarında ilave Devlet katkısı da sağlanıyor.

Devlet katkısına hak kazanma oranları: 3-6 yıl sistemde kalanlar yüzde 15, 6-10 yıla kadar kalanlar yüzde 35, 10 yıldan uzun kalanlar yüzde 60, emekli olanlar ise yüzde 100 devlet katkısı alabiliyor. Cayma hakkı kullanıldığında veya üç yıldan önce sistemden çıkıldığında devlet katkısına hak kazanılamıyor. 

Emeklilik hakkı: Bireysel emeklilik sisteminde en az 10 yıl süreyle kalan ve 56 yaşını doldurmuş olanlar emekli olma hakkını elde edebiliyor. Çalışanların tasarruf oranını artırmayı amaçlayan zorunlu BES’e ilişkin yasal düzenleme 25 Ağustos 2016 tarihinde Resmi Gazete’de (6740  Sayılı Kanun) yayımlanmıştı. 2017’den itibaren hayata geçecek olan ‘Zorunlu BES’ için ‘işyerleri arasında bir sınıflandırma yapılıp yapılmayacağı’ (en az kaç çalışanı olan işyerlerinin zorunlu BES kapsamında olduğu) gibi konular da uygulamaya yönelik düzenlemelerin yapılmasıyla netlik kazanacaktır.