Masallar ruha şifa

İzmir’de yaşıyor. Babaannesinden dinlediği masallarla büyüdü. Bursa Uludağ Üniversitesi’nde Türk Dili ve Edebiyatı, Yücel Balku Yazın Atölyesi’nde öykü ve yazın dersleri, Çağdaş Drama Derneği’nde yaratıcı drama eğitimi gördü. Halen Dokuz Eylül Üniveristesi’nde dinler tarihi alanında yüksek lisans yapıyor. Çağdaş masal anlatıcısı Jean Porcherot’u idolü olarak seçti. Çok disiplinli bir hikaye anlatma yöntemi olan EnChant’ın yaratıcısı Judith Liberman’dan, hikaye anlatıcısı ve tiyatro pedagogu Nazlı Çevik’ten eğitimde ve sanatta hikaye-masal anlatıcılığı, İranlı sanatçı Sanaz Taj’dan beden-ses-nefes-oyunculuk eğitimi aldı. Didem Köktaş son 3 yıldır Türkiye’yi şehir şehir, kasaba kasaba, köy köy geziyor, sanat merkezlerinde, üniversitelerde, okullarda, oyun evlerinde, kitapçılarda, kafelerde, hastanelerde, yoga-şifa merkezlerinde yetişkinlere ve çocuklara umutla masallar, hikayeler anlatıyor. Masalların şifa verdiğine inanan Didem Köktaş’la, “Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde; pireler berber, develer tellal iken, ben anamın beşiğini tıngır mıngır sallar iken...” diye başlayıp giden masal dünyasını ve kendi serüvenini konuştuk...

BABAANNEMDEN BANA MİRAS

- Masal anlatma fikri nasıl doğdu?
- Benim masalım babaannemin bana anlattığı masallarla başladı. Çok kadınlı, çok hikâyeli bir evde büyüdüm. Hayatımdaki bütün kadınlar gün içinde yaşadığım her olaydan rüyalarıma kadar kadim bilgilerle, hikâyelerle donattılar beni. Onlar farkında değildi belki ama aramızda güçlü bir bağ oluştu böylece. Yaşamımın en zor ya da en güzel zamanlarında masallara tutundum. Hikâyeler, eşik cini oldu hayatımın. Okudum, dinledim, gezdim, yazdım... Yaşamın keşiflerle dolu bir yol olduğunu hikâyelerden öğrendim. Her şey hikâyelerden ibaretti artık zihnimde, gönlümde, dilimde...
- Masal anlatmayı kimden öğrendiniz?
- Masal anlatmayı babaannemden öğrendim, sonra da çevremdeki her şeyin aslında anlatıyor olduğunu fark ettim. Önce dinlemeyi öğrendim, sonra da anlattım anlattım...
- Ne zamandır masal anlatıyorsunuz?
- Kendimi bildim bileli masal anlatıyorum aslında. Çocukken arkadaşlarımı, hatta benden büyük çocukları, yetişkinleri etrafıma toplar masallar anlatırdım.

İDOLÜM JEAN PORCHEROT

- Bu işin özel bir eğitimi mi var?
- Edebiyat bölümümü okumamda bol bol masal dinlememim, anlatmamın çok etkisi vardı. Sonra Yücel Balku Yazın Atölyesi’nde masallar yazmaya başladım. Drama dersleri aldım. Benim için profesyonel masal anlatıcılığı ise 2011’de gittiğim bir Fransız Masal Gecesi’nde başladı. Masallar Fransızcaydı, ben tek kelime Fransızca bilmiyordum ama her şeyi anlıyordum. O akşam çağdaş masal anlatıcısı Jean Porcherot’u tanıdım. Onu idolüm olarak seçtim. Anlatıcılık yolunda söylediği her şeyi can kulağıyla dinledim.
- Siz bu eğitimi kimlerden aldınız?
- Daha sonra Nazlı Çevik’ten, Judith Liberman’dan ve Sanaz Taj’dan eğitim aldım. Profesyonel anlatıcılığa 2012’de başladım. Şu anda da Dokuz Eylül Üniversitesi’nde yüksek lisans yapıyorum, masallar üzerine tez çalışmamı hazırlıyorum.

DÜNYANIN HER YERİNDEN VAR

- Sadece Anadolu masalları mı anlatıyorsunuz?
- Anadolu masallarını çok seviyorum. Babaannemden dinlediğim masallar Anadolu masallarıydı. Ben dünyanın her yerinden masallar anlatıyorum. Bütün masalların ortak bir şey anlattığına inanıyorum. Pek çok kültürde anlatılan masallar ve masalların sonları aynıdır aslında. O yüzden aslında coğrafyalara göre ayırmıyorum masalları.
- Anlattığınız masalları nerelerden buluyorsunuz?
- Masalların anlatıcısını bulduğuna inanıyorum. Kent kent, köy köy geziyorum. Bazen otobüste yanımda oturan teyze anlatıyor hiç duymadığım bir masalı, bazen bir çocukla oyun oynarken öğreniyorum yeni bir masal. Okuduğum kitaplarda, dinlediğim şarkılarda pek çok masal var aslında. Her şeyin içinde bir hikaye gizli. Bol bol dinliyorum, okuyorum.
- Dağarcığınızda kaç masal var?
- Sayısız masal var dağarcığımda ama daha önemlisi her biri zihnimden çok yüreğimde.

HEM BÜYÜKLERE HEM KÜÇÜKLERE

- Nerelerde masal anlatıyorsunuz?
- Sanat merkezlerinde, üniversitelerde, okullarda, oyun evlerinde, kitapçılarda, kafelerde, hastanelerde, yoga-şifa merkezlerinde anlatıyorum. İzmir’de Gestin Cafe’de, Kırkmerdiven’de, Sade Yoga’da, Balkabağı Kitabevi’nde, Kuşadası Kuakmer’de, İstanbul’da Cihangir Derviş Baba’da, Atölye Kafası’nda, Kadıköy Derviş Baba’da, Mira Yaşam Merkezi’nde, Nar KOGA’da, Ankara’da Kurtuba, Düşkapanı Sanat Merkezi’nde, Manisa’da Cafetto, Sihirli Kapı Akademi’de, İzmit’te Renk Sanat Atölye’de düzenli olarak masal anlatıyorum.
- Masal anlatmanın ve dinlemenin bir ritüeli var mı?
- Yetişkinlere akşamları masal anlatıyorum, mumlar yakıyor, etrafı loş hale getiriyoruz. Üzerinde uçtuğumu düşündüğüm bir halım var. Dinleyenlerin gözlerinin içine bakarak anlatmayı seviyorum, samimi bir ortam hazırlıyoruz. Bana eşlik eden müzisyen arkadaşlarım oluyor. Masallar ve müzikler eşliğinde hayallere dalıyoruz. Masal geceleri için bir tema belirliyorum ve ona uygun masallar anlatıyorum. Masala başlamadan önce mutlaka bir tekerleme söylüyorum. Çocuklara masal anlatırken çember oluyoruz, şarkılar söylüyor, oyunlar oynuyoruz. Her ikisi de benim için ayrı keyif. İnsanların hayal kurmalarına vesile olmak şahane bir duygu.

10-25 TL ARASINDA DEĞİŞİYOR

- Bugüne kadar kaç kentte kaç kişiye masal anlattınız?
- Bugüne kadar 6 şehirde ve bunların pek çok kasaba ve köyünde, mahallesinde masal anlattım. 3 yıldır masal anlatıyorum, şehir şehir geziyorum. Yüzlerce kişiye masal anlattım. Gün geçtikçe yeni şehirlerden ve mekanlardan davetler alıyorum, çok mutlu oluyorum.
- Masallarınız genelde kaç dakika sürüyor?
- Masallar genellikle 1-1.5 saat arası sürüyor.
- Masal dinlemenin bedeli ne kadar?
- Masal gecelerine katılım 10-25 TL arasında değişiyor.

4 EVRENSEL ŞİFA MERHEMİ

- Sizce masal ne?
- Masal hakikatlerin saklı olduğu kadim anlatıdır, geçmişle bugün arasındaki bağdır.
- Sizin için ne anlam ifade ediyor?
- Biz yolculuğumuz sırasında bizim için değerli olan bilgileri unuttuğumuz, mitolojik geçmişimizle bağımızı kopardığımız zaman bir tıkanma yaşarız. Böyle zamanlarda aklıma hep şu bilgi gelir: Birçok şamanik toplumda, Şaman’a, umutsuzluk, ruhsuzluk, moralsizlik veya depresyon şikayetiyle geldiğinizde şu 4 soruyu sorar: Dans etmeyi ne zaman bıraktın? Şarkı söylemeyi ne zaman bıraktın? Sessizliğin tatlı topraklarında huzur aramayı ne zaman bıraktın? Masal dinlemeyi ve masallardan etkilenmeyi ne zaman bıraktın? Biz dans etmeyi, şarkı söylemeyi, sessizlikte huzur aramayı veya hikayelerden büyülenmeyi bıraktığımızda ruhumuzun bir parçasını kaybettiğimiz bir deneyim yaşamışız demektir. Dans etme, şarkı söyleme, sessizlik ve hikaye anlatma 4 evrensel şifa merhemidir.
- Masalla vermek istediğiniz mesaj ne?
- Masallar gerçekleri bize sembollerle duyururlar. Hepimizin hayatına yön veren bu gerçekler evrensel öğretilerin bize aktarımıyla gerçekleşir. Biz bu öğretileri kuşaktan kuşağa aktarılan, içinde arketipler barındıran masallar sayesinde anımsarız. Kadim gerçekleri anımsayıp tahayyülde ulaştığımız mutlu son bizi umutlandırır, şifalandırır.

BENİM İÇİN UMUT YAYMAK DEMEK

- Masalların şifa verici gücü olduğuna katılıyor musunuz?
- Benim kendi şifa yolculuğum masallarla başladı. Dünyanın her yerinde benzer ama farklı hikâyeler var, önce bunları keşfe çıktım. Heyecanım öğrendikçe, dinledikçe, anlattıkça giderek artmaya başladı; masalların yaşattığı duyguların iyileştirici ve birleştirici gücünü fark eder oldum. Masal anlatmak, dünyaya umudu yaymak demek benim için. Bir yetişkin bir çocuğa masal anlatırken onu uçsuz bucaksız bir hayal dünyasının içinde gezdirerek ona sadece soyut düşünme becerisini kazandırmakla kalmıyor, onunla samimi ve içten bir iletişim kuruyor, ona anadilinin bütün zenginliklerini öğretiyor, dili kullanma becerisini veriyor. Çeşitli karakterleri, zıtlıkları ayırt edebilmesini, yaşadığı iç dünyayı duygularla renklendirmesini sağlıyor. Belki de en önemlisi bir çocuk masal dinleyince umut edebilme gücünü kazanıyor. İşte bu yüzden nerede bir çocuk görsem ona masal anlatıyorum. Çünkü bu karanlık dünyadan bizi oyunlar, hayaller, masallar kurtaracak; buna inanıyorum. Küçük sandığımız yürekler birleşince, biz onların masallarını dinledikçe; gözlerinin içine bakıp yaşamın bütün anlamını görünce kurtları, devleri, kötü kalpli kralları yeneceğimiz gücüyle anlatmaya başlayalım birbirimize. Haydi başlayalım bugün, hemen.. Toplanalım çemberde, hayal ettiğimiz dünya dökülsün sözcüklere. Çarpsın çocuk kalplerimiz, bir kuş gibi çırpsın kanatlarını. Bir şiir düşüversin içimize. Güneş kamaştırsın gözlerimizi, aydınlıklara uyanalım diye.