Başkanlık sistemine destek artıyor mu?

Metropoll’ün her ay düzenli olarak yaptığı araştırmalarda başkanlık sistemiyle ilgili uyarıcı bir veri ortaya çıktı. Siyasetin sağ ya da sol olarak değil ittifaklara göre belirlendiği, başkanlık sistemi ve parlamenter sistem tartışmasının siyasetin ana eksenini oluşturduğu bir ortamda Metropoll’ün tespitleri önemliydi

BAŞKANLIK SİSTEMİ Mİ PARLAMENTER SİSTEM Mİ?

Metropoll’ün temmuz ayı araştırmasında “Parlamenter sisteme dönülmelidir” diyenlerin oranı yüzde 51.3 çıkıyor. “Başkanlık sisteminde kalınmalıdır” diyenler ise yüzde 48.7’ye ulaşıyor. “Bu sonuçlarda şaşırtıcı olan ne” diyebilirsiniz. İlginç olan şu: Başkanlık sistemi yükseliyor, parlamenter sistem geriliyor. 2019 yılı nisan ayında yapılan araştırmada “Parlamenter sisteme dönülmeli” diyenlerin oranı yüzde 56.6 çıkıyor. “Başkanlık sisteminde kalınmalıdır” diyenler ise yüzde 40.9’da kalıyor. Peki 2020 yılı Temmuz ayına geldiğimizde durum ne? “Parlamenter sisteme dönülsün diyenler” yüzde 51.3’e inerken, “Başkanlık sisteminde kalınsın” diyenler yüzde 48.7’e yükselmiş.

ÖZER SENCAR’IN YORUMU

Özer Sencar, bu değişikliği “Hem parlamenter sisteme dönülsün diyenlerde azalma var hem de başkanlık sisteminde kalınsın diyenlerde bir artış var” diye yorumluyor.

PARLAMENTER SİSTEME DESTEK EN YÜKSEK NE ZAMAN?

Parlamenter sisteme dönülmesi yönündeki taleplerin 2019 yılı Nisan ayından itibaren yüksek seyrettiği dikkat çekiyor. Çünkü Türkiye yerel seçim sürecinde. Parlamenter sisteme desteğin en yüksek olduğu ay ise yüzde 58.6’yla haziran. Neden?  Çünkü tekrarlanan İstanbul seçimleri var. 2019 yılı Nisan ayında parlamenter sistem diyenlerin oranı yüzde 56.6. Bu tablo haziranda yüzde 58.6. Temmuz ayında yüzde 56.4, ağustosta ise 53.8’e geriliyor. Ama öyle ciddi bir düşüş değil.

BAŞKANLIK SİSTEMİ NE DURUMDA

2019 için başkanlık sistemine olan desteğin en alt seviyede olduğu yıl diyebiliriz. Çünkü 2019 yılı Nisan ayında “Başkanlık sisteminde kalınsın” diyenlerin oranı 40.9 çıkıyor. Haziran ayında parlamenter sisteme olan destekteki yükseliş, başkanlık sisteminde yüzde 39.4’le gerileme olarak kendini gösteriyor. Yine burada yerel seçim ve ardından tekrarlanan İstanbul seçimlerinin güçlü etkisini görüyoruz. Temmuz ayında yüzde 40.5’e, ağustosta ise 41.4’e çıkıyor ama 2019’da başkanlık sistemi yüzde 40’lara demir atıyor.

2020’DE ROLLER DEĞİŞMEYE BAŞLIYOR

2020 yılı başkanlık sistemi açısından tırmanışa geçiş yılı oluyor. Ocak ayında “Parlamenter sisteme dönülsün” diyenlerin oranı yüzde 52.5 çıkarken, “Başkanlık sisteminde kalınsın” diyenlerin oranı 42.6’ya ulaşıyor. Ama 2019’a göre öyle aman aman bir artış değil. Temmuz ayına geldiğimizde ise tabloda ciddi bir değişiklik göze çarpıyor.

İNİŞLER, ÇIKIŞLAR

“Parlamenter sisteme dönülmeli” diyenlerin oranı yüzde 51.3’e inerken, “Başkanlık sisteminde kalınmalı” diyenlerin oranı yüzde 48.7’ye yükseliyor. Burada parlamenter sistemin 2019 Haziran ayında ulaştığı en yüksek oran olan yüzde 58.6’dan 51.3’e gerilediğini görmek gerekiyor. 7.3 puanlık bir düşüş. Ciddi bir oran.

Başkanlık sistemi ise 2019 yılı Haziran ayında yüzde 39.4’le dip yapmıştı. 2020 yılı Temmuz ayında ise 48.7’lik bir oranla ciddi bir sıçrama yapmış görünüyor.

ÖZER SENCAR’IN YORUMU

Metropoll Araştırma sahibi Sencar bu tabloyu “İnsanlar mevcut sisteme alışıyorlar” diye yorumluyor. Peki bu değişiklikler konjonktürel mi? Özer Sencar, “Konjonktürel olsa birdenbire yükselir ya da düşer. Ama burada zaman içinde bir yükseliş ve düşüş görülüyor” diyor.

AK PARTİ VE MHP’DE DURUM

2019 yılı Nisan ayında AK Parti içinde başkanlık sistemine destek yüzde 76 iken, parlamenter sistem isteyenlerin oranı da yüzde 22.5 çıkıyor. MHP’de ise başkanlık sistemini isteyenler 41.2’de kalırken, parlamenter sistem diyenlerin oranı yüzde 57.8 çıkıyor. 2020 yılı Temmuz ayına geldiğimizde ise AK Parti’de parlamenter sistem diyenler yüzde 12’ye gerilirken, başkanlık sisteminde kalınmasını isteyenler yüzde 88’e yükseliyor. MHP’de de ciddi bir değişiklik gözleniyor. Başkanlık sistemi diyenler yüzde 73.4’e çıkarken, parlamenter sistemi isteyenler 26.6’ya geriliyor. ‘Cumhur ittifakı’ başkanlık sistemini içselleştiriyor denilebilir.

CHP VE HDP SEÇMENİNDE DE DEĞİŞİKLİKLER VAR

İlginç olanı Başkanlık sistemine karşı olan CHP, İYİ Parti ve HDP seçmeninde de değişiklikler olması. 2019 yılında CHP seçmenin yüzde 7.5’u “Başkanlık sistemi kalmalı” derken bu oran 2020 Temmuz ayında 9.2’e yükselmiş. Parlamenter sistem isteyenlerin oranı ise yüzde 93’ten 90.8’e gerilemiş.

İYİ Parti’de başkanlık sistemine destek 10.7’den, 20’e yükselmiş. Parlamenter sisteme destek ise 87’den 80’e gerilemiş. HDP seçmenin tercihlerinde ciddi bir değişiklik söz konusu değil.

Başkanlık sistemine destek neden artıyor, parlamenter sistem isteyenlerin oranı neden geriliyor? Özer Sencar’a sordum. “Araştırmamızda bu soruyu sormadık. Elimde veri olmadan konuşamam” dedi. Sorduklarında çıkacak sonucu paylaşacağım.

GÜÇLÜ YÖNETİM

Son bir söz de benden olsun. Başkanlık sistemindeki yükselişin sadece sisteme alışmaktan kaynaklandığını düşünmüyorum. Koronavirüsle mücadele süreci ve Libya olayı da gösterdi ki Ortadoğu’nun tehlikeli sularında güçlü bir yönetim ve güçlü bir lidere ihtiyaç var. Erdoğan’ın başarısı aynı zamanda başkanlık sisteminin de başarısını getiriyor.