İstanbul Üniversitesi uzay temalı çok disiplinli bir sempozyum düzenliyor

Türkiye Uzay Ajansı'nın "Milli Uzay Programını" yayınlamasıyla birlikte Türkiye'nin uzaya bakışında değişiklikler oldu. Aslında konunun akademik ve sanayi tarafında uzay araştırmaları yeni başlamıyor. Ancak belki de ilk defa kısa, orta ve uzun vadeli hedefleri içeren bir plan yürürlüğe konuluyor. 

Anadolu'da astronomi araştırmaları, Türk-İslam bilginlerinin yaptıkları çalışmalara ortaçağa kadar eskiye gitse de, modern gözlemsel aletlerle gökcisimlerinin incelenmesi 1911'de Kandilli Rasathanesinin İcadiye Tepesi'nde kurulmasıyla başladı. 

Cumhuriyet döneminin ilk astronomi bölümü ve gözlemevi, Atatürk'ün başlattığı 1933 "Üniversite Reformu" ile birlikte İstanbul Üniversitesi bünyesinde kuruldu. Daha sonra sırasıyla; 1963'te Ankara, 1965'te Ege, 1999'da Erciyes ve 2013'te Atatürk Üniversitelerinde Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümleri açılmıştır. 

1981'de ODTÜ'de Havacılık ve Uzay Mühendisliği Bölümü açılmış, 1983'te İTÜ'de açılan Uzay Bilimleri ve Teknolojisi Bölümü daha sonra 1997 yılında Uzay Mühendisliği adını almıştır. 2012 yılında Akdeniz ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitelerinde Uzay Bilimleri ve Teknolojileri bölümleri açılmıştır. Günümüzde birçok üniversitede havacılık ve uzay mühendisliği veya ilgili bölümler bulunmaktadır. 

Tüm bu akademik birimler Türkiye'nin astronomi ve uzay bilimleri alanlarındaki eğitim ve araştırma faaliyetlerini yürütmektedir. Ancak bu insan kaynağından yararlanılacak gelişmiş altyapılara ve araştırma merkezlerinin sayısının artmasına ihtiyaç vardır. 

İşte bu anlayışla, Türkiye'deki uzay çalışmalarının fitili 2001 yılında TÜBİTAK-Uzay Enstitüsünün kurulmasıyla ateşlendi. Bilgi transferi yöntemiyle, Türkiye ilk uydusu olan Bilsat'ın geliştirilmesine doğrudan katkıda bulundu. 

Bugüne geldiğimizde RASAT, Göktürk, Göktürk-2 uyduları tamamlanmış; İMECE ve Göktürk-3 ise geliştirilme aşamasındadır. 

Türkiye'nin sahip olduğu haberleşme uyduları, Türksat'lar, yurtdışına sipariş verilerek üretilmiş ve yine uluslararası şirketler tarafından yörüngeye yerleştirilerek faaliyete geçen anahtar teslim projelerdir. 

Uzay teknolojilerinin günlük hayatın her alanında yer alması, stratejik ve askeri amaçlar, uzaktan algılama ve yer gözlem ihtiyaçları Türkiye'nin kapsamlı bir uzay programı ve bu programı yürütecek bir kuruma gereksinimi doğurdu. 

Aralık 2018'te Türkiye Uzay Ajansı (TUA) bu ihtiyaçları karşılamak, ülkemizdeki uzay araştırmalarını koordine etmek ve yön vermek amacıyla kuruldu. 

Milli Uzay Programının açıklanmasıyla birlikte birçok konu gündem oldu, çokça tartışıldı ve merak uyandırdı. Bu amaçlar içinde; ilk Türk astronotu ve Ay'a bir araç gönderilmesi gibi oldukça ilgi çeken konular var. Elbette, Milli Uzay Programı bunlardan çok daha fazlasını içeriyor. Bu programın dikkat çekici maddeleri 9 Şubat 2021'de yapılan bir tanıtım toplantısıyla kamuoyuyla paylaşıldı. 

TUA, Türkiye'de bir uzay ekosistemini, yani bir uzay sanayisini, teknoloji ve araştırma-geliştirme şirketlerinin çoğalmasını ve koordineli olarak çalışmalarını sağlamayı amaçlıyor. 

İşte tüm bu konular alt alta sıralandığında, uzayın yalnızca "bilim" boyutu olmadığı, ayrıca "ekonomi" ve "hukuk" boyutlarının da olduğu görülüyor. 

İstanbul Üniversitesi bu konularda bilgi birikimlerini paylaşmak, fikir alışverişinde bulunmak ve literatüre katkıda bulunmak amacıyla bir sempozyum düzenliyor. "1. Uzay Ekonomisi, Uzay Hukuku ve Uzay Bilimleri Sempozyumu" İstanbul Üniversitesi İktisat ve Hukuk Fakülteleri ile İstanbul Üniversitesi Gözlemevi tarafından düzenleniyor. 

Sempozyum 29-30 Mayıs 2021 Cumartesi ve Pazar günlerinde gerçekleşecek ve İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesinin YouTube kanalından canlı olarak yayınlanacaktır. Sempozyumda sunulan bildiriler, daha sonra bir kitap haline getirilecek ve İstanbul Üniversitesi Yayınevi tarafından yayınlanacak. 

Türkiye'nin uzay ve astronomi alanlarındaki önemli isimleri sempozyuma katkıda bulunacaklar. Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Mehmet Fatih Kacır, Savunma Sanayi Başkanı Prof. Dr. İsmail Demir, TUSAŞ Genel Müdürü Prof. Dr. Temel Kotil ve Türkiye Uzay Ajansı Başkanı Serdar Hüseyin Yıldırım sempozyumda yer alacaklar. 

Sempozyumda ele alınacak konular; uzay araştırmalarının tarihinden, Türkiye'deki uzay endüstrisinin durumuna, uzay ihalelerinden, uluslararası hukukta uzayın ele alınışına, Türksat uydularının ülkemize katkısından yeni dönem uzay çalışmalarının yöntemlerine, Güneş'teki olayların uydular üzerine etkilerinden, asteroid madenciliğine ve Türkiye'nin en önemli temel bilim projesi olan Doğu Anadolu Gözlemevi'nin uzay bilimleri ekosistemine katkılarına kadar geniş bir yelpazeye yayılıyor. 

Sempozyum programına ve canlı yayın bağlantılarına istanbul.edu.tr adresinden ulaşılabilir. 

Türkiye'de uzayın çok yönlü olarak ele alınacağı ilk akademik toplantı niteliğinde olan sempozyumun ileriki yıllarda tekrarlanması ve bu konuların Türkiye'de daha sık konuşulmasına vesile olması bekleniyor.