Metaverse algısı ve öne çıkan sektörel metaverse uygulamaları

Metaverse’ün ne olduğunun, ne olması gerektiğinin ve ne olabileceğinin bireyler, kurumlar ve hatta hükümetler tarafından tanımlanmakta olduğu kritik bir süreçteyiz. En temel tanımıyla metaverse, teknolojiyle zenginleşen hayatımızın dijital bir uzantısı. Şu anda, bir dizi farklı sanal platform ve deneyim olarak var olsa da, gelecekte metaverse dijital ve fiziksel yaşamlarımızın tamamen birleştiği, birbirine bağlı ve sınırsız bir dünyaya doğru genişleyecek… 

Önde gelen araştırma şirketlerinden Wunderman Thompson Intelligence, metaverse odağında “Yeni gerçeklikler- Metaverse ve ötesi” başlıklı bir rapor yayınladı ve bu raporda güncel bir araştırmanın sonuçları ile metaverse odağındaki son sektörel gelişmeleri ve metaverse’ün toplumdaki algısını paylaştı. Bu yazımda, bu raporda öne çıkanları paylaşmak istedim. 

Metaverse’ün ne olduğunu bilenler, bu yeni trendi umut verici buluyor…

Wunderman Thompson araştırmasına göre metaverse’ü duyduğunu belirten insanlar %74 oranındayken; bu grubun sadece %15’i onu başka birine anlatabilecek kadar bilgi sahibi olduğunu itiraf ediyor. Yani hala tam olarak tanımda bir netlik bulunmuyor… Metaverse’ü bildiğini söyleyen insanların en önemli endişeleri arasında gizlilik, veri koruması, çocukların güvenliği ve zorbalık yer alıyor.

Öte yandan, metaverse’ü bilenler, bu yeni trendi umut verici buluyor ve %74'ü metaverse’ün gelecekte önemli bir yeri olacağına inanırken, %72’si metaverse’ün bir sonraki büyük teknoloji (next big thing) olduğuna, %68’i internetin geleceği olduğuna ve %66’sı yaşamı değiştireceğine inanıyor. Ayrıca, tüketicilerin %61'i, markaların metaverse’ün çevresel etkilerine yönelik farkındalık geliştirmeleri gerektiği konusunda hemfikir. 

Metaverse günlük hayatın bir parçası olacak…

Diğer yandan, metaverse’ün ne olduğunu bilenlerin %76’sı avatarlarının, yaratıcılıklarını ve bireyselliklerini ifade etmelerini istiyor. Katılımcılar %82’si metaverse’ün sosyalleşmek, %70’i alışveriş yapmak, %51’i çalışmak için bir yer olacağını ve %50’si de günlük yaşamlarının bir parçası olacağına inandıklarını belirtiyor. Araştırmada dijital tüketimin potansiyeli de ortaya çıkıyor, çünkü katılımcıların %60’ı markaların fiziksel ürünlerin yanı sıra dijital ürünler de üretmesi ve satması gerektiğini söylüyor. 

Peki metaverse’ün sektörlere olan etkisi ne seviyede… 

Katılımcıların %86'sı perakende sektörünün metaverse'den etkileneceğine inanıyor

Perakende sektöründeki büyük markalar, tüketicileri ile etkileşim kurmanın yeni yolu olarak metaverse’ü benimsemiş durumdalar. Perakende mağazaları, metavserse’de yalnızca sanal giysi ya da ürün satmakla kalmıyor; markalı sanal dünyalar oluşturarak; müşterilerin bağlanabileceği, etkileşimde bulunabileceği tamamen dijital alışveriş deneyimlerini oyunlaştırma öğeleri ile tasarlıyorlar. Bir avatarı giydirmenin veya bir oyunun bir bölümüne sponsor olmanın çok ötesine ulaşan bu deneyimler, markaların dijital ve fiziksel alanlar arasında kesintisiz bir şekilde etkileşim kurmalarını da sağlıyor (Perakendenin metaverse’ünü analiz ettiğim yazıma erişim için tıklayın). 

Küresel tüketicilerin %82'si finans sektörünün metaverse'den etkileneceğini düşünüyor

Önde gelen finansal ve politik oyuncular, dijital ekonomileri benimsemek için adımlar atıyor. New York Borsası, sanal bir ticaret pazarı için gerçekleştirdiği ticari marka başvurusu ile NFT ve kripto para ticaretine hazırlandığını belli etti.

New York Belediye Başkanı Eric Adams, ilk üç maaşını Bitcoin ile alacağını duyurmuştu. Adams, New York'un kripto para endüstrisinin merkezi olacağı hedefini paylaşırken, New York'ta şehre ait bir kripto para ortaya çıkarmak istediğini de söyledi. Adams’ın bitcoin hamlesinden daha önce Miami Belediye Başkanı ve Bitcoin'in ABD'deki en önemli savunucularından biri olan Francis Suarez, bitcoin ile maaş alan ilk politikacı olmuştu. Suarez, MiamiCoin olarak adlandırdığı kripto para biriminin dijital kârından her Miamili’ye pay dağıtılabilmeyi umuyor, böylelikle bir gün şehir sakinlerinin belediyeye vergi ödemesine gerek kalmaması hedefleniyor. 

Sadece yerel yönetimler değil, pek çok ülke de ulusal çapta dijital para birimlerini denemeye başladı. Mart 2022'de ABD Başkanı Biden, dijital dolara yönelik bir yürütme emri imzaladı. Aynı ay, İngiltere Merkez Bankası, MIT Media Lab'ın Dijital Para Girişimi ile bir yıl sürecek bir araştırma projesi duyurdu. Hindistan, 2022-2023'te dijital rupi başlatmayı planladığını duyurdu. Çin şu anda dijital bir yuan üzerinde pilot kullanım başlatmış durumda ve bu para birimini genel kullanıma açmayı planlıyor. Reuters'in bildirdiğine göre, yaklaşık 140 milyon kişi dijital yuan için "cüzdan" açtı ve yeni para birimini toplam 62 milyar yuan (9,7 milyar $) tutarındaki işlemler için kullandı. Ülkemizde de 2022 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda blokzincir tabanlı dijital Türk lirasının 2022 yılında uygulamaya konulacağı ifade edilmişti. 

Küresel olarak önde gelen fintek start-up’larından olan Stripe da kripto para borsaları, dijital cüzdanlar ve NFT pazar yerleri dahil olmak üzere kripto işletmelerini ve ödemelerini desteklemek için yeni bir ürün paketini tanıttı. Lüks moda markası Off-White ise, Paris, Londra ve Milano flagship mağazalarında kripto para birimini kabul etmeye başladı. Marka, istikrarlı fiyatlandırma sağlamak ve kripto para birimi dalgalanmalarını ortadan kaldırmak için işlem sırasında en iyi para biriminden kuru hesaplayan ve birden fazla kripto cüzdanıyla uyumlu özel bir POS terminali kullanıyor. 

İnsanların %81'i sağlık sektörünün metaverse’den etkileneceğini düşünüyor…

Katılımcıların %55'i teknoloji (uygulamalar, sağlık izleme cihazları ve giyilebilir teknolojiler, vb) sayesinde fiziksel olarak daha sağlıklı olduklarını söylerken; %56'sı teknoloji sayesinde zihinsel olarak daha sağlıklı olduklarını belirtiyor. Sadece %28'si teknolojinin fiziksel ve zihinsel sağlıkları üzerinde olumsuz bir etkisi olduğunu belirtiyor. 

Son yıllarda bazı oyunların doktorlar tarafından reçete edilmesi, fiziksel ve dijital sağlık arasındaki artan etkileşimi de işaret ediyor. 2020'de Amerika Birleşik Devletleri'nde, Gıda ve İlaç İdaresi, çocuklarda hiperaktiviteyi tedavi ettiği klinik olarak kanıtlanmış ilk reçeteli video oyununu onayladı. Teknolojinin sağlıktaki rolüne ilişkin değişen tüketici görüşleri ve gelişen teknolojik yetenekler, yeni bir metasağlık alanının kapısını açıyor. Sağlık ve zindelik alışkanlıklarının sanal ortamlara oyunlaştırma ile aktarımından, sağlık tedavilerinin dijitalleştirilmesine kadar metaverse, sağlık ve zindelik markaları için zengin fırsatlar sunmaya hazırlanıyor. 

Pfizer, avatarları COVID-19'a karşı aşılıyor

Pfizer Brezilya’da Kasım 2021’de bir kampanya başlattı. Bu kampanya kapsamında, Brezilyalı gençleri aşı olmaya teşvik etmek amacıyla bir oyun içi görev oluşturdu. Görevi tamamlayanların avatarları, kollarında aşı olduklarını belirten mavi bir rozete sahip oldu. Ayrıca, fiziksel dünyada en az bir COVID-19 aşısı olduklarını beyan etmek için #InGameVaccine hashtag'i ile öz çekimleri veya fotoğraflarının yanı sıra avatarlarının ekran görüntülerini paylaşmaları da teşvik edildi. 

Kâr amacı gütmeyen İngiliz şirket DeHealth ise, Aralık 2021'de "Dünya’nın ilk sağlık metaverse’ünü” piyasaya süreceğini duyurdu. Merkeziyetsiz sağlık metaverse’ü hem doktorlar hem de hastalar için 3D formatta tasarlanmış; birbirleriyle görüşebilecekleri, etkileşimde bulunabilecekleri bir ortam olmasının yanında; hastalara anonimleştirilmiş tıbbi verilerini satarak sanal varlıklar kazanmalarını da amaçlıyor. 

İnsanların %74’ü yiyecek ve içecek endüstrisinin metaverse’den etkileneceğine inanıyor…

Coca-Cola, metaverse'de gerçekleşen ilk düğünlerden birine sponsor oldu. Hindistan'ın Yug metaverse platformunda hayata geçirilen sanal etkinlikte Coca-Cola markalı bir dans pisti ve kola kutularıyla dolu bir bar yer aldı ve konuklar fiziksel dünyada kullanmak üzere hediye kartları ve Coca-Cola indirimleri ile düğünden ayrıldılar. Marka ayrıca en yeni ürünlerini Roblox'ta piyasaya sürdü. Coke Zero Sugar Byte, fiziksel raflarda yer almadan bir ay önce Fortnite’da yerini aldı. 

Metaverse, yeni endüstriler ve şu anda var olmayan işler de doğuracak…

Bloomberg analizine göre, kurumsal şirketler, bu hızlı büyüyen alana yatırım yapmaya hevesli. İş dünyası işe alımlardan, özel ekipler oluşturmaya ve en iyi mimarlara sanal merkezlerini tasarlatmaya kadar metaverse’de hiçbir masraftan kaçınmıyor. Meta, 2021'de Reality Labs metaverse bölümü için 10 milyar dolardan fazla harcadı ve Disney, Nike ve WPP gibi şirketler metaverse vizyonunu oluşturmak için yeni yetenekler istihdam etmeye başladılar. 

İnsanların %85'i metaverse’ün istihdamı etkileyeceğini düşünüyor, %51'i ise çalışmak için bir yer olacağına inanıyor. Microsoft Sosyal mevcudiyet ve ekip çalışmasını bu yıl piyasaya süreceği Teams iletişim platformunun karma gerçeklik (MR) özellikleri ile bir üst seviyeye çıkarmayı hedefliyor. Çalışanlar, toplantılara özelleştirilmiş avatarları ile katılabilecek ve paylaşılan holografik deneyimler aracılığıyla projeler üzerinde iş birliği yapılabilecek. Şirketlerin ve markaların metaverse ve Web 3.0 alanında yetenekli personele sahip olması daha da önem kazanacak. Şirketler, metaverse stratejilerine yön verecek liderler istihdam edip, dedike ekipler oluşturarak metaverse odaklı yeniden yapılanma süreçlerine başlamalılar. 

İzleyiciler, favori spor etkinliklerine aktif olarak katılabilecekler…

Metaverse’e aşina olan tüketicilerin %90’ı metaverse’ün eğlence sektöründe; %82’si de spor sektöründe değişime neden olacağını düşünüyor. Premier Lig şampiyonu Manchester City Futbol Kulübü, metaverse'deki ilk futbol stadyumunu inşa etme planlarını açıkladı. Kulüp, Sony ile iş birliği içinde, taraftarların dünyanın neresinde olurlarsa olsunlar maçları stadyumdaymışçasına izlemelerini sağlayan Etihad Stadyumu'nun dijital bir kopyasını oluşturmayı planlıyor. Bu hazırlık devam ederken, bu hafta İtalya ligi Seri A’da gerçekleşen Milan-Fiorentina karşılaşması metaverse'te yayınlanan ilk futbol karşılaşması oldu. Avatarları ile maçı izleyen taraftarlar, hem karşılaşmayı izlerken birbirleriyle iletişim kurdu; hem de gol sevincini paylaştılar. 

64. Grammy Ödülleri de Roblox ile gerçekleştirdiği bir iş birliği ile Grammy tarihinde ilk kez aynı zamanda metaverse'de gerçekleşti. Etkinlik kapsamıda interaktif oyun platformları, sanatçıların canlı performansları, oyunlar, dijital ürünler ve hatta fotoğraflar için kırmızı halı alanı ve sanal buluşmalar gerçekleşti. 

Dünya’nın önde gelen dijital müzik platformu Spotify’da Roblox’da inşa ettiği "Spotify Island" ile metaverse’e giriş yapmış oldu. Oyuncular, Spotify Island’da çeşitli oyunlar oynama, nesneleri yakalama ve yakaladıkları bu nesnelerle kilitli öğeleri açma, sanal alanlarda müzik dinleme, hatta sevdikleri sanatçıların özel eserlerine erişme imkânı yakalayacaklar. En heyecan verici özelliklerden biri de kullanıcıların kendilerine sunulan ekipmanlar ile kendi müziklerini yapıp, bunu satabilecek olmaları. 

Tüketicilerin %85’i, metaverse'ün moda endüstrisini etkileyeceğine inandıklarını söylüyor…

Moda endüstrisi de metaverse’te yerini alırken; stil aracılığıyla kendini ifade etmenin fiziksel dünyada olduğu kadar dijital alemde de önemli olduğunu kanıtlıyor. Decentraland, Dolce & Gabbana, Dundas, Tommy Hilfiger, Philipp Plein, Fred Segal ve Karl Lagerfeld gibi 60'tan fazla moda markasının katılımıyla Mart 2022'de ilk Metaverse Moda Haftası'na ev sahipliği yaptı. Etkinlik bünyesinde, marka sponsorluğundaki podyumlar, sanal alışveriş bölgesi, canlı paneller, konserler ve interaktif etkinlikler yer aldı. 

Yükselen NFT ekonomisi

Markalar, yeni dijital sadakat ve etkileşim döneminde birinci sınıf erişimin, özel üyeliklerin ve sınırlı sayıda üretilen ürünlerin kilidini açmak için NFT'lerden yararlanıyor. Örneğin, Samsung, bu yıl piyasaya süreceği TV’lerinden NFT'lerin incelenip satın alınabileceği bir platformu duyurdu. Bu kapsamda, içerik oluşturucuların içeriklerini paylaşabilecekleri, potansiyel alıcıların NFT'lere göz atıp ön izleme yapabilecekleri ve herkesin NFT’lere yönelik bilgi edinmek için girebileceği bir NFT TV platformu ortaya çıkarılacak. 

Öte yandan lüks müzayede evi Sotheby’s, Liverpool Futbol Kulübü ile NFT topluluğu oluşturmak için iş birliği gerçekleştirdi. Taraftarlar çevrimiçi forumlara, sanal mekanlara, benzersiz deneyimlere, yarışmalara ve perakende indirimlerine erişim kazanmak için NFT koleksiyonlarını satın alabilecekler. 

Metaverse, toplumda bağlantı, etkileşim ve iletişim kurmanın ne anlama geldiğini yeniden tanımlıyor… 

Ankete katılanların %53’ü metaverse'ün insanları bir araya getirebileceğine ve %52'si fiziksel veya çevrimdışı dünyadan daha kapsayıcı olma potansiyeline sahip olduğuna inanıyor. 

Emmanuel Macron, yeniden Cumhurbaşkanlığı’na aday olduğu seçimlerde, yürüttüğü kampanya ile Fransa’da metaverse’ü siyasete getirmiş oldu. Macron, potansiyel seçmenler ve halk ile; Fransız gazetecilerin deyişi ile “Macronverse”de buluştu. Macronverse, çeşmelerin, kafelerin, postanelerin, karakolların, sinemaların bulunduğu ve Macron'un geçmişteki başarılarını ve gelecek ideallerini vurgulayan kampanya afişlerinin yer aldığı sanal bir kasaba olarak inşa edildi. Macron'un kampanyası, Avrupa'nın dijital endüstrisini ABD'den daha bağımsız hale getirme taahhüdünü de içeriyordu.

 Metaverse’e yönelik bu kadar ilginin ve uygulamanın ortasında, geçici hevesler ile anlamlı ve kalıcı uygulamaları ayrıştırmak önemli hale geliyor. Metaverse, yalnızca yeni ve başka bir dijital platform değil. Topluluğu ve bağlantıyı teşvik etmek, marka bağlılığını derinleştirmek için bir alan sunuyor. Metaverse, yeni iş modelleri ve gelir fırsatları da sunuyor, ancak bunun için firmaların yeni bir bakış açısı geliştirerek düşünmesi gerekiyor. Son olarak şunu belirtebiliriz, metaverse hala çok erken aşamalarında, gerçek zamanlı olarak şekillenmesini izliyoruz. Ancak, her firmanın, metaverse’ün ne olacağını söyleme ve bu doğrultuda metaverse’ü şekillendime fırsatı varken, bundan yararlananlar geleceği şekillendiren firmalar olacak…