Kaosun kuralları

İngiliz Havayolları British Airways (BA), son yılların en büyük krizini geçen hafta sonu yaşadı. 27 Mayıs Cumartesi günü BA ile uçmak isteyenler sabahın erken saatlerinde havayolunun internet sitesine girip check-in yapmak istediklerinde sistemin devre dışı kaldığını gördü.

İlerleyen saatlerde BA’in tüm sistemi çöktü. Uçuş bilgilerine ulaşılamıyordu. Domino taşı gibi BA’in tüm dünya operasyonu etkilendi. Havayolu hemen o gün Londra’da Heathhrow ve Gatwick’ten yapacağı tüm seferlerini iptal etti. Krizin etkileri ilerleyen günlerde de görüldü. Toplam 580 seferin iptali, 75 bin yolcunun mağdur olduğu krizin faturası ise 120 milyon dolara çıktı.

Her an başınıza gelebilir

Kar yağışı, sis gibi meteorolojik nedenler bir havalimanının tamamen kapanmasına, seferlerin aksamasına neden olabiliyor. Bu durumda tüm seferler iptal ediliyor. Ancak tek bir havayolu için böyle bir durum meydana gelirse?

Suçlu kim?

British Airways’in olayında olduğu gibi burada mağduriyeti havayolu karşılamak zorunda. Aynı meteorolojik iptal gibi bir durumla yolcuların mağduriyetlerinin giderilmesi gerekiyor. Burada rötarla aynı kurallar devreye giriyor.  Örneğin 2-3 saatlik gecikmede havayolu sıcak ve soğuk içecek servisi, 3-5 saat arasında bunlara ek olarak yiyecek vermek zorunda. Saatler aşıldıkça ücretsiz konaklama devreye giriyor. Aktarmalı yolcular da bu haklardan yararlanıyor. Ama binlerce yolcu aynı anda havalimanında kaldığında beklenilen sıra, belirsizlik, harcanan saatler derken kaos meydana geliyor.




Şirketler yiyecek-içecek, ücretsiz konaklama gibi imkanların yanı sıra yolculara gelecek uçuşlarında kullanabilecekleri indirim kuponları da vererek, özel yolcu programı üyesiyle mil vererek gönüllerini almaya çalışıyor. Uzmanlar, meteorolojik şartların dışında bu tür kaoslara önümüzdeki yıllarda daha da hazır olunması gerektiğine dikkat çekiyor. Siber saldırılar veya alt yapı sorunları, havayollarını beklenmedik anda kaosa sokabilir.

Voltaj sorunu

Krizin hemen ardından fosforlu apron yeleği giyerek açıklama yapan BA’in CEO’su Alex Cruz, bilgisayar sistemlerinin Voltajın yükselmesi ile birkaç dakikalığına kesintiye uğradığını sonrasında da yedek ünitenin devreye girmediğini söyledi. Bu iddialara elektrik şirketleri itiraz etti. Soruşturmanın nasıl sonuçlanacağı merakla bekleniyor.

Son yılların en büyük krizleri

11 EYLÜL SALDIRILARI: Havacılık dünyanın en büyük krizlerinden biri, 11 Eylül’de ABD’de meydana gelen saldırılarla yaşandı. 200 binden fazla uçuş iptal oldu. Milyonlarca yolcu evine günlerce gidemedi. Tekrar uçuşların başlaması bir haftayı buldu.

T5 TERMİNAL AÇILIŞI: 2008’in mart ayında Londra Heathrow Havalimanı’nın British Airways tarafından kullanılan Terminal 5 (T5) açılışı için beklenen an gelmişti. 15 yıllık planlama, 4,3 milyon poundluk yatırımla BA özel terminaline geçecekti. Ama burada görev alacak ekiplerin zamanında ulaştırılmasından görev başı eğitimlerine bir çok konuda aksaklık ilk dakikadan itibaren yaşanmaya başladı. Bagajlar ulaşmadı, binlerce bavul kayboldu. İşler neredeyse bir ay sonra düzene konulabildi.

İZLANDA’DA PATLAYAN YANARDAĞ: 187 yıldır aktif olmayan Eyjafjallajokull Yanardağı Nisan 2010’da patladı. 40 saat süren volkanik faaliyet nedeniyle Avrupa hava sahasının neredeyse yarıdan fazlası kapanmak zorunda kaldı. 100 bin sefer iptal edildi. Yanardağın sektöre maliyeti ise tam 1,7 milyar dolar oldu.

TERÖR SALDIRISI VE DARBE: İstanbul Atatürk Havalimanı’na yapılan saldırı, arkasından 15 Temmuz darbe girişimi nedeniyle havayolları seferlerini askıya almak zorunda kaldı. En sorunlu uçuşlar ise THY’nin ABD’ye yaptığı seferlerdi. Bu dönemde binden fazla uçuş iptal edildi. THY 5 binden fazla yolcuyu otelde ağırlamak zorunda kaldı.

787 UÇUŞLARI DURDURULDU: 2013 yılının başında Boeing 787’lerin batarya sistemlerinde arka arkaya gelen yangınlar sonrasında uçaklar seferden alındı. Yeni batarya sistemi geliştirilip 3 ay içinde filodaki ve imalat hattındaki tüm 787’lere takıldı. Bu dönem içinde havayolu şirketleri çok sayıda 787 uçuşunu iptal etmek zorunda kaldı.