Havayolları neden fazladan bilet satıyor?
United Havayolları’nın bir haftadır başı uçaktan güvenlik tarafından karga tulumba atılan yolcularla dertte. Protestolar boykota kadar gitti. Şirketin değeri borsada 750 milyon dolar eridi. United’ın CEO’su bir gün sonra özür diledi ama kriz durmadı.
Uçakta yapılan “Fazla yolcu var, iki yolcu aşağıya inecek” anonsu ile irkildiniz. Sonra da kabine güvenlik girdi. İki yolcu inmek istememesine rağmen zor kullanılarak indirildi. Havayolunun böyle bir hakkı var mı? Havacılıkta bu duruma ‘overbook’ deniyor. Havayolları, Uluslararası Hava Taşımacıları Birliği IATA’nın kuralları içinde o sefer için planlanandan daha fazla bilet satıyor. Bunun tek bir nedeni var: Son dakika iptallerinden en az etkilenerek uçuş başına geliri artırmak. Çünkü boş giden koltuk, şirketin zarar hanesine yazılıyor. Yolcunun küçük bir ceza ödeyerek bir sonraki sefere aktarılması da maliyetlerin artarak devam etmesine neden oluyor. Havayolu kurallar gereği o yolcuyu uçurmak zorunda kalıyor.
Sonuçta havayolu her uçuş için ayrı bir hesaplama yapıyor. Son dakikada biletini açığa alanları, değişiklik yapanları veya iptal ettirenlerin oranına bakıyor. Oluşturduğu formülle iptalleri hesaplıyor. Ona göre her uçuşta farklı sayıda fazladan bilet satıyor.
Yılda 50 milyon dolar
Aslında bu olasılıklar içinde bir kumar. Şirket risk alırsa para kazanıyor. Büyük bir havayolunun overbook’tan yılda 50 milyon dolar para kazanabiliyor. Bazen de hesap tutmuyor. Kapasiteden daha fazla yolcu geliyor. Uçak tipi büyütmek gibi şans yoksa bu durumda havayolu riski aldığı için uçamayan yolculara bedava bilet, gelecek uçuşları için upgrade yani sınıf yükseltme, gibi fırsatlar sunuyor. 
Dünya ortalamalarına göre, en yüksek overbook oranı ABD’de. Bunun en önemli nedeni, havalimanları arasında çok fazla sayıda uçuş olması. Uçmayan yolcu, 1-2 saat sonra bir başka seferle veya farklı bir havayoluyla uçabiliyor. Alternatif sunuluyor.
Ya inmezse
Aslında United Havayolları’ndaki kriz, yolcular uçağa binmeden önce çözülebilirdi. Kontuarda veya salonda yolcular uçağa alınırken kapasiteye göre kapıdaki görevli boarding yani uçağa binişi durdurabilirdi. Nedendir bilinmez, uçağa alınan fazla yolcuyla kriz başka bir boyuta taşındı. Haklı olarak Çinli doktor yolcu “Neden ben iniyorum” diyerek görevlilere itiraz etti. Sonrası da bu kötü görüntüler yaşandı.
Yeni düzenleme
Büyük tepki gören olayın ardından ABD’de overbook için yeni bir düzenleme yapılması yönünde kamuoyu baskısı oluştu. Yeni uygulamayla şirketlerin yolculara daha fazla seçenek sunması, tazminat oranlarının yükseltilmesi gündeme gelecek.
Biletim var, uçağa binemezsem?
Havayolları, yolcuların ucuz uçabilmesi için rezervasyonlarını erken yapmalarını ve seyahat tarihlerini kesinleştirmesini istiyor. Bu nedenle değişim kuralı olmayan biletler daha ucuz atılıyor. Uçağa binemezseniz bu biletler yanıyor. Tarihi esnek olan biletler ise daha pahalı. Overbook tehlikesini aşmak için örneğin tatil dönemlerinin başlangıcı gibi riskli tarihlerde havalimanına gitmeden internet üzerinden check-in işlemini yapın. Havalimanına erken gidin. Sona kalırsanız, overbook
piyangosu size vurabilir.
Overbook ticareti
Bir de bu tür durumları avantaja çevirenler var. “Kim uçaktan inmek ister” sorusuna hemen “Ben” diye cevap verip şirketle pazarlık etmeye başlıyorlar. Aceleleri olmamasına rağmen “Bakın bu uçağa binemiyorum, şunları istiyorum” diyerek pazarlık oranlarını da artıranlara rastlanabiliyor. Bir sonraki uçağa binmek veya ertesi gün uçuş için havayollarından bedava bilet, business class’a upgrade gibi taleplerde bulunabiliyorlar.
