Güzelliğinden günün erken bittiği kent: Tebriz / İran

Adı Farsça’da teb= ateş ve riz= döken kelimelerinden meydana gelmesinin elbette bir hikâyesi var. Abbasi Halifesi Harun Reşid’in çok sevdiği eşi yakalandığı ateşli hastalıktan buradaki şifalı sulara girdikten sonra kurtulmuş. O günden sonra kentin adının Tebriz= ateş döken olarak anılmaya başlandığı anlatılıyor. Kimilerine göre ise adını üç tarafını çeviren dağlardan alıyor. Kıpçak Türkçesi’nde ‘Tavris’ dağ arası demekmiş.

Arg-e Tebriz

Tebriz Kalesi şehirdeki en önemli tarihi eserlerden. İlhanlılar tarafından inşa edilmiş ama cami olarak. Cami yıkıldıktan sonra aralarında eğitim merkezi, silah deposu ve idam cezalarının infazı da olmak üzere farklı amaçlarla kullanılmış. Bir zamanlar buradaki cami nedeniyle Mescid-i Alişah (Alişah Camii) olarak da biliniyor. 28 metrelik yüksekliği ile bizdeki şehir kapılarına benziyor. Ne yazık ki bugün çok az bir bölümü ayakta.

Tatil Keşfettikçe Güzel, Cebine Uygun Geziler için TIKLA!

Mescid-i Kabud (Mavi Cami)

Gök Mescid ya da Mavi Cami adını süslemelerinde kullanılan muhteşem güzellikteki çinilerinden alıyor. Bu çiniler nedeniyle takılan bir isim de ‘İslam’ın Turkuazı’. 15. yüzyılın ortalarında inşa edilen yapı geçirdiği depremler sonucu büyük hasar görmüş ancak başarılı restorasyonlar sonucu günümüze ziyaretçilerini büyüleyen güzellikte ulaşabilmiş. En büyük özelliklerinden biri ‘Allah’ adının mavi çinilerle ve defalarca tekrarlanarak 1001 kez yazılmış olması.

17 metrelik giriş sütunlarındaki Allah, Muhammed ve Ali isimlerinin zamanın ustalarının elinden çıktığı bugün bile aşikâr. Caminin avlusunda göreceğiniz heykel 12. yüzyıl Azeri şairlerinden Afzaladdin Bedel Khagani’ye ait. Bahçe de Khagani Bahçesi olarak adlandırılmış.

Azerbaycan Müzesi

Gök Mescid’in yanındaki müze Tahran’daki Ulusal Müze’den sonra ülkedeki en zengin koleksiyona sahip müzelerden biri. 1958 yılında kapılarını açmış. Doğu Azerbaycan Eyaleti’nde yapılan kazılarda ele geçen objelerin sergilendiği müze ana galeriler, ofis odaları, kütüphane ve bahçeden oluşuyor.

‘Işığın Krallığı’na yolculuk: İran / İshafan

Kütüphanesinde İran tarihini, sanatını ve kültürünü anlatan 2.500 el yazması kitabın bulunduğu müze Sasaniler döneminden kalmış çok önemli iki bulguya da ev sahipliği yapıyor. Bunlardan ilki birbirlerinin yüzüne bakarcasına yatırıldığı için “aşıklar” olarak anılan bir kadın ve bir erkek iskeleti ile yaklaşık 3 ton ağırlığındaki mermer Bismillah taşı.

Kapalı Çarşı

İstanbul’daki Kapalı Çarşı’nın büyük olduğunu düşünüyorsanız bir de Tebriz’dekini görün. Tarih öncesi çağlarda bile ticaret yollarının üzerinde yer almış Tebriz, İpek Yolu da bunlardan biri. Ticaretin kesişme noktasında olur da çarşısı olmaz mı? Tebriz Kapalı Çarşısı dünyanın en büyük çarşılarından biri. İçinde 24 kervansarayın ve 7350 dükkanın olduğu çarşının yollarının uzunluğu 3,5 kilometre. Gezerken kaybolursanız korkmayın, siz ne ilksiniz ne de son olacaksınız. Yaklaşık 1000 yaşında olduğu söylenen çarşı bugünkü görüntüsüne 15. yüzyılda kavuşmuş.

En hareketli ve bereketli günlerini ise 16. yüzyılda yaşadığı anlatılıyor. 2010 senesinde UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne giren Kapalı Çarşı 2013 senesinde geçirdiği restorasyon başarısıyla Ağa Han ödülüne layık görülmüş. Labirent benzeri ve son derece kalabalık olan çarşı, İstanbul Kapalı Çarşı’da olduğu gibi, satılan mal cinsine göre bölümlere ayrılmış. Halıcılar, kuyumcular, ayakkabıcılar gibi bölümler ne almak istediğini bilenlere yol gösteriyor, işlerini kolaylaştırıyor.

Bir İran masalı

Cuma Camii

Kapalı Çarşı’nın arkasındaki bu tarihi caminin çarşıya ait olarak inşa edildiğini düşünenler de var. Son derece görkemli bir yapı, azameti ve muazzam işçiliği ile herkesin üzerinde bir hâkimiyet kurmayı başarıyor. Ne zaman yapıldığı konusunda tartışmalar devam etse de, Selçuklu mimarisinden güçlü dokunuşlar taşıdığı açıkça görülebiliyor.

Yasaklar şehri: Tahran

Şairler Mezarlığı

Edebiyata verilen önemi gözlerinizle görüyorsunuz. Tebriz,şairler mezarlığına sahip dünyadaki tek şehir. Aslında sadece şairler defnedilmemiş buraya. Yazarlar, bilim adamları ve mutasavvıfların da mezarlarını görmek mümkün. İlk olarak 999-1072 yılları arasında yaşamış İran’ın önemli şairlerinden Asadi Tusi gömülmüş bu alana. Daha sonra defnedilen her şairin kaydı tutulmaya devam etmiş. 500 şairin gömülü olduğu söylenen mezarlıktaki en ünlü isim ise ülkenin en sevilen şairlerinden Muhammed Hüseyin Şehriyar (1906-1988). Şehriyar’ın ölüm günü olan 18 Eylül tüm ülkede her sene kutlanan Milli Şiir Günü olarak ilan edilmiş.

El Gölü (İlgölü)

Eskiden Şah Gölü olan adı, İslam devriminden sonra El (Halk) gölü olarak değiştirilmiş. Bu büyük park, şehirde gürültüden ve yoğunluktan kaçmak isteyenlerin ilk adresi. Etrafı yürüyüş yolları, çay bahçeleri ve banklarla çevrili parkın ortasındaki göl aslında büyük bir havuz. İlk olarak tarımsal amaçlı yapıldığı düşünülüyor. Gölün ortasındaki zarif bina bir Kaçar Sarayı ve ait olduğu mimariyi çok güzel temsil ediyor. Restore edilen ve günümüzde restoran olarak kullanılan yapı bugün kıyıya bir yolla bağlı.

Şiraz’da gezgin, İran’da kadın olmak

Alışveriş

Şüphesiz ki Kapalı Çarşı. Mutlaka kaybolun sokaklarında, korkmayın yabancı misafirlere karşı son derece nazik ve dost canlısı Tebriz halkı size yardım edecektir. Üstelik çoğu esnaf Türkçe bildiği için pek bir zorluk çekmeyeceksiniz. Büyük bir alana yayılan çarşıda yorulanlar için çay keyfi yapabilecekleri küçük çayhaneler var. İran çayını deneyin. Her mal çeşidi için ayrı caddeler olduğunu hatırlamak, eğer ne alacağınıza karar vermişseniz, hayatınızı kolaylaştıracaktır. Şahnaz, Tarbiyat ve Ferdowsi caddeleri aklınızda bulunsun. Şahnaz Caddesi dükkânları ile olduğu kadar binaları ve kiliseleri ile de insanları cezbediyor.

Tarbiyat Caddesi’nin trafiğe kapalı olması alışveriş yaparken keyif katsayısını arttırıyor. Bu caddede modern AVM’leri de bulabilirsiniz. Kilim, halı, keçe, şal, kumaş oldukça rağbet gören hediyelikler arasında. Eğer bütçeniz genişse dünyaca ünlü Tebriz ipek halılarını ve mücevherleri de listeye ekleyebilirsiniz.