Gezgin

Mehmet YAŞİN

Mavili yeşilli Karadeniz yolları

Bu hafta size yol yazacağım.. Çok sıkıldığım zamanlar kendimi yollara vururum.. İççatışmalarım, tükettiğim kilometrelerle birlikte arkalarda kalır.. Otoyolları hiç sevmem.. Çabuk ulaştırır ama kimi, nereye..? Ne kent görürsünüz ne de insan. Hep birbirine benzeyen yerlerden geçersiniz.. Arada bir ufuktaki yükseltiler değişir..Bazen koca bir dağ olur bazan küçük bir tepe..Kenarda dekir korkuluk yılan gibi uzar gider..Onun için her fırsatta otoyoldan çıkarım.. Kenarlarında yaşamların sergilendiği yan yollara saparım..

Geçen hafta da öyle yaptım. Otoyoldan, Düzce sapağından ayrıldım. Oradan Karadeniz kıyısına, Akçakoca'ya doğru direksiyon kırdım. Amacım, giderken Karadeniz'i yanıma almaktı. İki gün süren yolculuk şu rotayı izledi: Akçakoca, Alaplı, Ereğli, Zonguldak, Bartın, Amasra, Kurucaşile, Gidoros.. Dönüşte; Safranbolu, Karabük, Bolu..

Şimdi bu güzergahta gördüklerimi sizlerle paylaşmak istiyorum.

Düzce-Akçakoca arası, yeşillik bir yol. Duyulan tek ses, çalı bülbüllerinin seranadı. Birkaç yerde durup, arabanın kontağını kapattım. Motorun susmasıyla, bülbüller seslerini bir perde daha yükselttiler. Bir yerlere yetişmemek duygusu o kadar rahatlatıcı ki.. Ağaçlara doğru, 'ormanın sesini biraz daha açar mısınız..?' deyip, telaşsız ve kaygısız, doğanın bu enfes konserini dinledim. Keşke seslerin fotoğrafını çekebilmek gibi bir yeteneğim olsaydı da, bu güzelliği sizlerle paylaşabilseydim.

BİR TABLO GİBİ

Akçakoca, oraya vardığımda yeni uyanıyordu. Yaz sakinlerini, daha çok Ankara ve Bolulu'ların oluşturduğu Akçakoca, asırlık çınar ağaçları, kumsalı, beyaz köpüklü denizi ile derli toplu bir sahil kasabası.

Akçakoca'dan sonra yol, Karadeniz'e paralel uzanıyor. Bir yanda uçsuz bucaksız bir deniz, diğer yanda, katırtırnakları ve gelinciklerin süslediği, denizin yansımasıyla firuzeye dönüşmüş yeşil tepeler.. Batı Karadeniz'in bu kısmından ilk defa geçiyorum. Bunca zaman, böylesine güzelliği ihmal etmenin pişmanlığını yaşıyorum. Her viraj, her yokuş bir başka sürprizi seriyor gözler önüne. Her koy, tek başına bir şiir. Veya bir tablonun konusu olacak kadar güzel.

Gaza basıp gitmek olmaz. Alaplı'yı geçtikten sonra, denize biraz yüksekten bakan bir tepede durdum. Böylesi durumlar için her zaman tedbirliyimdir. Arabanın bagajında, küçük bir ocağım, cezvem ve kahvem her zaman bulunur. Bir de şezlong. O gün orada, Karadeniz'in mavi sularına karşı içilen bir sabah kahvesinin tadının doyumsuzluğunu öğrendim. Bu mutluluk denen kavram ne mütevazı şeydir ki, hep kayda değmeyen olaylarla hissetirir kendini. Karadeniz'e karşı bir fincan kahveyle geldi bu kez. Biraz önce de bülbül sesiyle boy göstermişti..

KENT ROMANTİZMİ

Yol üstündeki köyler, sırtlarını tepeye dayamış, kuş bakışı seyrediyorlardı denizi. Kararmış tahtalı, kırmızı damlı evler, ağaçların arasında kaybolup gitmişlerdi. Biliyorum, benim iç geçirdiğim, düşlediğim gibi romantik yaşamlardan söz edilemezdi oralarda. Hatta onların, çevredeki yeşili, ayaklarının altında uzanan, beyaz köpüklü denizi de gördükleri yoktu. Bir yaşam kavgasının içinde, gerçeklerle yüzyüze savrulup gidiyorlardı. Bunları bildiğim halde, bir 'kent bunalmışı' olarak, zaman zaman onlarla yer değiştirmek istiyorum. Bu, biz kentlilerin, hiçbir zaman vazgeçemeyeceği bir romantizm..

Ereğli'de 'yeşil' bir süre için görüntüden çekildi. Sanayi, tüm ürkütücü görünümü ile çerçeveye girdi. Sahildeki tersanelerde, yırtılan demirin kulak tırmalayan sesi, Demir-Çelik fabrikasının dev bacalarından püsküren duman, 4-5 kilometre önceki romantizmin üstüne çöküp, yaşamın gerçeğini şekillendiriyordu.

Tersanelerdeki çekiç sesleri ve devasa fabrikasıyla böbürlenen Ereğli, çiçekli bulvarları, tertemiz ara sokakları ile derli toplu bir kentti. Ben oradayken, caddeler bayraklarla süslenmiş, Osmanlı Çileği Festivali şenlikleri meydanlara taşmıştı.

YOL SATICILARI

Ereğli'den sonra yol, deniz kıyısından ayrılıp, dağlara döndü. 'Yol satıcıları'nın tezgahlarında, Osmanlı Çileği tek ürün halinde dizilmişti. Satıcılar, mis gibi kokan bu çilekten yapılma reçelin tadı konusunda, ağız sulandıracak açıklamalarda bulunuyorlardı. Her zaman olduğu gibi, bagajım yolun başından dolmaya başlamıştı. Daha sonra alacaklarıma yer kalsın diye, iki sepetle yetinmek zorunda kaldım.

Ormanların içinden kıvrıla kıvrıla giden yol, bir süre sonra tekrar denize kavuştu. Bu kez Karadeniz'e biraz yüksekten bakıyordum. Öylesine mest edici görüntüler vardı ki, arabayı durdurup, bunları fotoğraf makinesine hapsetmek lazımdı. Ama nerede duracaktım..? Gezdiğim bir çok ülkede, böylesine güzel manzaraların olduğu yerlere, arabaların durması için cebler yaparlar. Bu ceblerin varlığını da, yol üstüne dikilen tabelalarla belli ederler. Tabela'nın üstünde, fotoğraf makinası şekli vardır, altında da cebe olan uzaklık yazar. Meraklı iseniz, burada durup fotoğrafı çekersiniz. İşte yolboyu gözüm bu tür tabelalar aradı. Bir seferinde manzara öylesine güzeldi ki, dayanamayıp, ters şeride geçtim, bir acele fotoğrafı çektim. Şansıma karşı yönden araç gelmedi..

YEŞİL ZONGULDAK

Zonguldak'ın, böylesine yeşil bir kent olacağını nedense hiç düşlememiştim. Belki de ona hep kömür kisvesini giydirdiğimden, siyah rengi daha uygun bulmuştum. Ne kadar yanıldığımı, daha Zonguldak'a gelmeden, Kozlu ilçesini görünce anladım. Tepelerdeki ağaç dallarının arasından denizi seyreden evler, içaçıcı bir görüntü sergiliyorlardı. Aynı manzara ile Zonguldak'ta da karşılaştım. Tepelerdeki sokakları, çınar ağaçlarının dalları sarıp sarmalamıştı. Aralardan bir yol bulup süzülen huzmeler, gölgeleri delik deşik ediyordu. Kentin en güzel göründüğü Fener semtinde, oturup soluklanacak bir kahve iskemlesini boşuna aradım.

Oradan Bartın'a geçtim. Bir zamanlar, kerestecileri, haftada bir kurulan zengin pazarı ve eğitilmiş doğan ve şahin kuşları ile ünlü bu tarihi yerleşim yeri, eski şaşaasının özlemi içindeydi. Bartın Irmağının kıyısında, yabancılardan uzak, kendi kendine yaşayan bu kent de diğerleri gibi, betonlaşma virüsünün tutsağı olmuştu. Merkezde 'modern' binalar yükselmişti. Halbuki Bartın'ın arka sokaklarında dolaştığımda, 'eskinin estetiği' ile karşılaştım. Cumbalı, pencereleri tahta kafesli evler, birbirine yaslanmış, tüm unutulmuşluğa ve ihmale rağmen, güzelliklerini korumayı becermişlerdi. İmar izni verilirken, yöre mimarisi gözönüne alınsa, kentlerimizin her biri, görenleri 'kartpostaldan fırlamışçasına' çarpardı.

Bartın'dan sonra, ormanlık ve virajlı yolları aşıp, önce Amasra'ya, ardından sahil sahil Kurucaşile ve Gidoros'a kadar gittim. Bu bölümü başka bir yazıda geniş olarak anlatacağım için burada hızlı geçiyorum.

ORMANIN SESİ

Amasra'da geceledikten sonra ertesi gün dönüşe geçtim.

İlk durak Safranbolu idi. Oraya uzanan yol üstündeki ormanların güzelliği, meçhul arzuların hatırlatıcısı gibiydi.. Yine bir çay kıyısına inip, yolculuğumu soluklandırdım. Küçük çağlayandan düşen suyun sesine, kurbağa vıraklamaları ve kuş cıvıltıları eşlik ediyordu. Ormanın yeşil renginin yansıdığı çaydaki alabalıklar, akıntıya doğru zıplayıp duruyorlardı. Yanımda olta olmadığına hayıflandım. Gözlerimi ve kulaklarımı, doğa sesleriyle yıkadıktan sonra tekrar yola koyuldum.

Bu Safranbolu'ya ikinci gelişimdi. Gezi boyunca sık sık gözattığım, Necdet Sakaoğlu'nun, 'Çeşm-i Cihan Amasra' kitabında, 16. yüzyıl Safranbolusu hakkında şunlar yazılıydı:

'İç kısımlarda Safranbolu gelişmekteydi. Şimşir kaşıkları ve tarakları ile ünlenen ve tarak pazarı anlamında Taraklıborlu adını taşıyan Safranbolu, daha sonraları tabaklanmış renkli derileri, dövme bakırı ve en çok da safran ürünü ile tanınmış, bu nedenlede Safranbolu adını almış. Kasaba, padişah üfürüküçüsünden sadrazama dek yetiştirdiği her sıfattan insanları sayesinde, giderek zengin ve bayındır bir havaya bürünmüştür..'

Dört asır öncesinin bu önemli yerleşim yerinde, bir onarım seferberliği vardı. Yenilenen Safranbolu Evleri'nin sayısında, bir artış olduğunu gözledim. Bir kez daha geçmişteki çizgilerin, bugünün çizgilerinden daha zarif olduğuna karar verdim. Restorasyonu tamamlanmış bir konağın bahçesinde, leziz gözlemeler yedikten sonra, direksiyonu İstanbul'a doğru kırdım.

İki gün boyunca gezdiğim tepelerde, düz yollarda İstanbul plakalı, dört çeker jiplere hiç rastlamadım. Halbuki evden gazeteye gitmek için kullandığım TEM otoyolunda onlardan geçilmiyordu. O güzelim arabaları, hiç olmazsa haftasonlarında dağlara bayırlara vursalar, yaşamlarına o kadar dinginlik gelecek ki anlatamam.

Bir de durduğum bütün piknik yerlerinin, çöplüğe döndüğünü gördüm. Naylon torbalar, pet şişeler, içecek kutuları, yemek artıkları etrafa saçılmıştı. Biz 'pisletmeyi' seven insanlar mıyız diye düşünmekten kendimi alamadım.

Son bir eleştirim de turizm bürolarına.. Uğradığım kent ve kasabalarda, yöreye ait ne bir broşür ne de bir harita bulabildim..

İşte sizlere iki günlük bir güzergah. Buna, beyin yıkama, göz dinlendirme, sesten arınma turu da diyebilirsiniz. Adını ne koyarsanız koyun ama bir hafta sonunda bu turu yapın.

YEME İÇME

Bahsettiğim yolculuk zayıflama telaşında olanlar için biraz sakıncalı. Çünkü yolüstü, hep lezzetli yiyeceklerle dolu. Örneğin Karadeniz Pidesi. Ereğli'nin girişinde, sırasıra dizilmiş pidecilerden hangisine girerseniz girin, lezzeti bulacağınızdan emin olabilirsiniz. Karadeniz sahilinde yediğim pidelerdeki fark, hamurunun kıtır kıtır olması. İstanbul'daki pideler (Fatih'teki Karadeniz Pidecisi hariç) nedense hamur oluyor. Belki de bu fark fırından kaynaklanıyordur. Kaşarlı, kıymalı, sucuklu, pastırmalı, kavurmalı, karışık.. En bilinenleri bunlar.. Bir de özel malzemeler kullananlar var. Örneğin ıspanak, domatesli peynir, otlu peynir gibi.. Bir de Bartın da yediğim Trabzon pidesi vardı.. Bu pide, lahmacun gibi yuvarlak.. Üstüne bol kaşar konup fırına sürülüyor... Pide pişince fırından çıkartılıp, pidenin ortasına bir yumurta kırılıyor. Sonra tekrar fırına sürülüp, bir dakika kadar bekletiliyor. Önünüze sarısı az pişmiş bir pide geliyor... Çatalınızı değdirir değdirmez dağılan yumurta sarısı, bütün pidenin üstünü kaplıyor.

Bir de gözlemeler var... Patatesli, pazılı, torba yoğurtlu, peynirli, kıymalı.. Gözlemenin içine konacak malzemede, çeşitleme yapmak olası... Hatta sizin arzu ettiğiniz bir iç varsa, onunla bile yapılabiliyor.

Bir de taş fırın ekmeklerini unutmamak gerek. Ben, köy pazarlarından aldığım, inek, keçi ve koyun peynirlerini, patatesli ekmeğe katık edip yemeyi de çok severim. Zaten bazı öğünlerimi böyle geciştirmeyi tercih ettim.